Οι 70 σημαντικότεροι σύγχρονοι Έλληνες και Ξένοι Φιλόλογοι και Ιστορικοί

 Οι 100 σημαντικότεροι σύγχρονοι Φιλόλογοι και Ιστορικοί

 

Φιλολογία είναι η επιστήμη που μελετά σε πανεπιστημιακό επίπεδο τη λογοτεχνία, τη γλώσσα, τα γραπτά μνημεία παλαιότερων εποχών αλλά και τα σημαντικά από τα σύγχρονα, που έχουν ξεχωρίσει. 

Με τον όρο Ιστορία εννοείται η συστηματική μελέτη του παρελθόντος εστιασμένη κυρίως στην ανθρώπινη, δραστηριότητα έως την παρούσα εποχή. Η μελέτη των γεγονότων περιλαμβάνει την καταγραφή τους, αλλά και τα αίτια που οδήγησαν σε αυτά, όπως και τους γενικούς νόμους της ιστορικής εξέλιξης. 

Ξένοι Κλασσικοί Φιλόλογοι

1. Καρλ Κρουμπάχερ (Karl Krumbacher, 1856 - 1909) Γερμανός ακαδημαϊκός, βυζαντινολόγος και φιλόλογος. Ήταν βαθύς γνώστης του βυζαντινού πολιτισμού και θεμελιωτής της βυζαντινής φιλολογίας ως αυτόνομου επιστημονικού κλάδου. 
2. Ούλριχ Μέλεντορφ Βιλαμόβιτς (Ulrich von Wilamowitz-Mðllendorff, 1848-1931) Γερμανός φιλόλογος, κορυφαίος ερμηνευτής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του «ιστορικού θετικισμού».
3. Αλεξάντρ Αλεξάντροβιτς Βασίλιεφ (Alexander Alexandrovich Vasiliev, 1867 - 1953) θεωρούνταν η υπέρτατη αυθεντία σχετικά με την βυζαντινή ιστορία και τον πολιτισμό στα μέσα του 20ού αιώνα. Το έργο του Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (History of the Byzantine Empire, 2 τόμοι, 1928) παραμένει μία από τους λίγες συνόψεις ολόκληρης της βυζαντινής ιστορίας, στο ίδιο επίπεδο με αυτές του Έντουαρντ Γκίμπον και Fyodor Uspensky.
4. Άλμπιν Λέσκυ (Albin Lesky, 1896 - 1981) Αυστριακός κλασικός φιλόλογος και ελληνιστής από τους κορυφαίους του προηγούμενου αιώνα.
5. Γεώργιος Οστρογκόρσκι (Georgiy Aleksandrovich Ostrogorskiy, 1902 –1976) Ρώσος βυζαντινολόγος. Θεωρείται ως ένας από τους γνωστότερους βυζαντινολόγους τους 20ού αιώνα και ο τελευταίος εκπρόσωπος της σειράς των Ρώσων βυζαντινολόγων του 19ου-20ού αιώνα.
6. Καρλ Ότφριντ Μύλλερ (Karl Otfried Müller, 1797 – 1840) ή εκλατινισμένα ως Κάρολους Μύλλερ, ο Σιλέσιος (Carolus Müller Silecius), Γερμανός λόγιος και κλασικιστής, ο οποίος εισήγαγε τη σύγχρονη μελέτη της ελληνικής μυθολογίας.
7. Μάικλ Βέντρις (Michael Ventris, 1922 - 1956) Άγγλος ερασιτέχνης γλωσσολόγος, επαγγελματίας αρχιτέκτονας και ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική Β γραφή
8. Τζον Τσάντγουικ (John Chadwick, 1920 – 1998) Άγγλος καθηγητής κλασσικής φιλολογίας και συνεργάτης του Μάικλ Βέντρις στην αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β.
9. Χένρι Τζορτζ Λίντελ (Henry George Liddell, 1811 – 1898) Βρετανός φιλόλογος, ο οποίος διατέλεσε αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, πρύτανης του Κολλεγίου Christ Church και διευθυντής της σχολής Westminster School. Είναι ο συγγραφέας του «Ιστορία της Ρώμης» (A History of Rome), αλλά είναι πιο γνωστός ως ένας από τους δύο συγγραφείς (σ. σ. Ρόμπερτ Σκοτ) του «Ελληνο-Αγγλικού Λεξικού» (A Greek-English Lexicon γνωστό κι ως Liddell & Scott, Liddell-Scott-Jones, ή LSJ, ενώ στα Ελληνικά είναι γνωστό και ως Μεγάλο Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας) για την Αρχαία Ελληνική γλώσσα.
