Σύμφωνα πάντα με τις λαϊκές δοξασίες που διασώζονται μέχρι τις μέρες μας, αυτές τις μέρες (25 Δεκεμβρίου - 6 Ιανουαρίου), τα «νερά είναι αβάφτιστα»
και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους φοβήσουν. Τα καλικατζαράκια εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο δηλαδή την ημέρα των Χριστουγέννων μέχρι την ημέρα των Φώτων, την ημέρα δηλ. των καθαγιασμό των υδάτων. Οι ονομασίες των καλικάτζαρων στην Ελλάδα δίνουν και πέρνουν ενώ είναι οι τοπικές παραλλαγές-μικροδιαφορές τους. Η ονομασίας του σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη άποψη φαίνεται να προέρχεται εκ του «καλίκιν + άντζα (πέταλο+ανήρ).Στην Κύπρο, οι Καλικάντζαροι ή Σκαλαπούνταροι πιστεύεται ότι είναι τα μικρά νεογνά που πέθαναν πρωτού βαπτιστούν και λόγω της κακιάς τους μοίρας μεταμορφώθηκαν σε καλικάτζαρους, οι οποίοι μένουν μόνιμα στα έγκατα της γης και εμφανίζονται μόνο κατά το Δωδεκαήμερον για να πειράξουν, να ενοχλήσουν ή να φοβίσουν τους αγαθούς και ευκολόπιστους, αποτελούσαν όμως και εξαιρετικές δικαιολογίες για όσους ήθελα να ξενοπερπατήσουν. Οι ιστορίες αυτές είναι πάρα πολλές και εξαιρετικά πιστευτές τόσο σε μικρούς όσο και σε μεγάλους. Σταδιακά όμως άρχισαν να προστίθενται και να εμπλουτίζονται και με άλλες θεωρείες από άλλες περιοχές της Ελλάδος. Τα βασικά κοινά γνωρίσματα ήταν ότι συνήθως κυκλοφορούν τα βράδια και αν σου επιτίθεντο ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης τους είναι η χρήση του Σημείου του Σταυρού. Κατά την τελευταία δε ημέρα της παραμονής τους, ο ιερέας πηγαίνει στα σπίτια γιά να "καλαντήσει"(καλάντισμα ή μικρός αγιασμός) και οι νοικοκυρές για να ξορκίσουν τα κακά δαιμόνια ρίχνουν στα κεραμίδια και στις στέγες των οικιών κομμάτια ξηροτήγανα και λουκουμάδες ή ακόμη και λουκάνικα και χοιρινό γιά να φάνε και να φύγουν. Καθώς λοιπόν πετούν τους λουκουμάδες στα κεραμίδια τραγουδούν: "Τιτσιν τιτσιν λουκάνικο / κομμάτι ξεροτήανο / μασιαίρη μαυρομάνικο / να φάσιν τζαι να φύουσιν." (δηλ. Μικρό μικρό λουκάνικο, κομμάτι ξεροτήγανο, μαχαίρι με μαύρη λαβή, να φάνε και να φύγου.)
Βάλε Αντ1 - Αδάμος Κατσαντώνης & Καλικάντζαροι - 5/1/12
https://www.youtube.com/watch?v=nAKERVnNdr8
Τιτσίν Τιτσίν Λουκάνικο
https://www.youtube.com/watch?v=I8qO2dOv7W8
Χριστουγεννιάτικο τραγούδι στην κυπριακή διάλεκτο από τους Ορειβάτες
Μουσική Κώστας Κακογιάννης
Στίχοι: Πάμπος Κουζάλης
Οι Ορειβάτες είναι ένα φωνητικό σύνολο που αποτελείται από παιδιά που φοιτούν στη Σχολή Μιτσή στο χωρίο Λεμύθου και που κατοικούν σε χωριά των βουνών του Τροόδους της Κύπρου.
