Οι τρεις σημαντικότεροι Κύπριοι συγγραφείς

Κύπριοι συγγραφείς με ιδιαίτερα σημαντική συνεισφορά στα Κυπριακά και Ελληνικά Γράμματα 

1) Ο αείμνηστος Κύπριος δημοσιογράφος Σπύρος Παπαγεωργίου (1940-2014) υπήρξε αληθινός μαχητής τόσο με την πένα του  όσο και στα πεδία των μαχών. Πολέμησε για την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και για τα πιστεύω του. Πλήρωσε ακριβά την αγάπη του αυτή και κουβαλούσε πάντα μαζί του ως το τέλος της ζωής του πληγές του Κυπριακού προβλήματος γι΄ αυτό και ποτέ δεν χαρίστηκε σε κανένα. «Όλα στο φως». Έτσι έλεγε και το εννοούσε. Ο Σπύρος Παπαγεωργίου υπήρξε ο μεγαλύτερος σκαπανέας και ερευνητής της σύγχρονης Κυπριακής ιστορίας καθώς το πλούσιο συγγραφικό και πολύπλευρο ερευνητικό του έργο αποτελεί ακόμη κα σήμερα μνημείο για όλους τους μετέπειτα μελετητές και ιστορικούς αφού εντοπίζει, προβάλλει, αναδεικνύει και παρουσιάζει πρωτογενές αλλά και αρχειακό υλικό, μαρτυρίες και αδιάψευστα τεκμήρια για τα γεγονότα, τις καταστάσεις και τα πρόσωπα που καθόρισαν αποφασιστικά τις τύχες αυτού του τόπο. Ήδη από την εποχή της ΕΟΚΑ συγκέντρωνε και έκρυβε υλικό και με παράνομα έγγραφα της οργάνωσης το οποίο το 1961 εξέδωσε με τίτλο «Ο αγών της Κύπρου, Αρχείον των παρανόμων εγγράφων του Κυπριακού Αγώνος». Το 1958 άρχισε να εργάζεται σαν αρθρογράφος σε εφημερίδες στη Λευκωσία. Εργάστηκε ως συντάκτης στις κυπριακές εφημερίδες «Θάρρος», «Εθνική» και ως αρχισυντάκτης στην Κυπριακή εφημερίδα «Πατρίς», πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα «Ελευθερία» από το 1961 έως το 1974, ενώ από το 1966 ήταν ανταποκριτής της Αθηναϊκής εφημερίδας «Εστία» στη Λευκωσία. Είχε δημοσιεύσει κείμενα του, κυρίως ιστορικού περιεχομένου, με το ψευδώνυμο «Ιστοριομνήμων», Αρχειοδίφης» και «Διονύσιος Καρδιανός». Υπήρξε στενός συνεργάτης με τον Στρ. Γρίβα. Ως ιδιαίτερα αξιόλογα κρίνονται και τα ποιητικά του έργα (συλλογές) όπως και τα διηγήματά του.  Σπουδαιότερα όμως είναι σίγουρα τα ιστορικά και πολιτικά του βιβλία και ιδίως τα ακόλουθα «Αρχείον των παρανόμων εγγράφων του Κυπριακού Αγώνος», «Μακάριος, πορεία διά πυρός και σιδήρου», «Κυπριακή Θύελλα 1955-59», το τρίτομο έργο «Από την Ζυρίχη στον Αττίλα», «Επιχείρηση Κοφίνου», «ΑΚΕΛ το άλλο ΚΚΕ», «Διά χειρός ηρώων», «Ο Γρίβας και η «Χ» -Το χαμένο αρχείο», και το τελευταίο του έργο «Από την ΕΟΚΑ στην ΕΟΚΑ Β΄» κ.ά.. Το τελευταίο δε έργο έμεινε ημιτελές και κυκλοφόρησε μόνο ο πρώτος τόμος, καθώς ο συγγραφέας αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με την όρασή του, αλλά κυρίως επειδή δεν ήθελε να ενσπείρει διχασμό στην ιδιαίτερη πατρίδα. Να σημειωθεί τέλος ότι μεγάλο μέρος από το αρχείο του (που βρισκόταν στα χέρια του εκδότη Κώστα Επιφανίου) κατασχέθηκε με απόφαση του τότε προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου. Ο Σπύρος Παπαγεωργίου υπήρξε ένας πραγματικός χείμαρρος αλλά και συνάμα ογκόλιθος στον οποίον σταμάτησαν διάφορες διαστρεβλώσεις και σκοπιμότητες κείθεν κακείθεν. Ο σύνδεσμος Αγωνιστών ΕΟΚΑ τίμησε τον Σπ. Παπαγεωργίου για την μεγάλη προσφορά του.

