Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης οι τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι του Αττικού Δράματος
Τα λογοτεχνικά επιτεύγματα των σπουδαίων αυτών Ελλήνων δεν υπήρξαν τίποτε άλλο παρά «ψίχουλα από τα μεγάλα δείπνα του Ομήρου», όπως φέρεται να αποκάλεσε ο Αισχύλος τις δικές του τραγωδίες.
Σύμφωνα με την παράδοση ο Ευριπίδης γεννήθηκε Σαλαμίνα την ημέρα που διεξαγώταν η περίφημη ναυμαχία στις 22 Σεπτεμβρίου του 480. Την ημέραν εκείνη ο Αισχύλος αγωνιζόταν ως πρόμαχος στα καράβια και ο Σοφοκλής ως έφηβος έσερνε το χορό των επί το τρόπαιο επινικίων.
- Ο Αισχύλος γεννήθηκε το 525 ή το 524 π.Χ. στην Ελευσίνα. Ήταν Αθηναίος πολίτης και γιος του ευγενούς γαιοκτήμονα Ευφορίωνα από το γένος των Κοδριδών. Ο ίδιος θεωρούσε πάντοτε ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του δεν ήταν το ποιητικό του έργο αλλά η συμμετοχή του στις μάχες κατά των Περσών. Μαζί με τα δυο του αδέλφια, τον Αμυνία και τον Κυναίγειρο πολέμησαν στη μάχη του Μαραθώνα, ενώ ο ποιητής πολέμησε αργότερα και στις ναυμαχίες του Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας. Ο Αισχύλος πρωτοπαρουσιάστηκε στους δραματικούς αγώνες, κατά την 70η Ολυμπιάδα(499/496 π.Χ.), όταν διαγωνίσθηκε εναντίον των δραματικών ποιητών Πρατίνα και του Χοιρίλου. Από τα επιγραφικά στοιχεία που διαθέτουμε η πρώτη του νίκη στους δραματικούς αγώνες των Μεγάλων Διονυσίων σημειώνεται το 484 π.Χ. και την ακολούθησαν άλλες 12. Είναι γνωστοί 79 τίτλοι έργων του, από τα οποία σώζονται σήμερα επτά ολόκληρα {Πέρσαι (472 π.Χ.), Επτά επί Θήβας (467 π.Χ.), Ικέτιδες (463 ; π.X.) Προμηθεύς Δεσμώτης (;) και Ορέστεια [τριλογία Αγαμέμνων - Χοηφόροι - Ευμενίδες] (458 π.Χ.)} και ακόμα 400 αποσπάσματα και σπαράγματα από τα υπόλοιπα. Στο έργο του συμπυκνώνεται η έννοια του δικαίου, καθώς και η συνείδηση του ποιητή ως μαχόμενου πολίτη. Ο Αισχύλος υπήρξε όμως και εξαιρετικά καινοτόμος αφού εισάγει δεύτερο υποκριτή (δευτεραγωνιστή), προχωρεί σε μείωση των χορικών, κάνει έξαρση του λόγου και προχωρεί στη σύσταση της τριλογίας με ενιαίο περιεχόμενο. Ο ποιητής πέθανε στη Γέλα της Σικελίας το 456/455 π.Χ. Οι δύο γιοι του, Ευαίων και Ευφορίων, έγραψαν επίσης τραγωδίες, όπως και ο Φιλοκλής, γιος της αδελφής του.
- Ο Σοφοκλής γεννήθηκε το 496 π.Χ. στον Κολωνό της Αθήνας. Ήταν γιος του Σοφίλλου, εύπορου Αθηναίου πολίτη που είχε εργοστάσιο μαχαιροποιΐας. Ο ποιητής έλαβε επιμελημένη αγωγή και παιδεία. Δεκαπενταετής, ήταν ο κορυφαίος του χορού των εφήβων που πήρε μέρος στον εορτασμό της νίκης για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Συνδέθηκε στενά με πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες της εποχής, όπως με τον Περικλή, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και κατέλαβε διάφορα υψηλά αξιώματα στην πολιτική, στις θρησκευτικές λατρείες και στις τέχνες. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι το 441 έως το 440 π.Χ. διοικούσε μαζί με τον Περικλή το στόλο στην επίθεση κατά της Σάμου, το 428 ήταν και πάλι στρατηγός με τον Θουκυδίδη και το 413 ήταν μέλος της ολιγαρχικής κυβέρνησης της Αθήνας. Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε το 468 π.Χ. σε δραματικό αγώνα όπου ο Σοφοκλής αντιμετώπισε τον κατά 30 χρόνια μεγαλύτερό του τραγωδό Αισχύλο, τον οποίο ο Σοφοκλής εκτιμούσε και σεβόταν, και πήρε την πρώτη του νίκη. Εκτιμάται ότι παρουσίασε σε διαγωνισμούς περί τις 30 τετραλογίες, με περίπου 20 από τις οποίες απέσπασε την πρώτη θέση. Πρέπει όμως να συνεκτιμηθεί ότι ο Σοφοκλής ήταν στους Αθηναίους πολύ δημοφιλής, λόγω και των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων του. Ο Σοφοκλής συνέγραψε 123 τραγωδίες, είναι όμως γνωστές κατ' όνομα οι 114, από τις οποίες έχουν διασωθεί μόνο 7 ολοκληρωμένες {Αίας, Τραχίνιαι, Ηλέκτρα, Οιδίπους Τύραννος, Αντιγόνη, Φιλοκτήτης, Οιδίπους επί Κολωνώ} ενώ έχει διασωθεί και ένα μεγάλο τμήμα από το σατυρικό δράμα Ιχνευταί όπως και αποσπάσματα των έργων Ευρύπυλος, Νιόβη, Σκύριοι, Πολυξένη, Θησέας, Φαίδρα, Λήμνιαι και Τηρεύς. Σε αντίθεση με τον Αισχύλο ως επίκεντρο των έργων βρίσκεται το άτομο, το οποίο έρχεται σε αναπόφευκτη, τραγική και ένοχη σύγκρουση με την τάξη που εκπροσωπούν οι θεοί. Κατά τον ποιητή το πεπρωμένο των ανθρώπων είναι αναπόδραστα προδιαγεγραμμένο από τις βουλές των θεών, οι οποίες όμως δεν είναι πια αυθαίρετες και τυχαίες, όπως σε παλαιότερους τραγικούς, αλλά σκόπιμες και μελετημένες. Είχε ένα γιο με τη Νικοστάτη, ο οποίος έγινε επίσης ποιητής, αλλά και ένα εξώγαμο γιο, που τον ονόμασαν κι αυτόν Σοφοκλή και ο οποίος απεδείχθη σημαντικότερος συγγραφέας από τον έτερο γιο του. Τέλος ο Σοφοκλής εισήγαγε στην Αθήνα τη λατρεία του Ασκληπιού ενώ πέθανε το 406 π.Χ. στην Αθήνα.
