Πολυξένη Λοϊζιάς (1855-1942)

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΛΟΪΖΙΑΣ: Κύπρια φεμινίστρια, εκπαιδευτικός, συγγραφέας και αρχισυντάκτις η οποία διαδραμάτισε με το έργο και τη δράση της σημαντικότατο ρόλο τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην εξύψωση του ρόλου των γυναικών στην Κύπρο.

"Γεννήθηκε το 1855 στη Λεμεσό και έκανε σπουδές σε Αθήνα, Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη. Η γνωριμία της με σπουδαίες φυσιογνωμίες της εποχής εκείνης, όπως τη Σαπφώ Λεοντιάδα και την Καλλιρρόη Παρρέν, την ενέπνευσαν για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Ήδη στην Ευρώπη από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησαν οι πρώτες ζυμώσεις για την δημιουργία των γυναικείων κινημάτων. Με το τέλος των σπουδών της, επιστρέφει στην Κύπρο και ξεκινά το σπουδαίο έργο της. Ανέλαβε τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου Λεμεσού με βοηθό την Άννα Τομάζου- Ιακωβίδου. Η διδασκαλία τους δεν περιορίζεται στην εκμάθηση της ελληνικής και γαλλικής γλώσσας, αλλά προχωρούν στην διδασκαλία ανώτερων μαθημάτων, που περιλάμβαναν το έργο κλασσικών συγγραφέων και ποιητών. Παράλληλα εισαγάγει για πρώτη φορά το μάθημα της γυμναστικής στα παρθεναγωγεία της Κύπρου, ενώ το 1897 ιδρύει το πρώτο παγκύπριο γυμναστήριο θηλέων με την ονομασία «Παλλάδιον». Την εποχή εκείνη οι περισσότερες από τις γυναίκες της Κύπρου ήταν αγράμματες, υποταγμένες  χωρίς καμία οικονομική αυτοτέλεια ή συμμετοχή στα κοινά και οι ασχολίες τους περιορίζονταν στο να βοηθάνε τους άντρες τους στα χωράφια και να κρατάνε το νοικοκυριό. Η εκπαιδευτικός Πολυξένη Λοϊζιά θεωρούσε ότι οι γυναίκες μέσα από τη μόρφωση θα κατόρθωναν να βγουν από την αφάνεια που ζούσαν και να αποκτήσουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Για το λόγο αυτό ωθούσε τα νεαρά κορίτσια να τελειοποιήσουν τις σπουδές του στο εξωτερικό και μετέπειτα να εργαστούν. Ιδιαίτερα με τα άρθρα και τα συγγράμματα της εξέφραζε τις ριζοσπαστικές για την εποχή της απόψεις ενώ υπήρξε αρχισυντάκτρια στον «Παρθενώνα», το πρώτο γυναικείο έντυπο της Κύπρου. Το 1936 εκδίδει στη Λεμεσό το φιλολογικό περιοδικό «Παλλάδιον» και συνεργάστηκε με το κατεξοχήν φεμινιστικό έντυπο της εποχής στην Ελλάδα το «Εφημερίς των Κυριών» της Καλλιρόης Παρρέν, ενώ άλλες εκδόσεις της ήταν το «Έπος, Εγκόλπιο Ελληνίδων - Η ψυχή της Κύπρου», «Κυπριακή Κυψέλη», «Κυπριακό Λεύκωμα» κ.α. Η Λοϊζιά προωθούσε μέσα από τα βιβλία και τα άρθρα της, την ανάγκη για ίση αμοιβή μεταξύ γυναικών και ανδρών, το δικαίωμα της γυναίκας να ψηφίζει, την κατάργηση του νόμου που επικρατούσε τότε για απόσυρση της γυναίκας από την εργασία της ως διδάσκαλος, μόλις αυτή παντρευόταν. Πέρα όμως από τις φεμινιστικές απόψεις, στα βιβλία της προωθούσε τα εθνικά ιδεώδη και τα ιδεώδη της οικογένειας. Η Λοϊζιά πέθανε το 1942."  Πηγή: BigCyprus.com.cy

Οι νεκροί της Σαλαμίνας
https://www.youtube.com/watch?v=gJMmBTDrXq0
Ποίηση: Πολυξένη Λοϊζιά
Μελοποίηση: Γιώργος Θεοφάνους
Εκτέλεση: Μαρινέλλα & Μάριαμ Βενιζέλου

"Απ’ άκρο εις άκρον το νησί ολόχαρο γιορτάζει,
με τους νεκρούς του ξεκινά για τέτοιο πανηγύρι.

Κανείς τον άλλον δεν ρωτά για πού θε να πηγαίνει.
Προγονική πανήγυρις καθένα μαγνητίζει. 

Ποιος ξέρει πάλι σαν και πριν, αν έλθουν, κι Αθηναίοι!