7/7/23

Maya Angelou (1928-2014)

MAYA ANGELOU:
Αφροαμερικανή ποιήτρια, τραγουδίστρια, πεζογράφος, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των πολιτών και καθηγήτρια πανεπιστημίου. Κυκλοφόρησε επτά αυτοβιογραφίες, τρεις μελέτες, αρκετές ποιητικές συλλογές καθώς και μια λίστα από θεατρικές παραστάσεις, ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα μέσα σε 50 χρόνια. Έλαβε δεκάδες βραβεία και πάνω από 50 τιμητικές διακρίσεις. 

Γεννήθηκε στις 4 Απριλίου 1928 στο Σαιντ Λούις του Μιζούρι και το πραγματικό της όνομα ήταν Marguerite Annie Johnson. Το Μάγια, της το είχε δώσει ο μεγαλύτερος αδελφός της, και προερχόταν από το "My" ή το "Mya Sister". Το 1951 παντρεύτηκε τον Έλληνα ηλεκτρολόγο, πρώην ναυτικό και μουσικό Tosh Angelos και έτσι υπέγραφε πλέον σαν "Μάγια Αγγέλου".
Η Αγγέλου είναι περισσότερο γνωστή για τις επτά αυτοβιογραφίες της, οι οποίες επικεντρώνονται στην παιδική της ηλικία και στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής της. Η πρώτη αυτοβιογραφία της με τίτλο I Know Why the Caged Bird Sings (1969) περιγράφει τη ζωή της μέχρι την ηλικία των 17 ετών και της χάρισε διεθνή αναγνώριση. Με την έκδοση του βιβλίου I Know Why the Caged Bird Sings, η Αγγέλου παρουσίασε διάφορα θέματα της προσωπικής της ζωής. Τα βιβλία της επικεντρώνονται σε θέματα όπως ο ρατσισμός, η ταυτότητα, η οικογένεια και τα ταξίδια.
Η Αγγέλου, παρότι είναι περισσότερο γνωστή για τις αυτοβιογραφίες της (αυτοβιογραφικά μυθιστορήματα), ωστόσο υπήρξε μια παραγωγική και πετυχημένη ποιήτρια. Την αποκάλεσαν μάλιστα ως "η βραβευμένη μαύρη γυναίκα ποιήτρια" και τα ποιήματά της θεωρούνται οι ύμνοι των αφροαμερικανών. 
Πέθανε στις 28 Μαΐου 2014 σε ηλικία 86 ετών στο Ουίνστον-Σάλεμ της Βόρειας Καρολίνας. 

3 σχόλια:

  1. Όταν η Αγγέλου ήταν τριών και ο αδερφός της τεσσάρων, ο γάμος των γονιών τους έληξε και ο πατέρας τους τούς έστειλε στο Αρκάνσας, μόνους τους με το τρένο, ώστε να ζήσουν με τη γιαγιά από την πλευρά του πατέρα τους, Annie Henderson. Παρόλο που τα οικονομικά των αφροαμερικανών εκείνης της εποχής ήταν αρκετά περιορισμένα, η γιαγιά της Αγγέλου είχε μια οικονομική ευημερία κατά τη Μεγάλη Ύφεση και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δεδομένου ότι το κατάστημα που διηύθυνε πωλούσε τα αναγκαία προϊόντα και η ίδια έκανε "σοφές και ειλικρινείς επενδύσεις".

    Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο πατέρας της επέστρεψε την ίδια και τον αδερφό της στη μητέρα τους στο St. Louis. Σε ηλικία 8 ετών, ενώ έμενε με τη μητέρα της, η Αγγέλου κακοποίηθηκε σεξουαλικά από τον φίλο της μητέρας της, έναν άνδρα με το όνομα Freeman. Η Αγγέλου ανέφερε το γεγονός στον αδερφό της, ο οποίος το είπε στην υπόλοιπη οικογένεια. Ο Freeman καταδικάστηκε ως ένοχος αλλά μπήκε στη φυλακή για μόλις μια ημέρα. Τέσσερις ημέρες μετά την αποφυλάκισή του, δολοφονήθηκε, προφανώς από τους θείους της Αγγέλου. Η Αγγέλου έγινε κωφάλαλη για σχεδόν πέντε χρόνια, πιστεύοντας όπως ανέφερε, "Πίστευα ότι η φωνή μου τους σκότωσε ; σκότωσα αυτόν τον άνδρα επειδή είπα το όνομά του. Και τότε σκέφτηκα ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να ξαναμιλήσω επειδή η φωνή μου θα σκότωσε τον οποιονδήποτε ..."[4] Σύμφωνα με τη Marcia Ann Gillespie και τους συνεργάτες της, οι οποίοι έγραψαν μια βιογραφία της Αγγέλου, ήταν κατά τη διάρκεια εκείνης την περιόδου που η Αγγέλου ανέπτυξε την εξαιρετική της μνήμη, την αγάπη της για τα βιβλία και τη λογοτεχνία και την ικανότητά της να ακούει και να παρατηρεί τον κόσμο γύρω της.

