19/4/21

Γρηγόρης Λαμπράκης (1912-1963)

ΥΠΟΘΕΣΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ

«Μα ποιος κυβερνά επιτέλους αυτήν τη χώρα;»


Η δολοφονία του ιατρού, αθλητή και βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόριου Λαμπράκη προκάλεσε σοβαρότατους πολιτικούς τριγμούς στο εσωτερικό της χώρας και παράλληλα διεθνή κατακραυγή για τις αυταρχικές πρακτικές της Κυβέρνησης Καραμανλή και των Σωμάτων Ασφαλείας, που αποδείχθηκε ότι όχι απλώς ανέχονταν, αλλά και εξέθρεψαν τον ανεξέλεγκτο παρακρατικό μηχανισμό με αποτέλεσμα τον θανατό του. Η υπόθεση Λαμπράκη είχε ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση του «Ανένδοτου Αγώνα» του Γεωργίου Παπανδρέου και έπαιξε τον πιο σημαντικό ίσως ρόλο στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή τον ίδιο χρόνο. 

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1912 στην Κερασίτσα Αρκαδίας. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη γυναικολογία. Υπήρξε αθλητής με πολλές νίκες σε Πανελληνίους και Βαλκανικούς αγώνες και κατείχε για 23 έτη (ως το 1959) το πανελλήνιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος με επίδοση 7,37 μ. Στην διάρκεια της κατοχής διοργάνωνε με άλλους συναθλητές του αγώνες, διαθέτοντας τα έσοδα σε λαϊκά συσσίτια. Το 1950 κατέλαβε τη θέση του υφηγητή Μαιευτικής-Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 εξελέγη βουλευτής Πειραιά συνεργαζόμενος με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Ο Λαμπράκης υπήρξε ακόμη ιδρυτικό μέλος και Αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη» και στις 21 Απριλίου 1963 αψηφώντας σχετική απαγόρευση της Αστυνομίας, πραγματοποιεί την "1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης", καταφέρνοντας να βαδίσει το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών, πριν τελικά συλληφθεί και κρατηθεί για μερικές ώρες. Ένα μήνα αργότερα, στις 22 Μαΐου 1963, ο Λαμπράκης θα γίνει δέκτης δολοφονικής επίθεσης καθώς εξερχόταν από συγκέντρωση για την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμένα λίγο μετά τις 8 το βράδυ της Τετάρτης 22 Μαΐου ο Λαμπράκης ξεκινά από το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ, όπου είχε αφιχθεί τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες, για να μεταβεί σε εκδήλωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή δια την διαθνή ύφεσιν και ειρήνην», στην οποία ήταν ομιλητής. Η κατάσταση όμως ήταν ήδη τεταμένη αφού από τις 6 το απόγευμα πολλές δεκάδες «αντιφρονούντες» είχαν αρχίσει να συγκροτούν αντισυγκέντρωση στα πεζοδρόμια των οδών Σπανδώνη, Ερμού και Βενιζέλου, κοντά στο κτίριο όπου επρόκειτο να γίνει η συγκέντρωση. Στον τόπο της συγκέντρωσης βρίσκονταν ήδη 180 χωροφύλακες εν στολή, καθώς και ο επιθεωρητής Χωροφυλακής Βόρειας Ελλάδας υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μήτσου και ο διευθυντής των αστυνομικών δυνάμεων της πόλης, συνταγματάρχης Ευθύμιος Καμουτσής. Κανείς τους όμως δεν έδωσε διαταγή να διαλυθεί η αντισυγκέντρωση. Έτσι ο Γρηγόρης Λαμπράκης προπηλακίστηκε καθώς πήγαινε στο κτίριο όπου βρίσκονταν τα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, απ' όπου και εκφώνησε μετά από λίγο το λόγο του, κάτω από τις έξαλλες κραυγές του πλήθους των «αγανακτισμένων πολιτών», ενώ έπεφταν βροχή οι πέτρες εναντίον του. Στο μεταξύ, ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρουχάς, που ήταν περαστικός, έσπευσε κι αυτός για τη συγκέντρωση, αλλά μόλις πλησίασε δέχθηκε άγρια επίθεση από τους «αντιφρονούντες», τραυματίστηκε κι ενώ τον μετέφεραν με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, δέχθηκε ξανά επίθεση των παρακρατικών στοιχείων που τον κατέβασαν κάτω κι άρχισαν να τον χτυπούν και να τον κλωτσούν μανιωδώς ενώ πολίτες τον μετέφεραν αιμόφυρτο, στον Σταθμό Α΄ Βοηθειών. Την ίδιαν ώρα ο Λαμπράκης, που δεν είχε μάθει τίποτα για την περιπέτεια του Τσαρουχά, ετοιμαζόταν να φύγει και έχοντας πάρει διαβεβαιώσεις ότι ο χώρος είναι καθαρός μαζί με αρκετά άτομα ξεκινούν να περάσουν απέναντι στο ξενοδοχείο. Καθώς διασχίζουν το δρόμο, μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα με ξέφρενη ταχύτητα πέφτει πάνω στην ομάδα του βουλευτή και των φίλων του, ενώ κάποιος που ήταν ανεβασμένος στην καρότσα, χτυπά με ένα λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Ο βουλευτής σωριάστηκε αιμόφυρτος στο έδαφος και ένας από τους παρευρισκόμενους οπαδούς του Λαμπράκη, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, πηδά μέσα στην καρότσα του τρίκυκλου με σκοπό να σταματήσει το όχημα, που αναπτύσσοντας ταχύτητα φεύγει αμέσως. Ακολουθεί άγρια πάλη μεταξύ Χατζηαποστόλου και του άντρα στην καρότσα. Το τρίκυκλο ακινητοποιείται, και ο οδηγός της κατεβαίνει και με γκλομπ στο χέρι χτυπά τον Χατζηαποστόλου, έως ότου εμφανίζεται ένας απλός τροχονόμος, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν προηγηθεί, συλλαμβάνει τον οδηγό του τρικύκλου κατόπιν υποδείξεων αυτόπτων μαρτύρων. Ο Λαμπράκης μεταφέρεται στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου διαπιστώνεται ότι ο βουλευτής ήταν θανάσιμα τραυματισμένος. Η κυβέρνηση διαθέτει αμέσως ειδικό αεροσκάφος για να μεταφέρει στη συμπρωτεύουσα τον ειδικό νευροχειρουργό Δώρο Οικονόμου, για να χειρουργήσει τον βουλευτή της ΕΔΑ που χαροπάλευε. Η γνωμάτευσή του όμως ήταν παρόμοια με εκείνη του καθηγητή Νικόλαου Καβαζαράκη, του νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Τέσσερις μέρες μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, στη 1:22 μετά τα μεσάνυχτα της 26ης Μαΐου, ο Γρηγόρης Λαμπράκης πεθαίνει.