10. Ρόμπερτ Σκοτ ​​(Robert Scott, 1811 – 1887) Βρετανός ακαδημαϊκός φιλόλογος και ιερέας της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Είναι περισσότερο γνωστός για τη συν-συγγραφή του ελληνοαγγλικού λεξικού, κοινώς γνωστό ως Liddell-Scott, το οποίο χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Ο Σκοτ ​​ήταν επίσης καθηγητής Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για περισσότερα από τριάντα χρόνια. 
11. Ουίλλιαμ Σμιθ (William Smith, 1813-1893) υπήρξε διακεκριμένος Άγγλος κλασικός φιλόλογος και λεξικογράφος.
12. Κλοντ Σαρλ Φοριέλ, (Claude Charles Fauriel, 1772 – 1844) Γάλλος ακαδημαϊκός φιλόλογος, ιστορικός και κριτικός που η ακμή του συμπίπτει με την Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους. Στην Ελλάδα είναι γνωστός κυρίως για τη σημαντική συλλογή δημοτικών τραγουδιών (μεταξύ των οποίων και κλέφτικα) που συγκέντρωσε και μετέφρασε.
13. Αιμίλιος Λεγκράν ή Εμίλ Λεγκράν (Émile Legrand, 1841 - 1903) Γάλλος ακαδημαϊκός, φιλόλογος και συγγραφέας. Θεωρείται σημαντικός ελληνιστής και φιλέλληνας. Είναι γνωστός για τα έργα του της Ελληνικής Βιβλιογραφίας στο οποίο καταγράφει την ελληνική λογοτεχνία και λαογραφία από τον 15ο αι. μέχρι το τέλος του 19ου αι. 
14. Ζακλίν ντε Ρομιγί (Jacqueline Worms de Romilly, 1913 - 2010) Γαλλίδα κλασική φιλόλογος και ελληνίστρια. Από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο των αρχαιοελληνικών σπουδών του εικοστού αιώνα, ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο Κολέζ ντε Φρανς (Collège de France) και η δεύτερη γυναίκα που ανακηρύχθηκε ισόβιο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Είναι διάσημη για τις μελέτες της στην αρχαιοελληνική γραμματεία της κλασικής εποχής και ειδικά στον Θουκυδίδη, καθώς και για το εκτεταμένο έργο της σχετικά με την ιστορία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας.
15. Φιλίπ-Ερνέστ Λεγκράν (Philippe-Ernest Legrand, 1866 – 1953) Γάλλος ελληνιστής - ιστορικός, φιλόλογος, επιγραφολόγος και αρχαιολόγος. Το μεγάλο έργο του υπήρξε η μετάφραση και επιμέλεια των Ιστοριών του Ηροδότου, που παραμένει έργο αναφοράς.
16. Καρόλος Ντηλ (Charles Diehl, 1859 - 1944) Γάλλος ιστορικός, γεννημένος στο Στρασβούργο. Ήταν αυθεντία στην Βυζαντινή τέχνη και ιστορία.
17. Ρόντρικ Μακλίοντ Μπίτον (Roderick Macleod Beaton, 1951-) Άγγλος πανεπιστημιακός. Διετέλεσε καθηγητής Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας της έδρας «Κοραής» (Koraes), στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου (King's College London) από το 1988 έως το 2018.
18. Ρόμπιν Όσμπορν (Robin Osborne,1957-), Άγγλος Ιστορικός της κλασικής αρχαιότητας, ο οποίος ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την Αρχαία Ελλάδα.