    Λίγο μετά τη δολοφονία του Freeman, η Αγγέλου και ο αδερφός της στάλθηκαν πίσω στη γιαγιά τους. Η Αγγέλου ευχαρίστησε τη δασκάλα και φίλη της οικογένειάς της Bertha Flowers, που τη βοήθησε να ξαναμιλήσει. Γνωρίστηκε με συγγραφείς όπως ο Κάρολος Ντίκενς, ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Edgar Allan Poe, ο Douglas Johnson και ο James Weldon Johnson - συγγραφείς που επηρέασαν τη ζωή και την καριέρα της, αλλά και με μαύρες γυναίκες καλλιτέχνιδες όπως οι Frances Harper, Anne Spencer και Jessie Fauset.

    Όταν η Αγγέλου ήταν 14 ετών, η ίδια και ο αδερφός της μετακόμισαν μαζί με τη μητέρα τους στο Όκλαντ της Καλιφόρνια. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αγγέλου φοίτησε στο Labor School της Καλιφόρνια. Πριν την αποφοίτησή της, εργάστηκε ως οδηγός τρόλεϊ στο Σαν Φρανσίσκο και ήταν η πρώτη μαύρη γυναίκα οδηγός. Τρεις εβδομάδες μετά την αποφοίτησή της, σε ηλικία 17 ετών, γέννησε τον γιο της Κλάιντ (ο οποίος αργότερα άλλαξε το όνομά του σε Guy Johnson).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το 1951 η Αγγέλου παντρεύτηκε τον Έλληνα ηλεκτρολόγο, πρώην ναυτικό και μουσικό Tosh Angelos, παρά την καταδίκη των διαφυλετικών σχέσεων εκείνη την εποχή και την αποδοκιμασία της μητέρας της. Εκείνη την εποχή έλαβε μαθήματα σύγχρονου χορού και συνάντησε τους χορευτές και χορεογράφους Alvin Ailey και Ruth Beckford. Η Αγγέλου και ο Ailey έγιναν χορευτικό ζευγάρι και αποκαλούνταν "Al and Rita", κάνοντας εμφανίσεις μοντέρνου χορού σε διάφορα σωματεία σε όλο το Σαν Φρανσίσκο αλλά χωρίς να γίνουν ποτέ πετυχημένοι. Η Αγγέλου, ο σύζυγός της και ο γιος της μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη ώστε να μπορέσει να σπουδάσει αφρικανικό χορό με τον χορευτή από το Τρινιδάδ Pearl Primus αλλά επέστρεψαν στο Σαν Φρανσίσκο ένα χρόνο αργότερα.

    Μετά τη λήξη του γάμου της Αγγέλου το 1954, η ίδια άρχισε να χορεύει επαγγελματικά σε διάφορα κλαμπ του Σαν Φρανσίσκο, συμπεριλαμβανομένου του Purple Onion, όπου τραγουδούσε και χόρευε ταυτόχρονα. Μέχρι εκείνη την περίοδο χρησιμοποιούσε το όνομα "Marguerite Johnson" ή "Rita", αλλά μετά την προτροπή των μάνατζέρ της άλλαξε το επαγγελματικό της όνομα σε "Maya Angelou" (το ψευδώνυμό της). Από το 1954 έως το 1955, η Αγγέλου έκανε περιοδεία στην Ευρώπη με την παραγωγή της όπερας Porgy and Bess. Ξεκίνησε να μαθαίνει τη γλώσσα της κάθε χώρας που επισκεπτόταν και μέσα σε ελάχιστα χρόνια απέκτησε άριστη γνώση σε αρκετές γλώσσες. Το 1957, η Αγγέλου ηχογράφησε το πρώτο της άλμπουμ, Miss Calypso[β], σε ύφος μουσικής φολκ, κάντρυ και ρέγκε, το οποίο κυκλοφόρησε σε CD το 1996. To 1969 εξέδοσε το δίσκο The Poetry οf Maya Angelou, με απαγγελίες ποιημάτων της.