Η χώρα θα περιέλθει τότε σε μία άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το σύνολο του κεντρώου και αριστερού Τύπου να κάνουν λόγο από την πρώτη στιγμή για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας αντίθετα η επίσημη αστυνομική εκδοχή των γεγονότων, ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε αρχικά και η κυβέρνηση. Η σορός του Λαμπράκη μεταφέρεται στην Αθήνα, στο ναό του Αγίου Ελευθερίου και η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα, ενώ η νεκρώσιμη ακολουθία λαμβάνει χώρα στη Μητρόπολη, στις 4 το απόγευμα της 28ης Μαΐου. Την κηδεία παρακολούθησαν όλοι οι αρχηγοί και οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης και δεκάδες χιλιάδες λαού. Η κατακραυγή για τη δολοφονία Λαμπράκη και τις αποκαλύψεις για την άμεση εμπλοκή της Αστυνομίας, ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε σε παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή μέσα σε λιγότερο από τρεις βδομάδες από το έγκλημα (11 Ιουνίου 1963). Σχηματίστηκε άμεσα νέα κυβέρνηση της ΕΡΕ υπό τον Παναγιώτη Πιπινέλη. Το Σεπτέμβριο ο ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης σε συμφωνία με τον εισαγγελέα Δελαπόρτα διέταξε την προφυλάκιση των ανώτατων αξιωματικών της χωροφυλακής. Το Νοέμβριο γίνονται εθνικές εκλογές τις οποίες κέρδισε η Ένωση Κέντρου και την ίδια χρονιά ιδρύονται η «Νεολαία Λαμπράκη», της οποίας πρώτος πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μίκης Θεοδωράκης ενώ, μετά την εκλογική του ήττα, ο Κ. Καραμανλής βρέθηκε αυτοεξόριστος στο Παρίσι αφού προηγουμένως οι σχέσεις του με το παλάτι είχαν διαρραγεί οριστικά.


Στις 3 Οκτωβρίου του 1966 ξεκινά στο Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης η δίκη των κατηγορουμένων για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και τον βαρύ τραυματισμό του Γιώργου Τσαρουχά. Η υπόθεση θα κλείνει και τυπικά στις 28 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους όταν και ανακοινώνεται η ετυμηγορία των ενόρκων με βάση την οποία το δικαστήριο θα επιβάλει τις ακόλουθες ποινές: στον οδηγός του τρίκυκλου Σπύρο Γκοτζαμάνη κάθειρξη 11 ετών, στον συνοδηγό ττου τρίκυκλου Μανώλη Εμμανουηλίδη κάθειρξη 8½ ετών,  για επικίνδυνες σωματικές βλάβες σε βάρος του Γιώργου Τσαρουχάστον τον Χρ. Φωκά φυλάκιση 15 μηνών, στον Ξ. Γιοσμά φυλάκιση ενός έτους ενώ μικρότερες ποινές -για «διατάραξιν οικιακής ειρήνης»- στους Γ. Λεονάρδο, Γ. Ντόγκα, Κ. Παραπάρα, Ο. Κοντουλέα και Ν. Παπαδόπουλο.

Ήταν κάποτε δυο φίλοι
https://www.youtube.com/watch?v=Q0FB0FqET6s
Ποίηση: Τάσος Λειβαδίτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης


Η υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη έχει καταγραφεί στο μυθιστορηματικό «Ζ» (από το «Ζει») του Βασίλη Βασιλικού. Το βιβλίο έγινε το 1969 ταινία Ζ από τον Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν στο ρόλο του Λαμπράκη, τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν στο ρόλο του Σαρτζετάκη και την Ειρήνη Παππά στο ρόλο της συζύγου του Λαμπράκη.

Από το 1983 ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών διεξάγεται στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη κάθε Νοέμβριο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Συνολικες Προβολες