Οι 25 σημαντικότεροι αρχαίοι Έλληνες γραμματικοί, λεξικογράφοι και φιλόλογοι
Ονομάκριτος Αθηναίος ποιητής και χρησμολόγος, ο οποίος έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. στην αυλή του Πεισίστρατου και των γιων του. Έπειτα από εντολή του Πεισίστρατου συνέλεξε και εξέδωσε τα έπη του Ομήρου. Πολλοί τον θεωρούν ως τον άνθρωπο που έγραψε τα "Ορφικά".Επίσης, ο Ονομάκριτος επιμελήθηκε τη συλλογή των χρησμών του Μουσαίου όταν κυβερνούσε ο Ίππαρχος.
Δημήτριος ο Φαληρεύς (περ. 345 π.Χ. - περ. 280 π.Χ.) πολιτικός και περιπατητικός φιλόσοφος της αρχαίας Αθήνας. Ο Πτολεμαίος Α' ο Λάγου του ανέθεσε την ίδρυση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και αυτός έθεσε τα θεμέλια της γραμματικής και της κριτικής φιλολογίας, βοήθησε με τις συμβουλές του στη μετάφραση των ιερογλυφικών χρονικών της Αιγύπτου και των απόκρυφων ιουδαϊκών βιβλίων.
Φιλητάς ο Κώος (περίπου 340 π.Χ. – περίπου 285 π.Χ.) αρχαίος Έλληνας ποιητής από την Κω. Στην Αλεξάνδρεια πήγε γύρω στο 297/6 π.Χ., συνοδεύοντας τον Πτολεμαίο. Το λεξικογραφικό έργο του «Άτακτοι γλώσσαι» ήταν μια συλλογή λέξεων δυσνόητων και σπάνιων που προέρχονταν από παλαιότερα ποιήματα.
Καλλίμαχος ο Κυρηναίος, αρχαίος ποιητής, επιγραμματοποιός και εκπρόσωπος της Αλεξανδρινής ποίησης, ο οποίος άκμασε την εποχή του Πτολεμαίου Β΄ Φιλάδελφου και Πτολεμαίου Γ΄ Ευεργέτη. Στην Αλεξάνδρεια ίδρυσε γραμματική σχολή με μαθητές του φημισμένους σοφούς, όπως ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος, Απολλώνιος ο Ρόδιος, ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος κ.ά. Το λεξικό Σούδα, αναφέρει πως έγραψε 800 τόμους έργων. Το σπουδαιότερο πεζό του έργο ήταν οι "Πίνακες τῶν ἐν πάσῃ παιδείᾳ διαλαμψάντων καὶ ὧν συνέγραψαν", ένας κατάλογος σε 120 βιβλία που περιλάμβανε όλα τα έργα όλων των συγγραφέων σύμφωνα με το είδος των έργων τους, κατά αλφαβητική σειρά.
Απολλώνιος ο Ρόδιος (295 π.Χ. - 215 π.Χ.) Έλληνας συγγραφέας, περισσότερο γνωστός για τα Αργοναυτικά. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Αλεξάνδρεια. Είχε τη διεύθυνση της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, και ο ίδιος ήταν βιβλιοθηκάριος, γραμματικός και επικός ποιητής.
Λίβιος Ανδρόνικος (280/260 π.Χ. - 200; π.Χ.) Ελληνικής καταγωγής από τον Τάραντα και βρέθηκε στη Ρώμη ως αιχμάλωτος πολέμου. Αφού κέρδισε την ελευθερία του. Ήταν ο πρώτος που απέδωσε στα Λατινικά την Οδύσσεια (σε σατούρνιο στίχο).
Αριστοφάνης ο Βυζάντιος (περ. 257 - περ. 180 π.Χ.) υπήρξε σημαντικός Έλληνας φιλόλογος και διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας.
Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ (περ. 220 π.Χ. - 143 π.Χ.) γραμματικός και βιβλιοθηκάριος στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ήταν μαθητής και διάδοχος του Αριστοφάνη του Βυζάντιου.
Αμερίας ο Μακεδών (3ος αιώνας π.Χ.) Έλληνας λεξικογράφος με καταγωγή από τη Μακεδονία. Είναι κυρίως γνωστός για τη σύνταξη του λεξικού με τίτλο Γλῶσσαι όπου γίνεται η ερμηνεία σπανίων λέξεων, ενώ επίσης υπήρξε ο συγγραφέας του έργου Ῥιζοτομικός το οποίο αποτελεί μια ετυμολογική πραγματεία και περιέχει πολλούς όρους σχετικά με τη βοτανική και τη μαγειρική. Τα έργα του έχουν διασωθεί μέσω των γραπτών του Ησυχίου του Αλεξανδρινού και του Αθήναιου.
Νίκανδρος ο Θυατειρηνός γραμματικός και ιστορικός του 3ου π.Χ. αιώνα. Έγραψε ένα λεξικογραφικό έργο για τους ιδιωματισμούς της αττικής διαλέκτου (Ἐξηγητικὰ τῆς Ἀττικῆς διαλέκτου) και μια ιστορία των δήμων της Αττικής (Περὶ τῶν δήμων).
Διονύσιος ο Θράξ, σπουδαίος αρχαίος Έλληνας γραμματικός. Γεννήθηκε περί το μέσο του 2ου αιώνα π.Χ. στην Αλεξάνδρεια από πατέρα που καταγόταν από τη Θράκη, εξ ου και το προσωνύμιό του. θεωρείται ο πρώτος γνωστός γραμματικός της αρχαιότητας που συνέταξε συστηματικό εγχειρίδιο γραμματικής της ελληνικής γλώσσας σε τρία βιβλία κατά το πνεύμα του δασκάλου του, Αριστάρχου
Αγαλλίς, αρχαία Ελληνίδα γραμματικός και φιλόλογος από την Κέρκυρα, η οποία έζησε κατά τον 2ο αιώνα π.Χ.. Σώζονται ερμηνευτικές σημειώσεις της πάνω σε ομηρικά ζητήματα.