- Ο Ευριπίδης γεννήθηκε το 480 π.Χ. στη Σαλαμίνα. Έζησε τα νιάτα του σε εποχή ακμάζουσα, το "Χρυσό αιώνα" και επηρεάστηκε από τους Σοφιστές καθώς και από τις πνευματικές έριδες της εποχής διατυπώνοντας και δικές του απόψεις. Ασχολήθηκε με τη ποίηση, τη ζωγραφική, τη φιλοσοφία αλλά και τη μουσική. Ως χαρακτήρας εμφανίζεται αντικοινωνικός, εσωστρεφής, μελαγχολικός. Ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής του. Υπήρξε ακουστής (ακροατής) του Αναξαγόρα, του Προδίκου και του Πρωταγόρα (με τον οποίο κράτησε τις στενότερες σχέσεις) αλλά και του Σωκράτη με τον οποίο διατηρούσε μακρά φιλία. Ο Ευριπίδης διέθετε μια από τις πιο πλούσιες βιβλιοθήκες (Αθην.Ι,3). Ο Ευριπίδης με τις τραγωδίες του προβληματίζει τους πάντες ακόμη και σήμερα ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από τα έργα του αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και την ύπαρξη των Θεών, χωρίς ωστόσο να είναι άθεος. Ο Ευριπίδης εκτός ενός επινίκιου και μιας ελεγεία, εποίησε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. Σήμερα είναι γνωστοί 81 τίτλοι έργων εκ των οποίων έχουν διασωθεί «πλήρη» 19 εξ ων 1 σατυρικό {Άλκηστις (438 π.Χ.), Ανδρομάχη (420 π.Χ.), Βάκχαι (407 π.Χ.), Εκάβη (425 π.Χ.), Ελένη (412 π.Χ.), Ηλέκτρα (413 π.Χ.), Ηρακλείδαι (417 π.Χ.) , Ηρακλής μαινόμενος (424 π.Χ.), Ικέτιδες (420 π.Χ.), Ιππόλυτος (428 π.Χ.), Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ίων (412 π.Χ.), Κύκλωψ - (το μοναδικό σατυρικό), Mήδεια (431 π.Χ.), Ορέστης (408 π.Χ.), Ρήσος (453 π.Χ.), Τρωάδες (415 π.Χ.), Φοίνισσαι (408 π.Χ.)}. Ο Ευριπίδης αν και συμμετείχε πενήντα χρόνια στους δραματικούς αγώνες, βγήκε πρώτος σε αυτούς μόλις τέσσερις φορές. Ήταν εκείνος που εφηύρε τον "από μηχανής θεό"Πέθανε το 406 π.Χ. στην Μακεδονική πρωτεύουσα την Πέλλα.
Δικαιοσύνη
- Ο Αισχύλος γεννήθηκε το 525 ή το 524 π.Χ. στην Ελευσίνα. Ήταν Αθηναίος πολίτης και γιος του ευγενούς γαιοκτήμονα Ευφορίωνα από το γένος των Κοδριδών. Ο ίδιος θεωρούσε πάντοτε ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του δεν ήταν το ποιητικό του έργο αλλά η συμμετοχή του στις μάχες κατά των Περσών. Μαζί με τα δυο του αδέλφια, τον Αμυνία και τον Κυναίγειρο πολέμησαν στη μάχη του Μαραθώνα, ενώ ο ποιητής πολέμησε αργότερα και στις ναυμαχίες του Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας. Ο Αισχύλος πρωτοπαρουσιάστηκε στους δραματικούς αγώνες, κατά την 70η Ολυμπιάδα(499/496 π.Χ.), όταν διαγωνίσθηκε εναντίον των δραματικών ποιητών Πρατίνα και του Χοιρίλου. Από τα επιγραφικά στοιχεία που διαθέτουμε η πρώτη του νίκη στους δραματικούς αγώνες των Μεγάλων Διονυσίων σημειώνεται το 484 π.Χ. και την ακολούθησαν άλλες 12. Είναι γνωστοί 79 τίτλοι έργων του, από τα οποία σώζονται σήμερα επτά ολόκληρα {Πέρσαι (472 π.Χ.), Επτά επί Θήβας (467 π.Χ.), Ικέτιδες (463 ; π.X.) Προμηθεύς Δεσμώτης (;) και Ορέστεια [τριλογία Αγαμέμνων - Χοηφόροι - Ευμενίδες] (458 π.Χ.)} και ακόμα 400 αποσπάσματα και σπαράγματα από τα υπόλοιπα. Στο έργο του συμπυκνώνεται η έννοια του δικαίου, καθώς και η συνείδηση του ποιητή ως μαχόμενου πολίτη. Ο Αισχύλος υπήρξε όμως και εξαιρετικά καινοτόμος αφού εισάγει δεύτερο υποκριτή (δευτεραγωνιστή), προχωρεί σε μείωση των χορικών, κάνει έξαρση του λόγου και προχωρεί στη σύσταση της τριλογίας με ενιαίο περιεχόμενο. Ο ποιητής πέθανε στη Γέλα της Σικελίας το 456/455 π.Χ. Οι δύο γιοι του, Ευαίων και Ευφορίων, έγραψαν επίσης τραγωδίες, όπως και ο Φιλοκλής, γιος της αδελφής του.
