Η Τηλλυρκώτισσα (Μετάφραση-Επεξήγηση)

Καθότι πολλοί ντόπιοι και ξένοι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα ακριβή λόγια καθώς και το νοήμα του γνωστού αυτού Κυπριακού τραγουδιού του Θεόδουλου Καλλίνικου, θα προσπαθήσω να δώσω μία απλοϊκή μετάφραση στην Πανελλήνια Δημοτική. Να μην ξεχνούμε όμως, ότι η γλώσσα του τραγουδιού αυτού είναι επίτηδες γραμμένη στα κατσουβέλλικα (κορακίστικα), γι΄αυτό και μετά από κάθε συλλαβή ο δημιουργός του ο Θεόδουλος Καλλίνικος παίρνει το φωνήεν της πρώτης συλλαβή και προσθέτει αναλόγως το
βερεβέ/βαραβά/βιριβί/βοροβό/βουρουβού και σαν επωδό το τριαλαλαλα ...
βλπ.. (13:53-15:50) https://www.youtube.com/watch?v=Bq9bI7-TeEc

Πέραν την πρώτης όμως εκείνης εκτέλεσης του Θεόδουλου Καλλίνικου, των οποίων τις τρεις πρώτες στροφές γνωρίζουμε όλοι, υπάρχουν διάφορες επανεκτελέσεις και διασκευές όπως της Δόμνας Σαμίου, της Μαρίζας Κώχ, του Σίκκη, της Βίσση, της Κωνσταντίνας, του Βιολάρη και άλλων γνωστών Κυπρίων τραγουδιστών. Τέλος ακόμη και οι παλιοί τουρκοκύπριοι γνωρίζουν το τραγούδι αυτό  και το τραγουδούν στην γλώσσα τους "Dillirga"("Τηλλυρκά).

Τα Κορακίστικα ή Κατσουβέλλικα είναι μια ιδιωματική συνθηματική γλώσσα με την παρεμβολή ανάμεσα στις συλλαβές, άλλης συλλαβής συνήθως τσι ή κα αλλά η κάθε ομάδα ατόμων που τη χρησιμοποιεί έχει δικούς της κανόνες  Εκείνοι που επινόησαν τα κορακίστικα ήταν εκείνοι οι οποίοι δεν ήθελαν να γίνονταν αντιληπτές οι συνομιλίες τους από τις αστυνομικές αρχές και ιδίως την περίοδο της Τουρκοκρατίας. 

Τηλλυρκώτισσα σε εκτέλεση του Μιχάλη Ττερλικκά

https://www.youtube.com/watch?v=CRy9KUdsJcc

Στίχοι-Μουσική: Θεόδουλος Καλλίνικος
Εκτέλεση: Μιχάλης Ττερλικκάς

Τηλλυρία: Περιοχή - Σύμπλεγμα χωριών της Κύπρου στα Δυτικά
Μαυρομμάτα / Γιαλλουρούδα: Γυναίκα με μαύρα μάτια / γαλανά μάτι

Εσιει: έχει, Μιτσής: μικρός, Πελλός: τρελός, Θωρώ: βλέπω, Μουσσιεύκω: βρέχω, Σαγιά: κάππα

Απόδοση την Ν.Ελληνική
"Έχει ένα αστέρι και είναι μικρό μεσ΄ τους εφτά πλανήτες, μαυρομμάτα μου. Και με πείραξαν τα λόγια που μου είπες, γαλανομμάτα μου. Και πήγαν και της είπαν της παλαβής πως θεν να πάω πέρα. Και μάγεψεν την θάλασσα και σήκωσεν αέρα. Και όταν της είπα "'Εχε γειά", έμεινε να με βλέπει. Και πέντε μαντήλια έβρεψε και την κάπα που φορούσε."  

"Έσιει έναν άστρον τζαι εν μιτσίν

μες στους εφτά πλανήτες, μαυρομμάτα μου

Τζαι επιάσαμε μες στην καρκιάν

τα λόγια που μου είπες, γιαλλουρούδα μου

Τζαι ‘πήαν τζι είπαν της πελλής

πως εν να πάω πέρα, μαυρομμάτα μου

Τζαι εμάγιεψεν τη θάλασσαν

τζαι ‘σήκωσεν αγέραν, γιαλλουρούδα μου

Τζι άνταν της είπουν “έσσιε ‘γειάν”

Εστέκετουν τζαι εθώρεν, μαυρομμάτα μου

[[Πέντε μαντίλια εμούσσιεψεν

τζαι την σαγιάν που εφόρεν, γιαλλουρούδα μου.]]"

http://www.stougiannidis.gr/tylirkiotissa.htm

Η original εκτέλεση της Τηλλυρκώτισσας του Θ. Καλλίνικου

https://www.youtube.com/watch?v=ZDSIeKLTpT0

Ο Θεόδουλος Καλλίνικος είναι ο πρώτος που κυκλοφόρησε σε δίσκους των 78 στροφών παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου. Από το 1924-1948 επισκέφθηκε ολόκληρη σχεδόν την Κύπρο και κατέγραψε, κάτω από αντίξοες συνθήκες, και έφερε στην επιφάνεια τα Κυπριακά Δημοτικά Τραγούδια.

Στην αρχική εκτέλεση του Θ. Καλλίνικου υπάρχει διαφορά ως προς το τέλος των δύο τελευταίων στροφών δηλαδή:

"Ανάθεμα τον, που λαλεί
πως εν γλυτζή το μέλι, γιαλλουρούδα μου

γλυκόττερον εν το φιλί

η κορασιά μας θέλει, γιαλλουρούδα μου."

Απόδοση την Ν.Ελληνική

 "...Ανάθεμα τον που λέει πως το μέλι είναι γλυκό, γαλανομμάτα μου 

γλυκώόερο είναι το φιλί. Η κόρη θέλει..." 

Η άλλη Τηλλυρκώτισσα (του Γιώργου Σπανού)

https://www.youtube.com/watch?v=pV7-yREo3Zs

Η "Τηλλυρκώτισσα" είναι καθαρά κυπριακή "φωνή" απο τις πο γνωστές. Ηχογραφήθηκε ξανά τη δεκαετία του ΄60 από την Κεραυνοφών και έγινε μεγάλο σουξέ.

"Να 'μουν το άστρο της αυγής

να ανέβαινα στην αυλή σου, μαυρομάτα μου  

να 'δινα μες τ΄ αγκάλια σου

να έπαιρνα το φιλί σου, μαυρομμάτα μου.

Να φέρουν την καλύτερη 

με τα γρούσα καλάθκια, μαυρομμάτα μου 

αν σ' αρνηστώ αγάπη μου

να γίνω δκυό κομμάθκια", μαυρομμάτα μου"

Απόδοση την Ν.Ελληνική

"Να 'μουνα άστρο της αυγής, να ανέβαινα στην αυλή σου, να έπεφτα στην αγκαλιά σου να έπιανα το φιλί σου και να φέρουν την καλύτερη με τα χρυσά καλάθια αν σ' αρνηθώ αγάπη μου να μοιραστώ σε δύο κομμάτια"