 |
| Νικόλαος Γύζης, Το κρυφό σχολειό, ελαιογραφία, 1885/86. |
Η δημιουργία Ελληνικών σχολείων και το κόστος τους βάραινε αποκλειστικά την Εκκλησία ή και την ιδιωτική πρωτοβουλία εφόσον οι Τούρκοι δεν ενδιαφέροναν. Άλλωστε οι Έλληνες λόγιοι της εποχής είχαν φύγει από καιρόν για το εξωτερικό και την Ευρώπη έτσι το βάρος της παιδείας μετακυλίστηκε στους κληρικούς που με τα κολυβογράμματά τους προσπαθούσαν να κρατήσουν την γλώσσα μας ζωντανή. Δείγμα αυτής της κατάστασης είναι και η διαρκής έκκληση του Πατροκοσμά του Αιτωλού να δημιουργούνται παντού σχολεία. "Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν."
Το Κρυφό Σχολειό λοιπόν δεν είναι ένας αβάσιμος μύθος κενού νοήματος αλλά «θρύλος με ιστορικό πυρήνα». Διότι αν και υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες που βεβαιώνουν περιπτώσεις κρυφών σχολείων σε περιορισμένη έστω έκταση και τοπική κλίμακα, ο ιστορικός πυρήνας από τον οποίο ξεπήδησε ο θρύλος του κρυφού σχολειού αφορά τις κρυφές εκείνες διδασκαλίες που σχετίζονταν με την ελληνική ιστορία και την εμφύσηση της ελπίδας για απελευθέρωση του γένους, πράγματα που δε θα ήταν δυνατό να γίνει φανερά στα σχολεία.
Και όσων αφορά τις σημαντικότερες λαογραφικές αναφορές είναι το παιδικό τραγούδι «Φεγγαράκι μου λαμπρό...» και στη μεταγενέστερη ελληνική τέχνη ο ομώνυμος πίνακας του Νικόλαου Γύζη και το σχετικό ποίημα που εμπνεύστηκε από τον ίδιο πίνακα εν συνεχεία ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης. Ενώ και ο Τέλλος Άγρας έγραψε ποίημα για το "Φεγγαράκι". Ως μαρτυρία για την ύπαρξη κρυφών σχολείων προβάλλεται επίσης και η ύπαρξη σχετικών τοπωνυμίων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Φεγγαράκι μου Λαμπρό
https://www.youtube.com/watch?v=AphZvF5E9Vo
Το κρυφό σχολεό
https://www.youtube.com/watch?v=uV31aEXXReM
Ποίηση: Ιωάννης Πολέμης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου