Η σφαγή του Διστόμου (10 Ιουνίου 1944)

Τσάμη Αστέρω Λουκά

https://www.youtube.com/watch?v=RyxHyk8uTkE

https://www.youtube.com/watch?v=MQeK1XMBuXE

Ένα μήνα μόλις πριν, την Σφαγή της Κλεισούρας με 273 αμάχους νεκρούς ανάμεσα τους παιδιά και βρέφη ακολουθεί νέα φρικαλεότητα από τους Ναζί στο μικρό χωριό Δίστομο του νομού Βοιωτίας. Στις 10 Ιουνίου 1944 σε λιγότερο από δύο ώρες σκοτώνονται 218 κάτοικοι – γυναίκες, άντρες, γέροι και παιδιά "σαν αντίποινα" για μία επίθεση ανταρτών εναντίον των Γερμανών στην περιοχή. Ο λοχαγός των SS, Fritz Lautenbach (Φριτς Λάουτενμπαχ) ήταν ο άνθρωπος που εκτέλεσε την εντολή για τη σφαγή του Διστόμου, ο οποίος και μετά το τέλος της συνέταξε ψευδή αναφορά ότι οι άνδρες του δέχθηκαν επίθεση "με όλμους, αυτόματα όπλα και τουφέκια από τη μεριά του Διστόμου". 

Συγκεκριμένα ο λοχαγός των SS του 2ου λόχου του 1ου τάγματος του 7ου τεθωρακισμένου συντάγματος της αστυνομίας Φριτς Λάουτενμπαχ, έλαβε διαταγή να μετακινήσει τον λόχο του από την Λειβαδιά προς τα χωριά Δίστομο, Στείρι και Κυριάκι με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών στον Ελικώνα. Οι Ναζί είχαν επιτάξει ακόμη δύο φορτηγά γεμάτα με άνδρες των SS μεταμφιεσμένους σε χωρικούς, που προπορεύονταν της κύριας φάλαγγας. Ταυτόχρονα ο 10ος και 11ος λόχος του 3ου τάγματος από την Άμφισσα κατευθυνόταν προς το Δίστομο για να συναντήσουν τον 2ο λόχο. Οι τρεις λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από 18 παιδιά που κρύβονταν σε γύρω στάνες και έξι από τα παιδιά που προσπάθησαν να δραπετεύσουν εκτελέστηκαν. Οι Γερμανοί μπαίνουν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους κατοίκους μαθαίνουν ότι αντάρτες κρύβονταν στο Στείρι. Αμέσως ο 2ος λόχος κατευθύνεται προς τα εκεί και στην θέση Λιθαράκι, περιοχή του Στειρίου, πέφτουν σε ενέδρα των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Η μάχη του Στειρίου είναι σκληρή και κρατά περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση. Τελικά ο 2ος λόχος του 8ου Συντάγματος της 4ης Αστυνομικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρεναδιέρων των Ες-Ες επιστρέφει στο Δίστομο και αρχίζει την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Η μανία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε δεν ξεχώριζαν από το μακελειό ούτε τα γυναικόπαιδα ούτε τους ηλικιωμένους. Τον ιερέα του χωριού τον αποκεφάλισαν, βρέφη εκτελέστηκαν και γυναίκες βιάστηκαν πριν θανατωθούν. Η σφαγή σταμάτησε μόνον όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λειβαδιά, αφού πρώτα έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους, καθώς σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους. Ενδεικτική και η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες και αναφέρεται σε 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή, με πτώματα να κρέμονται ακόμα και από δέντρα περιμετρικά του δρόμου που οδηγεί στο χωριό. Οι νεκροί του Δίστομου έφτασαν τελικά τους 228, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Στις 24 Ιουνίου οι Ναζί επανέρχονται για να συνεχίσουν το βίαιο έργο τους, όμως οι κάτοικοι προλαβαίνουν να κρυφτούν σε γειτονικές δύσβατες περιοχές του χωριού γλυτώνοντας νέα σφαγή. Οι Γερμανοί πυρπολούν τα σπίτια και τις καλλιέργειες και φεύγουν.

Τελικά η αναφορά του λοχαγού Lautenbach αμφισβητήθηκε αμέσως καθώς ένας πράκτορας της μυστικής υπηρεσίας o οποίος συνόδευε επίσης το τάγμα, υπέβαλλε ξεχωριστή αναφορά κατά την οποία βεβαίωσε ότι το τάγμα έπεσε σε ενέδρα αλλά πολλά μίλια έξω από το Δίστομο. Ο πράκτορας προσθέτει επίσης ότι μόνο αφού το τάγμα είχε αποτελεσματικά απωθήσει τους "αντάρτες", έκανε μεταβολή προς το Δίστομο για να διεκπεραιώσει τη σφαγή. Τελικά στην ανάκριση που ακολούθησε, ο Λάουτενμπαχ υπερασπίστηκε τις επιλογές του λέγοντας ότι προτίμησε συνειδητά να ακολουθήσει το πνεύμα των διαταγών, παρά το γράμμα και δήλωσε ότι γνώριζε πως η επιλογή του μπορούσε να θεωρηθεί ανυποταξία, ωστόσο ήλπιζε να εγκριθεί εκ των υστέρων, βάσει των ανθρωπιστικών και στρατιωτικών ιδανικών.


Εδώ το λένε Δίστομο
https://www.youtube.com/watch?v=1MslEf4pIgY
Τραγούδι: Λουκάς Τζιτζώκος

Δίστομο - για τον Αργύρη Σφουντούρη¨
https://www.youtube.com/watch?v=ZAHmUfIv74Q
Στίχοι: Δημήτρης Πανούσης
Μουσική: Λευτέρης Σταμπούλογλου Εκτέλεση: Κώστας Σμοκοβίτης

Τέλος ένας από τους ελάχιστους επιζώντες της Σφαγής του Διστόμου ήταν και ο τετραετής τότε Αργύρης Σφουντούρης, ο οποίος έχασε εκείνη τη μέρα τους γονείς του και άλλα 30 συγγενικά του πρόσωπα. Για τα γεγονότα του Διστόμου αλλά και του προσωπικού του δράματος γυρίστηκε ελβετικό ντοκιμαντέρ το Ein Lied für Argyris (δηλ. Ένα τραγούδι για τον Αργύρη) αλλά και ένα τραγούδι από τον Κώστα Σμοκοβίτη.