Νίκος Μπελογιάννης (1915-1952)

Ο Νίκος Μπελογιάννης υπήρξε σημαίνον στέλεχος του ΚΚΕ, το οποίο και εκτελέστηκε με την κατηγορία της κατασκοπείας. Η δίκη του έμεινε στην ιστορία σαν η «υπόθεση Μπελογιάννη» και η εκτέλεσή του, έλαβε μεγάλη δημοσιότητα τόσο εντός Ελλάδος όσο και εκτός και προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις. Ο Μπελογιάννης έμεινε γνωστός και σαν «ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», λόγω του κόκκινου γαρύφαλλου που κρατούσε κατά τη διάρκεια της δίκης του. Ο σπουδαίος Ισπανός ζωγράφος Πικασο εμπνεύστηκε ένα σκίτσο από την εικόνα αυτή.  

Ο Μπελογιάννης γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1915 στην Αμαλιάδα. Ήταν γόνος εύπορης οικογένειας αλλά από νεαρή ηλικία εντάχθηκε στις τάξεις ΚΚΕ. Εισήχθη μάλιστα στη Νομική Σχολή Αθηνών αλλά προτού μπορέσει να αποφοιτήσει, συνελήφθη από το Μεταξικό Καθεστώς και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία. Το 1943 κατάφερε να δραπετεύσει από το Νοσοκομείο "Σωτηρία" και να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου αναλαμβάνοντας μάλιστα το ρόλο του πολιτικού επιτρόπου και διαφωτιστή του Νομού Αχαΐας και αργότερα όλης της Πελ/σου. Συμμετέχει έπειτα στον "Εμφύλιο" αλλά με την τελική ήττα του ΔΣΕ εγκαταλείπει τη χώρα και τον Αύγουστο του 1949 καταφεύγει στην Πολωνία. Τον Ιούνιο του 1950 επιστρέφει κρυφά στην Ελλάδα μέσω Αργεντινής και προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τις διαλυμένες οργανώσεις του ΚΚΕ στην Αθήνα. Στις 20 Δεκεμβρίου 1950 συλλαμβάνεται από τις αρχές και δικάζεται στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών αφού σύμφωνα με τον νόμο της εποχής το ΚΚΕ είχε κηρυχθεί εγκληματική οργάνωση. Η πρώτη δίκη του Μπελογιάννη ξεκίνησε στην Αθήνα στις 19 Οκτωβρίου 1951 με 92 κατηγορούμενους συνολικά, από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών στο Αρσάκειο Δικαστικό Μέγαρο και ανάμεσα στους στρατοδίκες ήταν και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο οποίος και ψήφισε εναντίον της εκτέλεσης του Μπελογιάννη. Η δίκη ολοκληρώθηκε στις 16 Νοεμβρίου με 12 θανατικές καταδίκες όμως λόγω των έντονων πιέσεων που ασκήθηκαν, ο Πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας δηλώνει ότι η απόφαση δεν θα εκτελεστεί. Στις 16 Νοεμβρίου 1951, όμως, ανακαλύπτονται από την Ασφάλεια Προαστίων της Χωροφυλακής ασύρματοι στις περιοχές Καλλιθέας και Γλυφάδας. Οι συσκευές αυτές εξασφάλιζαν την επικοινωνία των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ με την έδρα της Κεντρικής Επιτροπής που βρισκόταν εκτός Ελλάδα όσο και την αποστολή-ανταλλαγή πληροφοριών και εντολών. Συγκεκριμένα ο Νίκος Βαβούδης, ο οποίος είχε εγκαταστήσει σε ειδική κρύπτη στο σπίτι του στην Καλλιθέα τον ασύρματο, προτίμησε παρά να συλληφθεί από τις αρχές να δώσει τέλος στην ζωή του έχοντας προλάβει προηγουμένως να καταστρέψει και τον ασύρματο όπως κι άλλα σημαντικά έγγραφα που είχε στην κατοχή του. Έτσι ξεκινά και πάλι η "υπόθεση Μπελογιάννη" ενώπιον του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών και μαζί και άλλοι κατηγορούμενοι προσάγονται σε νέα δίκη. Η δεύτερη δίκη αρχίζει στις 15 Φεβρουαρίου 1952 με βάση αυτή τη φορά τον νόμο περί κατασκοπείας. Ο Μπελογιάννης, στην απολογία του, αρνείται όλες τις κατηγορίες και προβάλλει σαν ηρωικές τις ενέργειες του ίδιου και του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Παρά τις έντονες πιέσει και τις διεθνείς αντιδράσεις το δικαστήριο, καταδικάζει ομόφωνα σε θάνατο την 1η Μαρτίου του 1952 τον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση, Ηλία Αργυριάδη, Τάκη Λαζαρίδη και Έλλη Παππά. 

Λίγες μέρες αργότερα έρχεται στο φως της δημοσιότητας και το γράμμα του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Πλουμπίδη, με το οποίο αναλαμβάνει κάθε ευθύνη για την καθοδήγηση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ και υπόσχεται να παρουσιαστεί στις αρχές με τον όρο να μην εκτελεσθεί ο Μπελογιάννης. Ακολουθεί τότε η διάψευση από τον Νίκο Ζαχαριάδη από τον ραδιοφωνικό σταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» του Βουκουρεστίου, αλλά και από το Πολιτικό Γραφείο της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που χαρακτηρίζουν την επιστολή «μύθευμα της Ασφάλειας». Τελικά, παρότι η επιστολή θεωρήθηκε γνήσια δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα αφού η κυβέρνηση δήλωνε ότι δεν θα συναλλαγεί με τον καταζητούμενο Πλουμπίδη. Έτσι παρά τις απέλπιδες προσπάθειες του Πλουμπίδη, τις διεθνείς εκκλήσεις και πιέσεις  για αναβολή, η θανατική καταδίκη δεν αλλάζει ενώ δεν δίνεται χάρη ούτε και από τον Βασιλιά Παύλο. Τελικά στις 30 Μαρτίου 1952, ημέρα Κυριακή και ώρα 04:10 τα χαράματα, ο Μπελογιάννης και οι τρεις σύντροφοί του (Καλούμενος, Μπάτσης και Αργυριάδης)  μεταφέρονται από τις φυλακές Καλλιθέας στο στρατόπεδο του Γουδίου και εκτελούνται δια τυφεκισμού. Η Έλλη Παππά δεν εκτελέστηκε λόγω του παιδιού του Μπελογιάννη που κυοφορούσε και ο Τάκης Λαζαρίδης λόγω του νεαρού της ηλικίας του. 

Ο Μπελογιάννης άφησε πίσω του δύο βιβλία  με θέματα την οικονομική ιστορία της Ελλάδας και την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας ενώ υπάρχει μουσείο, αγάλματα και οδοί στην μνήμη του ενώ υπάρχει ακόμη και χωριό προς τιμήν του.


Μην καρτεράτε να λυγίσουμε
https://www.youtube.com/watch?v=RQZ1B69knWk
Ποίηση: Φώτης Αγγουλές Μουσική: Θωμάς Μπακαλάκος Από την ταινία "Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο" του Ν.Τζίμα (1980)

Ο Μπελογιάννης ζει
https://www.youtube.com/watch?v=BuMAmVyskkk
Στίχοι:  Δημήτρης Ραβάνης -Ρεντής Μουσική:  Λάκης Χατζής

30 Μάρτη 1952
Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.
Σιωπή. Ο λαοί περνούν σηκώνοντας στους ώμους τους το μέγα φέρετρο
            του Μπελογιάννη
Γιάννης Ρίτσος 

Γιάννης Ρίτσος