Στράτος Παγιουμτζής, Τεμπέλης (1904-1971)

Γεννήθηκε στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1904. Στην Ελλάδα ήρθε πριν την Μικρασιατική Καταστροφή και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Από παιδί μπήκε στο μεροκάματο, αλλά το μεγάλο πάθος του ήταν το τραγούδι. Μαζί με τους Μάρκο Βαμβακάρη, Ανέστη Δελιά και Γιώργο Μπάτη το 1934 έφτιαξαν την πρώτη αμιγώς λαϊκή ορχήστρα. Ήταν η περίφημη «Τετράς του Πειραιώς».  Στην κομπανία τραγουδούν όλοι, όμως ο Στράτος ήταν ο βασικός τραγουδιστής. Την ίδια χρονιά, ο Μάρκος ετοιμάζεται να ηχογραφήσει τον πρώτο του δίσκο. Την ίδια περίοδο εμφανίζεται στη δισκογραφία και ο Γιώργος Μπάτης. Η κομπανία προβάρει το τραγούδι «Ζεϊμπεκάνο σπανιόλο», ο Μπάτης όμως δεν μπορεί να τραγουδήσει κι έτσι ηχογραφείται με τη φωνή του Στράτου. Ακολουθούν τα τραγούδια «Οι σφουγγαράδες» και «Μάγκες καραβοτσακισμένοι» και το 1936 ο Στράτος ερμηνεύει τραγούδια και του τέταρτου της παρέας, του Ανέστη Δελιά. Στα πρώτα χρόνια της δισκογραφικής παρουσίας των Πειραιωτών ο Παγιουμτζής συμμετέχει στις περισσότερες ηχογραφήσεις, ακόμα κι όταν δεν τραγουδάει. Σε πολλά απ' τα πρώτα τραγούδια του Μάρκου παίζει μπαγλαμά ή ποτηράκια, ενώ δεκάδες είναι οι δίσκοι όπου η φωνή του χαιρετίζει τους συμμετέχοντες στην ηχογράφηση («Γεια σου Σπύρο μου με το μπουζουκάκι σου»). Καμιά φορά χαιρετίζει και τον εαυτό του! («Γεια σου και σένα ρε Στράτο με τον τζουρά σου!»). Στα μέσα της δεκαετίας του '30 η φωνή του Στράτου Παγιουμτζή είναι ήδη μύθος. Από τότε αναφέρεται μόνο με το μικρό του όνομα, ακόμα και σε ετικέτες δίσκων. Συνεργάζεται το 1935 με τον Βαγγέλη Παπάζογλου και από το 1937 και με άλλους μεγάλους Μικρασιάτες δημιουργούς όπως ο Πάνος Τούντας, Κώστας Σκαρβέλης και ο Σπύρος Περιστέρης. Το 1938 ο Στράτος θα τραγουδήσει Μανώλη Χιώτη και μερικά απ' τα καλύτερα τραγούδια του Μπαγιαντέρα. Με τον Τσιτσάνη είχε γνωριστεί μερικούς μήνες νωρίτερα και μαζί του θα ξεκινήσει μια πολύχρονη συνεργασία. Δεκάδες πασίγνωστα τραγούδια του Τσιτσάνη πρωτοηχογραφήθηκαν με τη φωνή του Στράτου Παγιουμτζή. Μετά την Κατοχή, ο Στράτος συνεχίζει τη συνεργασία του με τους παλιότερους λαϊκούς δημιουργούς (Μάρκο, Τσιτσάνη, Χιώτη κλπ.) και με νέους, όπως ο Απόστολος Καλδάρας και ο Γιώργος Μητσάκης. Θα συνεχίσει στη δισκογραφία ως τα μέσα της δεκαετίας του '50, οπότε με την άνθηση του αρχοντορεμπέτικου η καριέρα του θα πάρει πτωτική πορεία. Στις αρχές της δεκαετίας του '60 ο Ζαμπέτας τον ξαναφέρνει στο προσκήνιο, εκμεταλλευόμενος τη μεγάλη του επιρροή στις εταιρίες. Ο Στράτος ηχογραφεί προπολεμικά ρεμπέτικα του Χατζηχρήστου, του Τσιτσάνη και άλλων δημιουργών, τον περίφημο αμανέ «Μινόρε του Στράτου» και τον ύμνο του Ολυμπιακού «Ολυμπιακέ μεγάλε, Ολυμπιακέ τρανέ». Εκτός απ' τη δισκογραφία, ο Στράτος επανέρχεται στα λαϊκά πάλκα, όπου δούλευε ασταμάτητα έως το 1955. Τον Οκτώβρη του 1971 καταφέρνει να βγάλει διαβατήριο για να πάει στην Αμερική (το 1937 είχε συλληφθεί για χρήση χασίς και πήγε εξορία με αποτέλεσμα να μην του εκδόσουν ποτέ διαβατήριο). Στην Ν. Υόρκη θα δουλέψει στη «Σπηλιά», όπου αποθεωνόταν απ' τους ομογενείς. Στις 16 Νοεμβρίου 1971 έσβησε πάνω στο πάλκο, σε ηλικία 67 ετών. Για να τον γυρίσουν στην πατρίδα και να τον κηδέψουν, χρειάστηκε να γίνει έρανος από παλιούς φίλους και συνεργάτες του, ενώ τα έξοδα της κηδείας κάλυψε ο Γιώργος Ζαμπέτας.