- Ο Σοφοκλής γεννήθηκε το 496 π.Χ. στον Κολωνό της Αθήνας. Ήταν γιος του Σοφίλλου, εύπορου Αθηναίου πολίτη που είχε εργοστάσιο μαχαιροποιΐας. Ο ποιητής έλαβε επιμελημένη αγωγή και παιδεία. Δεκαπενταετής, ήταν ο κορυφαίος του χορού των εφήβων που πήρε μέρος στον εορτασμό της νίκης για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Συνδέθηκε στενά με πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες της εποχής, όπως με τον Περικλή, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και κατέλαβε διάφορα υψηλά αξιώματα στην πολιτική, στις θρησκευτικές λατρείες και στις τέχνες. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι το 441 έως το 440 π.Χ. διοικούσε μαζί με τον Περικλή το στόλο στην επίθεση κατά της Σάμου, το 428 ήταν και πάλι στρατηγός με τον Θουκυδίδη και το 413 ήταν μέλος της ολιγαρχικής κυβέρνησης της Αθήνας. Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε το 468 π.Χ. σε δραματικό αγώνα όπου ο Σοφοκλής αντιμετώπισε τον κατά 30 χρόνια μεγαλύτερό του τραγωδό Αισχύλο, τον οποίο ο Σοφοκλής εκτιμούσε και σεβόταν, και πήρε την πρώτη του νίκη. Εκτιμάται ότι παρουσίασε σε διαγωνισμούς περί τις 30 τετραλογίες, με περίπου 20 από τις οποίες απέσπασε την πρώτη θέση. Πρέπει όμως να συνεκτιμηθεί ότι ο Σοφοκλής ήταν στους Αθηναίους πολύ δημοφιλής, λόγω και των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων του. Ο Σοφοκλής συνέγραψε 123 τραγωδίες, είναι όμως γνωστές κατ' όνομα οι 114, από τις οποίες έχουν διασωθεί μόνο 7 ολοκληρωμένες {Αίας, Τραχίνιαι, Ηλέκτρα, Οιδίπους Τύραννος, Αντιγόνη, Φιλοκτήτης, Οιδίπους επί Κολωνώ} ενώ έχει διασωθεί και ένα μεγάλο τμήμα από το σατυρικό δράμα Ιχνευταί όπως και αποσπάσματα των έργων Ευρύπυλος, Νιόβη, Σκύριοι, Πολυξένη, Θησέας, Φαίδρα, Λήμνιαι και Τηρεύς. Σε αντίθεση με τον Αισχύλο ως επίκεντρο των έργων βρίσκεται το άτομο, το οποίο έρχεται σε αναπόφευκτη, τραγική και ένοχη σύγκρουση με την τάξη που εκπροσωπούν οι θεοί. Κατά τον ποιητή το πεπρωμένο των ανθρώπων είναι αναπόδραστα προδιαγεγραμμένο από τις βουλές των θεών, οι οποίες όμως δεν είναι πια αυθαίρετες και τυχαίες, όπως σε παλαιότερους τραγικούς, αλλά σκόπιμες και μελετημένες. Είχε ένα γιο με τη Νικοστάτη, ο οποίος έγινε επίσης ποιητής, αλλά και ένα εξώγαμο γιο, που τον ονόμασαν κι αυτόν Σοφοκλή και ο οποίος απεδείχθη σημαντικότερος συγγραφέας από τον έτερο γιο του. Τέλος ο Σοφοκλής εισήγαγε στην Αθήνα τη λατρεία του Ασκληπιού ενώ πέθανε το 406 π.Χ. στην Αθήνα.
