Οι Καραμανλήδες, η γλώσσα και το τραγούδι τους

Καραμανλήδες αποκαλούνται οι τουρκόφωνοι Έλληνες Μικρασιάτες Ορθόδοξοι Χριστιανοί που κατοικούσαν στη Μικρά Ασία, συγκεκριμένα στην Καραμανία (στην περιοχή της αρχαίας Κιλικίας) και την Καππαδοκία που λόγω των εξισλαμισμών που σημειώνονταν ως τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα στη Μικρά Ασία, μεγάλο μέρος των Ελλήνων λησμόνησαν τη μητρική τους γλώσσα και χρησιμοποιούσαν την Τουρκική. Αριθμός όμως Ελλήνων που βρισκόταν σε περιοχές μακριά από τα παράλια και από μεγάλα αστικά κέντρα αφομοιώθηκαν μεν γλωσσικά από τον κατακτητή, κατάφεραν όμως να διατηρήσουν τη συνείδηση της θρησκευτικής και φυλετικής τους αυτοτέλειας. Υπάρχουν δύο θεωρίες σχετικά με την προέλευση των Καραμανλήδων. Η πρώτη δέχεται ότι προέρχονταν από Έλληνες Χριστιανούς της Μικράς Ασίας οι οποίοι τουρκοφώνησαν ενώ η δεύτερη τους θεωρεί εκχριστιανισμένους Τούρκους ή μίξη αυτών με Έλληνες. Πάντως μεταξύ των κατοίκων της Ανατολίας, οι Καραμανλήδες φημίζονταν για το εμπορικό πνεύμα και την επιχειρηματικότητά τους, αφού η απομόνωση της κεντρικής Ανατολίας τους ωθούσε σε εποχική ή και μόνιμη μετανάστευση σε εμπορικά κέντρα κατά μήκος του σιδηροδρόμου, όπως το Ικόνιο και η Νίγδη, ή ακόμη η Άγκυρα, η Καισάρεια, η Τραπεζούντα, τα Άδανα και η Μερσίνα, εγκαταλείποντας προαιώνιες εστίες της Ορθοδοξίας όπως η Σύλλη και το Σελίμε ενώ σημαντική κοινότητα Καραμανλήδων υπήρχε και στην Κωνσταντινούπολη. 

Οι Καραμανλήδες όπως λέχθηκε και προηγουμένως μιλούσαν τοπική διάλεκτο της τουρκικής αλλά στα κείμενά τους, έγραφαν την τουρκική γλώσσα με χαρακτήρες του ελληνικού αλφαβήτου τα γνωστά "Καραμανλήδικα" αντί των ςραβικών χαρακτήρων. Τα παλαιότερα καραμανλήδικα κείμενα ήταν κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου ενώ από το τέλος του 18ου αι. τυπώνονται και κείμενα ιστορικά, γεωγραφικά, διδακτικά κ.ά. Πρώτη επίσημη εμφάνιση της γραφής αυτής σημειώνεται το 1718 και είχε τόση απήχηση που διατηρήθηκε επί δύο ολόκληρους αιώνες, με το τελευταίο να εκδίδεται το 1929, ενώ στα καραμανλήδικα γράφτηκε ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα σε τουρκική γλώσσα, το 1871-72, από τον δάσκαλο και δημοσιογράφο Ευαγγελινό Μισαηλίδη, ο οποίος το 1851 άρχισε να εκδίδει στην Κωνσταντινούπολη την εφ. Αναντολού, σε καραμανλήδικη γραφή.

Το χρονικό αλλά και ουσιαστικό τέλος των Καραμανλήδων και της γλώσσας συμπίπτει απόλυτα με την Συμφωνία της Λωζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών.

Καραμανλήδικο τραγούδι