2) Ο παλαιός αγωνιστής, φιλόλογος, ιστορικός ερευνητής και παρουσιαστής κος Γιάννης Σπανός μέσα από τις πολύχρονες έρευνές του και το πολυσχεδές έργο του έχει προσφέρει και αυτός στήριξη στην προσπάθεια τεκμηρίωσης του Αγώνα της ΕΟΚΑ αλλά και ευρύτερα για όλους τους Κύπριους που έλαβαν μέρος στους Εθνικούς Αγώνες. Ο Γιάννης Σπανός είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Πολιτικών Κρατουμένων της ΕΟΚΑ. Γεννήθηκε το 1939 στη Γιαλούσα της Καρπασίας και εργάστηκε σαν φιλόλογος-ιστορικός, δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης, αρθρογράφος Κυπριακών και Ελλαδικών εφημερίδων όπως και ραδιοτηλεοπτικών δικτύων Κύπρου και Ελλάδας. Είναι μέλος Διεθνών Ενώσεων Συγγραφέων. Είναι συγγραφέας 48 βιβλίων, φιλολογικών, ιστορικών, μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων, χιλιάδων άρθρων, ερευνών, μελετών και 20 ταινιών. Ο ίδιος έχει παραδώσει πληθώρα γραπτών, ηχητικών και τηλεοπτικών ηχογραφήσεων στο Σ.Ι.Μ.Α.Ε. και πλέον στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΛΕΚΥΘΟΣ) τα οποία αποτελούν σήμερα μία κορυφαία πηγή πληροφόρησης και ενημέρωσης. Τιμήθηκε για το συγγραφικό του έργο από τον ΠτΚΔ και ως άξιος της πατρίδος από τον Αρχηγό Διγενή για την αγωνιστική προσφορά του στην πατρίδα. Τιμήθηκε από το ΣΙΜΑΕ του Υπ. Παιδέιας και Πολιτισμού με το μετάλλιο Ελευθερίας. Επιπλέον από οργανωμένα σύνολα και φορείς στην Κύπρο και την Ελλάδα. Διακρίθηκε σε πανελλήνιους και παγκύπριους διαγωνισμούς όπως το μυθιστόρημά του «ΜΑΡΚΟΣ ΒΡΑΝΑΣ: Ο Εκδικητής της Σμύρνης», για το θεατρικό του έργο «Το Χρέος», για το θεατρικό «Μάρκος Δράκος» και για το θεατρικό "Φωνές από την Αγχόνη". Τέλος τα πιο γνωστά του ιστορικά έργα είναι το τρίτομο "ΕΟΚΑ έτσι πολεμούν οι Έλληνες", και τα έργα «Κύπρος 800 χρόνια Αντιστάσεων», "Οι Κύπριοι Εθελοντές στους Εθνικούς Αγώνες και «Οι Κύπριοι στην Επανάσταση του 1821».

 