- Ο Ευριπίδης γεννήθηκε το 480 π.Χ. στη Σαλαμίνα. Έζησε τα νιάτα του σε εποχή ακμάζουσα, το "Χρυσό αιώνα" και επηρεάστηκε από τους Σοφιστές καθώς και από τις πνευματικές έριδες της εποχής διατυπώνοντας και δικές του απόψεις. Ασχολήθηκε με τη ποίηση, τη ζωγραφική, τη φιλοσοφία αλλά και τη μουσική. Ως χαρακτήρας εμφανίζεται αντικοινωνικός, εσωστρεφής, μελαγχολικός. Ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής του. Υπήρξε ακουστής (ακροατής) του Αναξαγόρα, του Προδίκου και του Πρωταγόρα (με τον οποίο κράτησε τις στενότερες σχέσεις) αλλά και του Σωκράτη με τον οποίο διατηρούσε μακρά φιλία. Ο Ευριπίδης διέθετε μια από τις πιο πλούσιες βιβλιοθήκες (Αθην.Ι,3). Ο Ευριπίδης με τις τραγωδίες του προβληματίζει τους πάντες ακόμη και σήμερα ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από τα έργα του αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και την ύπαρξη των Θεών, χωρίς ωστόσο να είναι άθεος. Ο Ευριπίδης εκτός ενός επινίκιου και μιας ελεγεία, εποίησε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. Σήμερα είναι γνωστοί 81 τίτλοι έργων εκ των οποίων έχουν διασωθεί «πλήρη» 19 εξ ων 1 σατυρικό {Άλκηστις (438 π.Χ.), Ανδρομάχη (420 π.Χ.), Βάκχαι (407 π.Χ.), Εκάβη (425 π.Χ.), Ελένη (412 π.Χ.), Ηλέκτρα (413 π.Χ.), Ηρακλείδαι (417 π.Χ.) , Ηρακλής μαινόμενος (424 π.Χ.), Ικέτιδες (420 π.Χ.), Ιππόλυτος (428 π.Χ.), Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ίων (412 π.Χ.), Κύκλωψ - (το μοναδικό σατυρικό), Mήδεια (431 π.Χ.), Ορέστης (408 π.Χ.), Ρήσος (453 π.Χ.), Τρωάδες (415 π.Χ.), Φοίνισσαι (408 π.Χ.)}. Ο Ευριπίδης αν και συμμετείχε πενήντα χρόνια στους δραματικούς αγώνες, βγήκε πρώτος σε αυτούς μόλις τέσσερις φορές. Ήταν εκείνος που εφηύρε τον "από μηχανής θεό"Πέθανε το 406 π.Χ. στην Μακεδονική πρωτεύουσα την Πέλλα.
Δικαιοσύνη
https://www.youtube.com/watch?v=P7j6BK4TkiI
Διασκευή στίχων από τον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλο από τον Κωνσταντίνο Γεωργουσόπουλο
Μελοποίηση-Εκτέλεση: Γιάννης Ζουγανέλης
Πρώτη Εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Μελοποίηση-Εκτέλεση: Γιάννης Ζουγανέλης
Πρώτη Εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Εκάβη
https://www.youtube.com/watch?v=Vs4gHezgV7o
Απόσπασμα από την τραγωδία του Ευριπίδη: "Τρωάδες" - Σύνθεση, Ερμηνεία: Νένα Βενετσάνου - Μετάφραση: Θρασύβουλος Σταύρου. Δίσκος "Νέα γη" - 1996.
.....ό,τι αρχαιοελληνικό κρυμμένο...., σας το δίνω, μοναδικά, φανερωμένο..... στο www.siopi.gr....: γεια και χαρά....!
ΑπάντησηΔιαγραφή