Θανάσης Μανέτας (1879-1942)

Ο Αθανάσιος Μανέτας υπήρξε εκ των διαπρεπών οργανοπαικτών της «παλαιάς αθηναϊκής σχολής» και ο πρώτος που ηχογράφησε το μπουζούκι στον ελλαδικό χώρο (1931). Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1879 και από πολύ νωρίς απέκτησε στιβαρή μουσική κατάρτιση και κατά τη σταδιοδρομία του, ανέπτυξε πλούσιο και ευρύ ρεπερτόριο, που εκτεινόταν από το βαρύ ρεμπέτικο και τις περίφημες αθηναϊκές καντάδες, μέχρι τα κερκυραϊκά και κεφαλλονίτικα τραγούδια, αλλά και την ευρωπαϊκή μουσική της εποχής (βαλς, φοξ, τανγκό, καντρίλιες κ.λπ.). Στην Αθήνα, η φήμη του εξαπλώθηκε και διακρίθηκε για τον επαγγελματισμό του και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους συναδέλφους του, συνομηλίκους και νεότερους (Στ. Κερομύτης, Φρ. Ζουριδάκης, Γ. Παπαϊωάνου, Μ. Βαμβακάρης, Κ. Τζόβενος, Γ. Ζαμπέτας κ.ά.) καθώς και από το ευρύ κοινό. Χάρη στο ταλέντο και την εργατικότητά του, αναδείχθηκε σε έναν από τους καλύτερα αμοιβόμενους μουσικούς της γενιάς του και κατόρθωσε να βιοπορίζεται κατ' αποκλειστικότητα από την τέχνη του. Η αθηναϊκή σχολή του μπουζουκιού, της οποίας ο Μανέτας υπήρξε μακράν ο επιφανέστερος εκπρόσωπος, διακρίνεται για μια τεχνοτροπία εκτέλεσης που απηχεί σαφείς επιρροές από τη φιλοσοφία του μαντολίνου και της ευρωπαϊκής μουσικής. Οι ηχογραφήσεις του ωστόσο τον αναδεικνύουν και ως ένα βαθύ γνώστη του ρεμπέτικου ύφους, επιβεβαιώνοντας τις σχετικές μαρτυρίες για το εύρος του ρεπερτορίου του. Οι τρεις σωζόμενες ηχογραφήσεις του Μανέτα ("Τα δίστιχα του μάγκα", "Καλέ μάνα δεν μπορώ", "Ο μεμέτης") συνιστούν πολύτιμα ντοκουμέντα όσον αφορά στον τρόπο παιξίματος του μπουζουκιού κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Ο Αθανάσιος Μανέτας απεβίωσε στην Αθήνα, μεσούσης της Κατοχής, στις 25 Μαρτίου 1942, σε ηλικία 63 ετών.

Τέλος για το μπουζούκι του Μανέτα, ο Γιώργος Ζαμπέτας είχε πει ότι κατασκευαστής του μπουζουκιού αυτού ήταν ο σπουδαίος Υδραίος μάστορας Μανώλης Κοπελιάδης (1852-1934). Το μπουζούκι αυτό ήταν τετράχορδο, πιθανώς όμως να επρόκειτο για συνδυασμό τριπλών χορδών, κυρίως στην περιοχή της μπουργκάνας και της μεσαίας. Κατά τον Μάρκο Βαμβακάρη, ο Μανέτας ήταν από τους πρώτους που έκανε χρήση του κουρδίσματος ρε-λα-ρε, του λεγόμενου «ιταλικού» ή «ευρωπαϊκού», που είναι πλέον ο καθιερωμένος τρόπος κουρδίσματος του τρίχορδου μπουζουκιού. Ανήκει στους «παλιούς δασκάλους» του μπουζουκιού, άσκησε μεγάλη επιρροή στα μουσικά δρώμενα της εποχής του και απετέλεσε πρότυπο και σημείο αναφοράς για πολλούς νεότερους.

Καλέ μάνα δεν μπορώ
https://www.youtube.com/watch?v=2aSv90jyBPQ

Αδέσποτο Ζεμπέκικο που ηχογραφήθηκε το 1931. Αποτελεί μία από τις πρώτες ηχογραφήσεις με μπουζούκι στην Ελλάδα πριν δηλαδή αυτές του Μάρκου, του Μπάτη, Δελιά κ.ά. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα των τραγουδιών των τεκέδων και των φυλακών με ανεξάρτητα δίστιχα. Τραγούδια, τα οποία ενέπνευσαν τους δημιουργούς του κατεξοχήν πειραιώτικου ρεμπέτικου που βγήκε στο πάλκο, αρχικά με το Μάρκο και την τετράδα του. Μπουζούκι παίζει ο Μανέτας και Τσίμπαλο Λειβαδίτης. Τραγουδά ένας τραγουδιστής με το ψευδώνυμο «Σπαχάνης», αγνώστων λοιπών στοιχείων, που το όνομά του φέρεται να προήλθε από την ποικιλία χασίς του Ισπαχάν.

Ο μεμέτης
https://www.youtube.com/watch?v=3U4MiKQlUA8
Διασκευή παραδοσιακού σμυρνέικου. Ηχογράφηση του 1932. Τραγούδι: Κώστας Νούρος. Τσίμπαλο: Γιάννης Λειβαδίτης. Μπουζούκι: Θανάσης Μανέτας.