Σόλων ο Αθηναίος (περ. 639 - 559 π.Χ.)

Ο αρχαίος Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος και ποιητής Σόλων ανήκε σε πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια που απέδιδε την καταγωγή της στη γενιά του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Ο Σόλων έχασε την περιουσία του, στράφηκε προς το εμπόριο και ταξίδεψε στην Αίγυπτο και τη Μ. Ασία. Επωφελούμενος από τα ταξίδια του αυτά μελέτησε ξένους πολιτισμούς και νόμους, καθώς και τον πολιτικοοικονομικό βίο των άλλων χωρών. Τα εφόδια που απέκτησε τα χρησιμοποίησε αποτελεσματικά για την κοινωνική και οικονομική ανόρθωση της πατρίδας του και έτσι κατόρθωσε να αναδειχτεί στο σπουδαιότερο άνδρα της εποχής του και ήταν και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας.

Την εμπιστοσύνη του λαού την κέρδισε πρώτα με το ποιητικό του έργο, αφού προσποιούμενος τον τρελό συνέθεσε μία ελεγεία με τίτλο «Σαλαμίς», στην οποία προέτρεπε τους Αθηναίους να ανακτήσουν το επίνειο τους, την Σαλαμίνα. Διότι τόσος ήταν ο πόνος των Αθηναίων για το αγαπημένο τους νησί που απαγορευόταν στους πολίτες ακόμη και η συζήτηση περί της Σαλαμίνας. Από την ελεγεία αυτή σώζονται μόνο οκτώ στίχοι. Ο Σόλων έγραψε επίσης πολιτικές ελεγείες, από τις οποίες έχουμε μεγαλύτερα αποσπάσματα. Σε αυτές εκφράζει τα πολιτικά του φρονήματα και αντανακλά τη φιλοπατρία του και την αγάπη του προς τη δικαιοσύνη. Οι ελεγείες του ονομάστηκαν «γνωμικές», επειδή περιέχουν πολλές γνώμες. Με τους φλογερούς του στίχους επηρέασε την αθηναϊκή κοινή γνώμη, συμβουλεύοντας, ενθαρρύνοντας και ενθουσιάζοντας τους Αθηναίους. Στα ποιήματά του έκανε τη διαπίστωση ότι η κακοδαιμονία της πόλης και οι φιλονικίες οφείλονται στον αγώνα των τάξεων, λόγω και του ότι οι Αθηναίοι πολίτες έχαναν την ελευθερία τους εξαιτίας χρεών, και υποσχόταν τη θεραπεία του κακού. Γι' αυτό οι Αθηναίοι τον επέλεξαν ως νομοθέτη, για να αποκαταστήσει την ειρήνη με τη μεταβολή των θεσμών.

Ως συνέπεια βίαιης και μακροχρόνιας εξέγερσης των πολιτών ενάντια στους ευγενείς, ο Σόλων κλήθηκε κοινή συναινέσει των αντιμαχόμενων μερών. Τα νομοθετικά του μέτρα ήταν πολύ τολμηρά, αλλά και δραστικά και αντικατοπτρίζουν το μέγεθος της κρίσης που κλήθηκαν να θεραπεύσουν. Το νομοθετικό έργο του Σόλωνα περιελάμβανε πρώτα μέτρα επανόρθωσης της υπάρχουσας κατάστασης, πολιτειακές μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν στο πολιτικό σώμα, στη λαϊκή κυριαρχία και στα δικαστήρια, καθώς και νομοθετήματα σε συγκεκριμένους τομείς. Επιδίωξη του Σόλωνα ήταν τέλος να καταστούν όλοι οι πολίτες συνυπεύθυνοι για την τήρηση των νόμων και την καταστολή παρανομιών. Οι νόμοι του δημοσιεύτηκαν ίσως το 592/1 π.Χ. καταγραμμένοι σε ξύλινες τετράγωνες στήλες, οι οποίες στένευαν προς τα πάνω και στρέφονταν γύρω από άξονα, γι' αυτό και ονομάστηκαν "άξονες" ή "κύρβεις". Η νομοθεσία του απέκτησε φήμη και επέδρασε θετικά στην εξέλιξη του δικαίου αλλά και στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτειακή εξέλιξη της Αθήνας. Ο Σόλων, για να αποφύγει μεταβολές της νομοθεσίας του και για να μην αναμειχθεί στην εφαρμογή της, απεδήμησε για δέκα χρόνια. Ο Σόλων κατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων της αυτοεξορίας του επισκέφτηκε, μεταξύ άλλων, και το βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο, ο οποίος τον ρώτησε αν γνώριζε κανέναν άνθρωπο πιο ευτυχισμένο από αυτόν. Ο Σόλων αφού ανέφερε τρεις περιπτώσεις ευτυχισμένων ανθρώπων, τον συμβούλεψε με το γνωστό: «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε». Όταν ξαναγύρισε στην Αθήνα, τη βρήκε σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στα δικά του νομοθετικά μέτρα και πέθανε ευτυχισμένος σε βαθιά γεράματα.

Η πόλη και οι Τυράννοι (Σόλων)
https://www.youtube.com/watch?v=d7CNIAE_R9k
Ελεύθερη Απόδοση: Εύα Λίτινα
Εκτέλεση: Γιάννης Γλέζος