Αντίδωρος ο Κυμαίος (2ος αιώνας π.Χ.), αρχαίος Έλληνας γραμματικός, σύμφωνα μάλιστα με τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα, ο ίδιος ο Αντίδωρος εισήγαγε τον όρο «γραμματικός», που είχε τη σημασία του ανθρώπου που ασχολείται με τα γράμματα, του λογίου.
Αριστόνικος ο Aλεξανδρεύς (1ος αι. π. Χ.), διακεκριμένος Έλληνας γραμματικός, που έζησε κατά τη διάρκεια τής βασιλείας τού Αυγούστου και τού Τιβέριου, σύγχρονος τού Στράβωνα. Δίδαξε στη Ρώμη, και έγραψε σχόλια και γραμματικές πραγματείες.
Δίδυμος ο Χαλκέντερος (63 π.Χ. – 10 μ.Χ.) Έλληνας λόγιος και γραμματικός, που άκμασε την εποχή του Κικέρωνα και του Αυγούστου.Ανήκε στην φιλολογική σχολή του Αρίσταρχου του Σαμοθράκα, και έγραψε πραγματεία σχετικά με την έκδοση των ομηρικών κειμένων του Αρίσταρχου.
Απίων (30/20 π.Χ. – περ. 45 με 48 μ.Χ.), αρχαίος Έλληνας ή εξελληνισμένος γραμματικός, σοφιστής, ρήτορας και σχολιαστής των ομηρικών επών. Γεννήθηκε στην Όαση Σίβα και η ακμή του τοποθετείται στο πρώτο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ.. Έγραψε επίσης σχολιασμό στα έργα πολλών Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων.
Πάμφιλος ο Αλεξανδρεύς, Έλληνας γραμματικός και ιατρός του 1ου αι. μ.Χ., της σχολής του Αριστάρχου του Γραμματικού.
Απολλώνιος ο Σοφιστής, γραμματικός και λεξικογράφος του 1ου μ.Χ. αιώνα, γιος του επίσης γραμματικού Αρχέβουλου ή Αρχέβιου, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, αλλά έζησε και δίδαξε στη Ρώμη του Τιβέριου. Συνέγραψε ερμηνευτικό και ετυμολογικό λεξικό της ομηρικής γλώσσας, γνωστό στη διεθνή βιβλιογραφία και ως Ομηρικό Λεξικό του Απολλωνίου.
Ηρακλείδης ο Μιλήσιος, αρχαίος Έλληνας γραμματικός που άκμασε περί το 100 μ.Χ. Μεταξύ των έργων που συνέγραψε είναι το «Περί καθολικής προσωδίας» και το «Περί δυσκλίτων ονομάτων» τα οποία συγγράμματα θεωρούνται ιδιαίτερης σπουδαιότητας στη μελέτη των διαλέκτων της τότε εποχής.
Κλείταρχος (Κλείταρχος ἐξ Αἰγίνης) γραμματικός και λεξικογράφος του 1ου ή 2ου π.Χ. αιώνα. Έγραψε ένα σύγγραμμα επτά βιβλίων με τίτλο Γλώσσαι ή Περί γλωσσών πραγματεία στο οποίο παρουσίαζε τις ιδιορρυθμίες των διαφόρων ελληνικών διαλέκτων και ερμήνευε πληθώρα ιδιωματικών λέξεων, καθώς και λέξεων που προέρχονταν από εξειδικευμένα επαγγελματικά γλωσσάρια.
Τίμαιος ο Σοφιστής, συγγραφέας της ελληνορωμαϊκής εποχής, ήταν συντάκτης ενός ειδικού λεξικού, βοηθητικού στην ανάγνωση του Πλάτωνος. Το έργο του διασώθηκε σ' ένα (και μοναδικό) βυζαντινό κώδικα του 10ου αιώνος που φυλάσσεται σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.
Απολλώνιος ο Δύσκολος, σημαντικός αρχαίος Έλληνας γραμματικός από την Αλεξάνδρεια, που έζησε κατά τα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. και θεωρείται ο θεμελιωτής του συντακτικού.
Διογένης ο Λαέρτιος (3ος αιώνας μ.Χ.) ιστοριογράφος της φιλοσοφίας της αρχαιότητας, συγγραφέας του έργου Βίοι φιλοσόφων και της χαμένης συλλογής επιγραμμάτων την οποία την ονόμαζε Πάμμετρο. Ήταν ελληνικής καταγωγής, γεννημένος μάλλον στην πόλη Λαέρτη της Κιλικίας.
Κόιντος ο Σμυρναίος (4ος αι. μ. Χ.) Έλληνας επικός ποιητής και γραμματικός, του οποίου το έργο «Τα μεθ' Όμηρον» (Τα μετά τον Όμηρο, διεθνώς: Posthomerica) συνεχίζει τη διήγηση του Τρωικού Πολέμου μετά τα όσα αφηγείται η Ιλιάδα.
Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς, Έλληνας γραμματικός και λεξικογράφος που άκμασε κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. και συνέγραψε το γνωστό «Λεξικό Ησυχίου» ή Συναγωγή Πασῶν Λέξων κατά Στοιχεῖον έκ των Άριστάρχου και Άπίωνος και Ηλιοδώρου, που θεωρείται απ' όλα τα σωζόμενα λεξικά της αρχαιότητας το πλουσιότερο και σπουδαιότερο.
