Αγία Κασσιανή

Μεγάλη Τρίτη: Το Τροπάριο της Κασσιανής

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,

τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,

ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.

Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,

ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.

Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,

ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ

κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,

ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.

Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,

ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις

ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,

κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.

Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους

τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;

Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

Μεταγραφή του Φώτη Κόντογλου:

Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, σαν ένοιωσε τη θεότητά Σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας. Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων, εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας. Λύγισε στ' αναστενάγματα της καρδιάς μου, εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης. Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου, και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου· αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ' άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε. Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ' αμέτρητο έλεος.

Η ζωή και το έργο της Κασσιανής ή Κασσίας καλύπτεται από μερική ασάφεια. Γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος φεουδαρχικής οικογενείας. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, ο Συμεών ο μεταφραστής, ο Γεώργιος Αμαρτωλός και ο Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν μάλιστα ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο.  μητρυιά του Θεόφιλου, Ευφροσύνη, θέλοντας να του βρει άξια σύζυγο, έδωσε εντολή, να συγκεντρωθούν οι ωραιότερες κοπέλες της αυτοκρατορίας και να παρουσιαστούν στο παλάτι. Ανάμεσα στις 12 που ορίστηκαν ως υποψήφιες και που κατάγονταν από τις ευγενέστερες οικογένειες, ξεχώρισαν αμέσως δύο: η Κασσία και η Θεοδώρα από την Παφλαγονία της Μικράς Ασίας. Ο αυτοκράτορας θα επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντας της ένα χρυσό μήλο. Ο Αυτοκράτορας στράφηκε προς το μέρος της όμορφης Κασσιανής και της απηύθυνε μια απροσδόκητη και κακόβουλη παρατήρηση πως: «εκ γυναικός ἐρρύη τὰ φαῦλα», η έξυπνη όμως Κασσιανή χωρίς φόβο έδωσε αμέσως απάντηση προς τον Αυτοκράτορα: «καὶ εκ γυναικός τά κρείττω», αποδεικνύοντας του ότι η «αγαθότητα της γυναίκας-Θεοτόκου υπερισχύει της φαυλότητας της γυναίκας-Εύας». Φανερά ενοχλημένος όμως ο Αυτοκράτορας από την απάντηση αυτή, της γύρισε την πλάτη και δίνει το χρυσό μήλο της εκλογής στη σιωπηλή Θεοδώρα. Η Κασσιανή, θύμα της ευφυίας και ελευθεροστομίας της, είχε χάσει πια το θρόνο. Έγινε μοναχή, όχι από ερωτική απογοήτευση προς τον ουσιαστικά άγνωστό της Θεόφιλο, αλλά από έρωτα Θείο. Έδωσε την περιουσία της για να κτισθεί η περίφημη τότε Μονή Εικασίας της μοναχής και έγινε η πρώτη ηγουμένη. Η Κασσιαμή αποτελεί την πλέον επιφανή γυναίκα μελωδό στην ιστορία της Βυζαντινής Μουσικής και μία από τις ελάχιστες ποιήτριες και υμνογράφους. Της αποδίδονται γύρω στα 45 έργα από τα οποία τα 23 τουλάχιστον είναι χωρίς αμφιβολία δικά της. Έχει επίσης μελοποιήσει κείμενα διαφόρων υμνογράφων, ενώ σώζονται 789 μη λειτουργικοί της στίχοι κυρίως γνωμικά και επιγράμματα. Σε αυτά εξυμνείται η φιλία, η εξυπνάδα η σιωπή κατά την κατάλληλη στιγμή. Επίσης καυτηριάζονται διάφορες ανθρώπινες αδυναμίες όπως η φιλαργυρία, η ανοησία, το ψεύδος κ.α

Την μνήμη της Αγίας Κασσιανής, τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 7 Σεπτεμβρίου.

Τροπάριο της Κασσιανής
https://www.youtube.com/watch?v=JCu_ArVERuA

Με βάση την παράδοση ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος συνεχίζοντας να είναι ερωτευμένος μαζί της, επιθυμούσε να την δει για μία τελευταία φορά πριν πεθάνει κι έτσι πήγε στο μοναστήρι όπου βρισκόταν. Η Κασσιανή ήταν μόνη στο κελί της γράφοντας το τροπάριο της όταν αντιλήφθηκε την άφιξη της αυτοκρατορικής ακολουθίας. Τον αγαπούσε ακόμη αλλά πλέον είχε αφιερώσει τη ζωή της στο Θεό γι αυτό και κρύφτηκε, μη επιθυμώντας να αφήσει το παλιό της πάθος να ξεπεράσει το μοναστικό της ζήλο. Άφησε όμως το μισοτελειωμένο ύμνο πάνω σε ένα τραπέζι. Ο Θεόφιλος ανακάλυψε το κελί της και μπήκε σε αυτό ολομόναχος. Την αναζήτησε αλλά μάταια. Εκείνη τον παρακολουθούσε μέσα από μία ντουλάπα στην οποία είχε κρυφτεί. Ο Θεόφιλος στενοχωρήθηκε, έκλαψε και μετάνιωσε που για μία στιγμή υπερηφάνειας έχασε μία τόσο όμορφη και έξυπνη γυναίκα. Στη συνέχεια βρήκε τα χειρόγραφα της Κασσιανής επάνω στο τραπέζι και τα διάβασε. Μόλις ολοκλήρωσε την ανάγνωση κάθισε και πρόσθεσε ένα στίχο στον ύμνο. Σύμφωνα με την παράδοση ο στίχος αυτός ήταν «ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη». Φεύγοντας εντόπισε την Κασσιανή που κρυβόταν στην ντουλάπα αλλά δεν της μίλησε, σεβόμενος την επιθυμία της. Η Κασσιανή βγήκε από την κρυψώνα της μετά την αναχώρηση του αυτοκράτορα, διάβασε την προσθήκη του και στη συνέχεια ολοκλήρωσε τον ύμνο.