Γεώργιος Ακροπολίτης (1217-1282)

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΙΤΗΣ: Βυζαντινός λόγιος, διπλωμάτης και ιστορικός του 13ου αιώνα.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από γονείς ευγενείς το 1217 (κατ' άλλους το 1220). Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος, κατείχε τη θέση του Μεγάλου Λογοθέτη. 

Σε ηλικία δεκαέξι χρονών μετοίκησε στη Νίκαια όπου διδάχτηκε φιλοσοφία από τον Βλεμμύδη. Τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη με το αξίωμα του μεγάλου Λογοθέτη. Το 1257 αιχμαλωτίστηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Κομνηνό Δούκα, όταν, ως στρατηγός του στρατού του αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρη αντιμετώπισε τον στρατό του εξεγερμένου Μιχαήλ, με αφορμή την αντίρρησή του στην εδαφική παραχώρηση του Δυρραχίου, ως προίκα για τον γάμο των παιδιών τους. Ο Ακροπολίτης ελευθερώθηκε τελικά δύο χρόνια αργότερα.

Μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο (1261) τοποθετήθηκε ως δάσκαλος φιλοσοφίας και μαθηματικών. Το 1274 συμμετείχε στη σύνοδο της Λυών, εν ονόματι του αυτοκράτορα, κατά την οποία ο αυτοκράτορας αναγνώρισε τα πρωτεία του Πάπα και δέχθηκε την προσθήκη του filioque στο Σύμβολο της Πίστεως. Η έντονη αντίδραση, όμως, των υπόλοιπων ορθοδόξων της Αυτοκρατορίας οδήγησαν στη ματαίωση της συμφωνίας.

Το πιο γνωστό του έργο είναι το ιστορικό έργο "Χρονική Συγγραφή", που πραγματεύεται γεγονότα της περιόδου από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους μέχρι την ανακατάληψή της από τους Παλαιολόγους (1204-1262). Το έργο αυτό θεωρείται ως μια αρκετά αξιόπιστη και πολύτιμη πηγή, λόγω κυρίως της θέσης του Ακροπολίτη ως Μέγα Λογοθέτη και στρατιωτικό διοικητή. Σώζονται ακόμα διάφοροι λόγοι του, όπως επιτάφιοι ή πανηγυρικοί. Τέλος, γνωστό κείμενό του αποτελεί και ένα ποίημα σχετικό με την Αποκαθήλωση και την Ταφή του Ιησού, το οποίο στην ελληνορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση ψάλλεται κατά τη διάρκεια της Περιφοράς του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή.

Σύζυγός του ήταν η Ευδοκία Παλαιολογίνα, ο γιος του, Κωνσταντίνος Ακροπολίτης, υπήρξε γνωστός συναξαριστής, ενώ διατέλεσε και αυτός στο αξίωμα του Μεγάλου Λογοθέτη. Ο υιός άκμασε περί το 1285. Έγραψε πολλούς λόγους κατά των Λατίνων. 

Ο Γεώργιος Ακροπολίτης πέθανε τον Αύγουστο του 1282.

Τον ήλιον κρύψαντα
https://www.youtube.com/watch?v=_nRLlfnSpco

Τὸ στιχηρὸ "ΤΟΝ ΗΛΙΟΝ ΚΡΥΨΑΝΤΑ" εγράφη στίχος και ταυτόχρονα μουσική στον ἦχο πλάγιο Β´ από τον ΓΕΩΡΓΙΟ Ακροπολίτη, μεγάλο Λογοθέτη (13ο αιώνα), σύμφωνα με την μαρτυρία του ψαλτικού κώδικος ΕΒΕ 884 και εψάλλετο στον ασπασμό του Επιταφίου. Στην μεταβυζαντινή εποχή ο μελωποιός Γερμανός Νέων Πατρών συνθέτει νέα μουσική στόν ίδιο στίχο αλλά σέ ἦχο πλάγιον Α´. Ετσι, ο ήχος πλάγιος Α´ καθιερώνεται σαν ο παραδεδομένος ήχος του στιχηρού στους μεταβυζαντινούς μουσικοσυνθέτες μέχρι την εφεύρεσι της Νέας Μεθόδου (1814) αλλά και τους μετέπειτα συνθέτες που χρησιμοποιούν την Νέα Μέθοδο σαν εργαλείο γραφής της ψαλτικής. Ο Κων/νος Πρωτοψάλτης (1820) “σπάει” τα παραδεδομένα και συνθέτει τον ΗΛΙΟΝ ΚΡΥΨΑΝΤΑ σε ήχο πλάγιο Δ΄. Ετσι, το στιχηρό ΤΟΝ ΗΛΙΟΝ ΚΡΥΨΑΝΤΑ φθάνει στον 20ο αιώνα μέσα απο την ψαλτική τυπογραφία συντεθειμένο κυρίως στον ήχο πλάγιο Α´. Η πρωτογενής μουσική σύνθεσις του Ακροπολίτου σε ήχο πλάγιο Β´ παρέμεινε άγνωστη στους σημερινούς ψάλτες αφού ηταν ανερμήνευτη επι αιώνες η μεσοβυζαντινή ψαλτική γραφή αλλά και τα ψαλτικά χειρόγραφα δυσπρόσιτα. Ο μουσικολόγος Ιωάννης Αρβανίτης εφευρίσκει το 2010 τον κώδικα ερμηνείας των στιχηρών της Βυζαντινής εποχής και μας δίνει την εξήγησι του Ακροπολίτου στην Νέα Μέθοδο μουσικής γραφής. Το ψαλτικό σύνολο ΡΩΜΑΙΪΚΟ ερμηνεύει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεσι για τα μουσικολογικά και ψαλτικά χρονικά τον “ΗΛΙΟΝ ΚΡΥΨΑΝΤΑ”. Ο ύμνος “ΤΟΝ ΗΛΙΟΝ ΚΡΥΨΑΝΤΑ" παραμένει ακόμα και σήμερα άγνωστος στον ορθόδοξο πιστό, μιάς και παρελείφθη απο τα ελληνικά η ρουμανικά λειτουργικά έντυπα ΤΡΙΩΔΙΑ.