    Η Αγγέλου συνάντησε τον μυθιστοριογράφο John Oliver Killens το 1959 και, με την παρότρυνσή του, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να επικεντρωθεί στη συγγραφική καριέρα της. Έγινε μέλος του Harlem Writers Guild, όπου συνάντησε αρκετούς σημαντικούς αφροαμερικανούς συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων των John Henrik Clarke, Rosa Guy, Paule Marshall και Julian Mayfield, και εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα. Το 1960, αφού συνάντησε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και άκουσε μια ομιλία του, η ίδια και ο Killens οργάνωσαν το "θρυλικό" Cabaret for Freedom προκειμένου να ενισχύσουν το Southern Christian Leadership Conference (SCLC), του οποίου ορίστηκε συντονίστρια. Σύμφωνα με τον Lyman Hagen, η συνεισφορά της στα πολιτικά δικαιώματα ήταν πετυχημένη και αρκετά αποτελεσματική. Την ίδια περίοδο η Αγγέλου ξεκίνησε τον ακτιβισμό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το 1961 η Αγγέλου συμμετείχε στην παράσταση του Ζαν Ζενέ The Blacks, μαζί με τους Abbey Lincoln, Roscoe Lee Brown, James Earl Jones, Louis Gossett, Godfrey Cambridge και Cicely Tyson. Την ίδια χρονιά συναντήθηκε με τον βορειοαφρικανό Vusumzi Make; δεν παντρεύτηκαν ποτέ επίσημα. Η ίδια, ο γιος της Guy και ο Make μετακόμισαν στο Κάιρο, όπου η Αγγέλου εργάστηκε ως εκδότρια στην εβδομαδιαία αγγλική εφημερίδα The Arab Observer. Το 1962, η σχέση της με τον Make έληξε και η ίδια με τον γιο της μετακόμισαν στην Γκάνα ώστε ο τελευταίος να μπορέσει να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο, ωστόσο είχε ένα σοβαρό ατύχημα με το μηχανάκι. Η Αγγέλου παρέμεινε στην Γκάνα για την ανάρρωσή του και τελικά έμεινε στη χώρα μέχρι το 1965. Έγινε διευθύντρια στο Πανεπιστήμιο της Γκάνα και ήταν ενεργό μέλος στην αφροαμερικανική κοινότητα της χώρας. Ήταν εκδότρια και συντάκτης στην εφημερίδα The African Review, περιοδική συγγραφέας στην εφημερίδα Ghanaian Times, έγραψε κείμενα και έκανε εκπομπές στο Radio Ghana ενώ παράλληλα εργάστηκε στο Εθνικό Θέατρο της Γκάνα. Συμμετείχε στην αναβίωση της παράστασης The Blacks στη Γενεύη και το Βερολίνο.

    Στην Γκάνα έγινε στενή φίλη με τον Μάλκολμ Χ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η Αγγέλου επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1965 για να βοηθήσει τον Μάλκολμ Χ να δημιουργήσει έναν οργανισμό για τα πολιτικά δικαιώματα, την Organization of Afro-American Unity; ο Μάλκολμ Χ δολοφονήθηκε λίγο μετά. Καταρρακωμένη, επισκέφτηκε τον αδερφό της στη Χαβάη, όπου κυνήγησε μια καριέρα στο τραγούδι και έπειτα επέστρεψε στο Λος Άντζελες για να επικεντρωθεί στη συγγραφική καριέρα της. Εργάστηκε ως ερευνήτρια και κατέγραψε τις ταραχές που σημειώθηκαν στη Χαβάη το 1965. Έγραψε θεατρικά έργα, στα οποία πρωταγωνίστησε, και επέστρεψε στη Νέα Υόρκη το 1967. Συνάντησε τη Rosa Guy και ανανέωσε τη φιλία της με τον James Baldwin, τον οποίο είχε συναντήσει στο Παρίσι τη δεκαετία του 1950 και τον οποίο αποκαλούσε "αδερφό" εκείνη την εποχή. Ο φίλος της Jerry Purcell παρείχε στην Αγγέλου μια επιχορήγηση για να συνεχίσει το γράψιμο.

    Το 1968 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ζήτησε από την Αγγέλου να διοργανώσει μια πορεία. Η ίδια συμφώνησε αλλά "την ανέβαλλε ξανά" και μετά από μια "μακάβρια στροφή της μοίρας", ο Μάλκολμ Χ δολοφονήθηκε στα 40α της γενέθλια (4 Απριλίου). Καταρρακωμένη ξανά, ο φίλος της James Baldwin την ενθάρρυνε ξανά και την έβγαλε από την κατάθλιψη. Όπως αναφέρει ο Gillespie, "Μπορεί το 1968 να ήταν ένα έτος μεγάλου πόνου, απώλειας και θλίψης, ωστόσο ήταν επίσης το έτος που η Αμερική συνειδητοποίησε για πρώτη φορά το μέγεθος του πνεύματος και της ιδιοφυΐας της Μάγιας Αγγέλου". Παρόλο που δεν είχε σχεδόν καθόλου εμπειρία, έγραψε, έκανε την παραγωγή και αφηγήθηκε το Blacks, Blues, Black!, μια σειρά ντοκιμαντέρ σε δέκα επεισόδια που είχαν ως θέμα τη σύνδεση μεταξύ της μπλουζ μουσικής και της αφρικανικής κληρονομιάς των αφροαμερικανών. Έγραψε και αφηγήθηκε επιπλέον τη σειρά ντοκιμαντέρ "οι Αφρικανισμοί που υφίστανται ακόμα στις ΗΠΑ" για την Εθνική Εκπαιδευτική Τηλεόραση, τον προάγγελο του PBS. Το 1968 έλαβε έμπνευση κατά τη διάρκεια ενός δείπνου με τον Μπάλντουιν, τον καρτουνίστα Jules Feiffer και τη σύζυγό του Judy, και με την προτροπή του εκδότη Robert Loomis, έγραψε την πρώτη της αυτοβιογραφία, I Know Why the Caged Bird Sings, η οποία δημοσιεύτηκε το 1969 και της απέφερε διεθνή αναγνώριση και διάκριση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή