Carmina Burana (Τα ποιήματα του Μπόιρεν)

«Κάρμινα Μπουράνα» είναι ο τίτλος μιας χειρόγραφης συλλογής χιλίων και πλέον ποιημάτων και τραγουδιών που γράφτηκαν στις αρχές του 13ου αιώνα και βρέθηκαν στο αββαείο των Βενεδίκτων μοναχών, στο βαυαρικό χωριό Μπόιρεν, στους πρόποδες των Βαυαρικών Αλπεων αλλά σύμφωνα με τους μελετητές του δεν γράφτηκαν εκεί. Ο λατινικός τίτλος «Carmina Burana» ("τα ποιήματα του Μπόιρεν") δόθηκε το 1847 από τον Γιόχαν Σμέλερ. Είναι σχεδόν όλα γραμμένα στα Λατινικά, ενώ κάποια είναι γραμμένα σε διάλεκτο των Γερμανικών και λίγα στα Γαλλικά:  ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με "μακαρονικούς στίχους", μια μίξη Λατινικών, γερμανικών και γαλλικών με τη δημώδη γλώσσα της εποχής εκείνης. Γράφτηκαν από σπουδαστές και κληρικούς γύρω στο 1230, όταν τα λατινικά αποτελούσαν τη lingua franca (τη κοινή γλώσσα) σε όλη την Ιταλία και τη Δυτική Ευρώπη, ενώ στα 45 από τα ποιήματα υπάρχουν μουσικές νότες που δείχνουν ότι είναι τραγούδια. Τα περισσότερα ποιήματα και τραγούδια φαίνεται να αποτελούν δημιουργία των Γολιάρδων δόκιμων κληρικών, που σατίριζαν τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Μεταξύ του 1935 και του 1936 ο Γερμανός συνθέτης Καρλ Ορφ χρησιμοποίησε 24 από τα περιεχόμενα ποιήματα στην ομώνυμη καντάτα του.

Carl Orff- Carmina Burana
https://www.youtube.com/watch?v=QEllLECo4OM

Η συλλογή διαιρείται σε έξι ενότητες:

Carmina ecclesiastica, τραγούδια θρησκευτικού περιεχομένου

Carmina moralia et satirica, ηθικά και σατιρικά τραγούδια

Carmina amatoria, ερωτικά τραγούδια

Carmina potoria, τραγούδια της ταβέρνας, για το ποτό και τα παιχνίδια

Ludi, θρησκευτικά έργα, ύμνοι

Supplementum, παραλλαγές των προηγούμενων τραγουδιών με πρόσθετα σχόλια κριτικής

Η πρώτη ενότητα έχει χαθεί και δεν υπάρχει μαρτυρία για τα χαμένα ποιήματα. Η τελευταία ενότητα δεν ανήκε αρχικά στο χειρόγραφο, αλλά είναι μια ανακατασκευή κάποιων ποιημάτων από τους μελετητές, για τα οποία υπήρχαν διαφορές και διορθώσεις. Επίσης, πολλά από τα θρησκευτικά και τα ερωτικά ποιήματα συνοδεύονται από μουσικά σημεία, που δείχνουν ότι υπάρχει κάποια μελωδία, ενώ κάποια ποιήματα έχουν και κάποιες αντίστοιχες μελωδίες που ανακαλύφθηκαν σε μεταγενέστερα χειρόγραφα.

Carmina Burana (O Fortuna)
https://www.youtube.com/watch?v=EJC-_j3SnXk

Ω Τύχη 

σαν το φεγγάρι 

που αλλάζει, 

που πάντα μεγαλώνει

ή μικραίνει;. 

Μισητή ζωή 

που τώρα καταπιέζεις

και μετά καταπραΰνεις,
όπως τύχει
τη φτώχεια,
τη δύναμη 
τις λιώνεις σαν τους πάγους. 

Μοίρα, τερατώδη
και κενή, 
εσύ τροχέ που γύρω-γύρω σου γυρίζεις, 
κακή, 
άσκοπα όλα
τα πάντα ξεθωριάζεις, 
κάτω από σκιά
κάτω από πέπλα
και εμένα βασανίζεις,
τώρα με τα παιχνίδια σου
φέρνω τη γυμνή μου πλάτη
στην αχρειότητά σου. 

Μοίρα, στην υγεία μου
και στο πνεύμα μου
είσαι τώρα ενάντια,
που συγκινείς
και αποδιώχνεις,
πάντα στην αγγαρεία σου. 
Σε αυτή την ώρα
χωρίς καθυστέρηση
χτύπα τις παλλόμενες χορδές
όπως η Τύχη
χτυπά τους δυνατούς
με μένα μαζί όλοι κλάψτε.