3) Ο Γεώργιος Χατζηκωστής γεννήθηκε στην Κάτω Πάφο το 1936. Φοίτησε για ένα χρόνο στο Γυμνάσιο Μόρφου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Γυμνάσιο Πάφου. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διετέλεσε μέλος του Συμβουλίου της ΕΦΕΚ και μετέσχε ενεργώς σε όλες τις δραστηριότητες της που είχαν σχέση με τον απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου. Το 1970-71   έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο του Nottingham με υποτροφία της Βρετανικής Κοινοπολιτείας από το οποίο πήρε Diploma in Education. Κατά την περίοδο αυτή υπηρέτησε ως γραμματέας της εφορείας του ελληνικού σχολείου της πόλης αυτής. To 1974 και το 1978 παρακολούθησε θερινά μαθήματα ιταλικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Perugia στην Ιταλία, ως υπότροφος της Ιταλικής κυβέρνησης. Από το 1958 ως το 1996 υπηρέτησε σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης της Κύπρου ως καθηγητής, υποδιευθυντής και γυμνασιάρχης-λυκειάρχης. Υπήρξε μέλος των διοικητικών συμβουλίων εκπαιδευτικών οργανώσεων, πνευματικών σωματείων και επιστημονικών εταιρειών της Κύπρου. Έγραψε μελέτες και δοκίμια σε θέματα ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, βιογραφίες, συνέταξε ανθολογίες και ασχολήθηκε με τη λαογραφία, την ιστορία και τη λογοτεχνική κριτική. Έγραψε στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους το Κεφάλαιο για την Ρωμαιοκρατία στην Κύπρο. Είναι για δεκαετίες τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Πνευματική Κύπρος, όπου δημοσίευσε μεγάλο μέρος των εργασιών του. Συνεργάστηκε με το κρατικό ΡΙΚ και με το περιοδικό Λαογραφική Κύπρος, του οποίου διετέλεσε μέλος της εκδοτικής ομάδας. Είναι ένας από τους βασικούς συντάκτες της Μεγάλης Κυπριακής Εγκυκλοπαίδειας, στην οποία έγραψε εκατοντάδες λήμματα. Το μεγαλύτερο μέρος του συγγραφικού του έργου, συγκεντρωμένο σε περισσότερο από 40 βιβλία, αποτελείται από δοκίμια, μελέτες, λογοτεχνικές κριτικές, ιστορικά, χρονικά και βιογραφικά έργα, καθώς και ανθολογίες, μεταφράσεις και σχολικά. Σε περιοδικά και εφημερίδες βρίσκονται ακόμη εκατοντάδες δημοσιεύματά του και 125 περίπου βιβλιοκρισίες. Εκτός από την μετάφραση από τα αγγλικά του βιβλίου Η φύση και η ανάπτυξη του Δράματος, μετέφρασε από τα ιταλικά τέσσερα βιβλία λογοτεχνίας και συνέταξε, σε μετάφραση, ανθολογία ιταλικής ποίησης. Επίσης αξιόλογο έργο του Γεωργίου Χατζηκωστή είναι η συγκέντρωση, μελέτη και έκδοση σε τρεις τόμους του ιδιαίτερα σημαντικού Αρχείου του λογίου και αγωνιστή Ροδίωνος Π. Γεωργιάδη (έκδοση Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, Λευκωσία, 2008). Για την προσφορά του στα γράμματα και την εκπαίδευση ο Γεώργιος Ν. Χατζηκωστής τιμήθηκε από τον Ελληνικό Πνευματικό Όμιλο Κύπρου με το Βραβείο Γραμμάτων, από τον Δήμο Ερμούπολης Σύρου και το υπουργείο Παιδείας Κύπρου για το εκπαιδευτικό του έργο, από το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ για τη διατήρηση της μνήμης και την προβολή του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα του 1955, από την ιταλική κυβέρνηση για την προβολή της ιταλικής λογοτεχνίας και πολιτισμού, από την Οργάνωση Ελλήνων Λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως Κύπρου για τη συνολική του προσφορά στην πολιτιστική ανάπτυξη της Κύπρου και από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Κύπρου «Στασίνος» για την προσφορά του στην ελληνική Παιδεία και τη Φιλολογία.

Τέλος άλλοι επίσης πολύ αξιόλογοι Κύπσυγγραφείς και ερευνητές είναι: ο κος Λεωνίδας Λεωνίδου (βιογράφος του Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή και άλλων σημαντικών έργων), ο Φιλόλογος, Λυκειάρχης και Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ κος Δημήτρης Ταλιαδώρος, ο Ιστορικός και Αν. Καθ. Ιστορίας του Π.Κ. κος Πέτρος Παπαπολυβίου ενώ όσων αφορά τις Κύπριες γυναίκες συγγραφείς, σίγουρα δεσπόζει το όνομα της φιλολόγου Παναγιώτας -Ψιλλίτα Ιωάννου με τα έργα της "Λειτουργεία Ελευθερίας" (1989), "Το Έπος της ΕΟΚΑ 1955-1959: Η ποιητική έκφραση του Αγώνα",  "Οι ηρωομάρτυρες της ΕΟΚΑ" (1996), "Κραυγή Ελευθερίας: Παλαιχώρι 1901-1974" (1997), "Εκεί που περπάτησε η Λευτεριά" (1997) κ.ά. 

Οι μάνες του πολέμου
https://www.youtube.com/watch?v=jyJuBVdujm8
Από το κορυφαίο ποιητικό έργο "Αγία Τηλλυρία" του Σπύρου Παπαγεωργίου σε μελοποίηση Γιώργου Κοτσώνη, το 1973.