Άλλες ονομασίες
ΑπάντησηΔιαγραφή«Καλικάντζαροι» (Πανελλαδική κοινή ονομασία), και κατά τόπους: «Καλικαντζαραίοι», «Καρκάτζια», «Καλκατζόνια» ή «Καλκατζάνια», «Καλκάνια», «Καλιτσάντεροι», «Καρκάντζαροι», «Καρκαντζέλια», «Σκαλικαντζέρια», «Σκαντζάρια», «Σκαλαπούνταροι», «Τζόγιες», «Λυκοκάντζαροι» και «Κωλοβελόνηδες», καθώς και τα θηλυκού γένους: «Καλικαντζαρού», «Καλικαντζαρίνες», «Καλοκυράδες», «Βερβελούδες» κ.ά.
Όλοι οι παραπάνω δεν θα πρέπει να συγχέονται με άλλα «δαιμόνια» της Ελληνικής υπαίθρου, που έχουν μεν τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά που εμφανίζονται μέσα σ΄ όλο το χρόνο όπως οι «Βουρκόλακες» (=Βρυκόλακες), «Βουρβούλακες», «Παγανοί», «Αερικά», «Ξωτικά», «Παρωρίτες» σε αντίθεση με τους «Τσιλικρωτά» (Καρδαμύλη Μάνης), «Καλιοντζήδες» (Ήπειρος), «Πλανήταροι» και «Πλανηταρούδια» (Κύπρος), «Κατσι-άδες» (Χίος), «Κάηδες» και «Καλισπούδηδες» (Σάμος), «Κάηδες» αλλά και «Καημπίλιδες» (Κάρπαθος), «Σιβότες» και «Σιφώτες» (Καππαδοκία), και ακόμη «Χρυσαφεντάδες» [Χρυσαφεντάδες Ας εμάς καλοί] (Οινόη-Πόντος) που γενικά αυτοί εμφανίζονται και συμπεριφέρονται και ως καλικάντζαροι.
Ετυμολογία
Επίσης διαφορετικές είναι και οι απόψεις περί της ετυμολογίας της κοινής ονομασίας τους «καλικάντζαροι». Κύριες εκ των οποίων είναι:
Ως παράγωγο από την Τουρκική γλώσσα (κατά Schmidt και Wachsmuth).
Εκ του «καλός + κάνθαρος» [Καλικάνθαρος] Κοραής (Άπαντα Δ΄) που συμφωνούν αργότερα ο Boll, ο Κουκουλές και ο Μπούντουρας.
Εκ του «λύκος + κάνθαρος» παρήγαγε επίσης και ο Πολίτης (Πανδώρα).
Εκ του «λύκος + άντζαρος » [= ανήρ] παρήγαγε ο Λουκάς (Φιλολογικές επισκέψεις).
Επίσης εκ του «καλίκιν + τσαγγίον» ή «καλός + τσαγγίον» και της μεγεθυντικής κατάληξης –άρος (= ο φέρων καλά τσαγγία, υποδήματα, αντί καλίκια) ή ο φέρων καλίκια αντί τσαγγίων όπως παρήγαγε ο Πολίτης.
Εκ του λατινικού «καλιγάτος» “Caligatus” ετυμολόγησε ο Οικονόμου.
Τελευταία (1955) η ετυμολογία του Παντελίδη υποστήριξε εκ του «καλίκιν + άντζα».
Εκ των ξένων ο Lawson παρήγαγε ετυμολογία εκ του «καλός + κένταυρος» ενώ
Ο Δεινάκις υποστηρίζει ότι η ετυμολογία του ονόματος είναι παράγωγο του «καρκάντζι» (καρκάντζαρος) που σημαίνει το ξηρό, κεκαυμένο, o τσουρουφλισμένος.
Ιστορικό δοξασίας
Για την προέλευση αυτών των δαιμόνων υπάρχουν οι ακόλουθες απόψεις:
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Σατύρων και του Πάνα (Schmidi).
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Κενταύρων (Mayer, Lawson).
Από τη νεώτερη φαντασία των Ελλήνων εξ αφορμής αρχαίων μύθων (Ν. Πολίτης).
Εκ των αιγυπτιακών κανθάρων (Boll, που συμφωνεί και ο Κουκουλές).
Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα (Σβορώνος).
Ως δαιμόνια της εστίας του πυρός (Δεινάκης).