Μεγάλες Επιτυχίες: Αγαπώ μια μαυρομμάτα, Αρχόντισσα, Ζούλα σε μια βάρκα (Ζεμπεκάνο Σπανιόλο), Τον χάρο τον αντάμωσα, Μες την πολλή σκοτούρα μου, Μπαξε Τσιφλίκι κ.ά.

Μινόρε Μανές - Χτυπώ νεκροί κι' ανοίχτε μου

https://www.youtube.com/watch?v=dGa-UOk8Gtk 
Στίχοι-Μουσική: Στράτος Παγιουμτζής
Έτος ηχογρ.1936

"Ξημερώνοντας Σάββατο 9 Μαΐου 1936, Θεσσαλονίκη Από τα χαράματα περίπολοι στρατού και αστυνομίας ανεβοκατεβαίνουν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και στις συνοικίες. Συγκοινωνίες όπως και εφημερίδες δεν υπάρχουν, λόγω της απεργίας των αυτοκινητιστών και των τυπογράφων. Οι εργαζόμενοι κατεβαίνουν σιγά σιγά προς το κέντρο της πόλης. Γίνονται συγκεντρώσεις σε διάφορα σημεία. Η πρώτη σύγκρουση με την αστυνομία γίνεται από τους αυτοκινητιστές, οι οποίοι προσπαθούν να απελευθερώσουν ένα συνάδελφο τους που έχει συλληφθεί. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης πέφτει νεκρός ο οδηγός Τάσος Τούσης. Οι εργάτες τοποθετούν το νεκρό πάνω σε μια ξύλινη πόρτα και κατευθύνονται προς τη γενική διοίκηση. Η αστυνομία κλείνει το δρόμο και επιτίθεται. Η σύγκρουση γενικεύεται. Στήνονται οδοφράγματα σε όλο το κέντρο της πόλης. Γίνονται μάχες σώμα με σώμα. Οι χωροφύλακες κτυπούν στο ψαχνό. Οι καμπάνες κτυπούν ασταμάτητα. Φήμες για πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Οι διαδηλώσεις όμως μαζικοποιούνται περισσότερο. Οι διαδηλωτές καταλαμβάνουν το κέντρο της πόλης. Απολογισμός: εκατοντάδες τραυματίες και οι πρώτοι νεκροί: Β. Σταύρου, Ιντο Σενόρ, Γ. Πανόπουλος, Αγλαμίδης, Σαλβατόρ Ματαράσο, Δημ. Λαϊλάνης, Σ. Διαμαντόπουλος, Γιάννης Πιτάρης, Ευθύμης Μάνος, Μανώλης Ζαχαρίου, Αναστασία Καρανικόλα."

Όταν πεθάνω θάφτε με
https://www.youtube.com/watch?v=q4Bqr_mZDqM
Στρατος Παγιουμτζης σε ζωντανη ηχογραφηση απο την ταβερνα του Βρανα το 1961.