Σύγχρονοι Έλληνες Κλασικοί Φιλόλογοι, Λατινιστές, Βυζαντινολόγοι, Ιστορικοί, Λαογράφοι, Κριτικοί Λογοτεχνίας και Γλωσσολόγοι

 (με αλφαβητική σειρά) 

1. Ρένος Αποστολίδης (1924-2004) συγγραφέας, φιλόλογος και κριτικός της λογοτεχνίας της μεταπολεμικής γενιάς.
2. Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ (1926-), βυζαντινολόγος, ιστορικός. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης το 1967 και η πρώτη γυναίκα πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης στην 700 χρόνων ιστορία του, το 1976.
3. Γιάννης Βλαχογιάννης (Γιάννης Βλάχος, 1867-1945) ιστοριοδίφης και συγγραφέας.
4. Σπυρίδων Βρυώνης (1928-2019) Ελληνοαμερικανός βυζαντινολόγος και ιστορικός.
5. Σκαρλάτος Βυζάντιος (1797 ή 1798 - 1878) ήταν λόγιος του 19ου αιώνα και λεξικογράφος.
6. Μανουήλ Γεδεών (1851-1943) λόγιος, συγγραφέας και ιστοριοδίφης, καθώς και μέγας χαρτοφύλακας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, από τους μεγαλύτερους μελετητές του Νεότερου Ελληνισμού. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την περίοδο του Μεσαίωνα, και μάλιστα προτιμούσε να λέγεται Μεσαιωνολόγος. Η συγγραφική του δραστηριότητα εκτείνεται σε περισσότερα από 70 χρόνια. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ιστοριοδίφες και έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο «τελευταίος γνήσιος Φαναριώτης».
7. Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-), κριτικός θεάτρου και ποιητής
8. Δημήτρης Γληνός (1882-1943) εκπαιδευτικός, συγγραφέας και πολιτικός. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες της λεγόμενης «γλωσσοεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης». Εξορίστηκε στην Ανάφη από το Καθεστώς της 4ης Αυγούστου. 
9. Σόλων Γρηγοριάδης (1912-1994) δημοσιογράφος, πολιτικός και συγγραφέας.
10. Ιωάννης Γρυπάρης (1870-1942), μεταφραστής, λογοτέχνης και εκπαιδευτικός, ενώ διετέλεσε επίσης στέλεχος του Υπουργείου Παιδείας και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. 
11. Γιάννης Δάλλας (1924-2020), ποιητής, νεοελληνιστής συγγραφέας, δοκιμιογράφος, πανεπιστημιακός δάσκαλος και μεταφραστής έργων της αρχαίας γραμματείας.
12. Γρηγόριος Δαφνής (1909-1977) δημοσιογράφος και συγγραφέας.
13. Αλέξανδρος Δελμούζος (1880-1956) παιδαγωγός και κύριος εκπρόσωπος του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. 
14. Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992), φιλόλογος, κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας. 
15. Πολυχρόνης Ενεπεκίδης (1917-2014), ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. 
16. Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881), ιστορικός ερευνητής, συγγραφέας, φιλόλογος και λογοτέχνης. Χαρακτηρίστηκε ο πρώτος θεωρητικός της ιστορικής ενότητας αρχαίου, μεσαιωνικού και νεότερου Ελληνισμού και μαζί με τον Κ. Παπαρρηγόπουλο αποτελούν τους "Διόσκουρους" της ελληνικής ιστοριογραφίας του 19ου αιώνα οι οποίοι αντιμετώπισαν με επιστημονικά επιχειρήματα τη θεωρία περί φυλετικής ασυνέχειας των νεοελλήνων, που διατύπωσε το 1830 ο Αυστριακός ιστορικός Fallmerayer, μυθιστοριογράφος και λογοτέχνης. 
17. Εμμανουήλ Θεοτόκης (1777-1837) φιλόλογος, ιστορικός συγγραφέας και πολιτικός.
18. Ιωάννης Κακριδής (1901-1992), κλασικός φιλόλογος
19. Δημήτριος Καμπούρογλου (1852-1942) ιστοριοδίφης, λογοτέχνης, ακαδημαϊκός, δικηγόρος, ποιητής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. 
20. Σαράντος Καργάκος (1937-2019), φιλόλογος, δοκιμιογράφος, ιστορικός και συγγραφέας. Συνέγραψε σειρά βιβλίων ιστορικού και γλωσσολογικού περιεχομένου και πληθώρα άρθρων σε διάφορα περιοδικά. 
21. Παύλος Καρολίδης (1849-1930) ιστορικός, πολιτικός και καθηγητής πανεπιστημίου.
22. Στυλιανός Καψωμένος (1907-1978), φιλόλογος, παπυρολόγος και ιστορικός.
23. Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού και μνημονεύεται, ανάμεσα σε άλλα, ως πρωτοπόρος στην έκδοση έργων αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και για τις γλωσσικές του απόψεις στην υποστήριξη της καθαρεύουσας, σε μια μετριοπαθή όμως μορφή της, με σκοπό την εκκαθάριση των πλείστων ξένων λέξεων που υπήρχαν στη γλώσσα του λαού.
24. Στέφανος Κουμανούδης (1818-1899) κλασικός φιλόλογος και αρχαιολόγος του 19ου αιώνα και καθηγητής της λατινικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
25. Διαμαντής Κούτουλας (1962-), κλασικός φιλόλογος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
26. Εμμανουήλ Κριαράς (1906-2014), φιλόλογος, καθηγητής και αργότερα ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
27. Στίλπων Κυριακίδης (1887-1964), ιστορικός-λαογράφος, ο εισηγητής της "ιστορικής μεθόδου" στην Ελληνική Λαογραφία
28. Σπυρίδων Λάμπρος (1851-1919) πολιτικός και ιστορικός, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας
29. Δημήτρης Λιαντίνης (1942-1998) πανεπιστημιακός, φιλόσοφος, ποιητής, συγγραφέας και μεταφραστής.
30. Δημήτριος Λουκάτος ( 1908-2003 ) λαογράφος και πανεπιστημιακός. Στο έργο του έχει καταγράψει μεγάλο μέρος του νεοελληνικού λαϊκού παροιμιακού λόγου.
31. Γιώργος Μαργαρίτης (1954-) καθηγητής σύγχρονης Ιστορίας και συγγραφέας. 
32. Σπύρος Μαρκεζίνης (1909-2000) νομομαθής, πολιτικός και ιστορικός.
33. Δημήτρης Μαρωνίτης (1929-2016), καθηγητής πανεπιστημίου, κλασικός φιλόλογος, κριτικός της νέας ελληνικής λογοτεχνίας, μεταφραστής αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και δοκιμιογράφος.
34. Γιώργος Μαυρογορδάτος (1945-) πανεπιστημιακός, πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός. 
35. Σίμος Μενάρδος (1871-1933), πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
36. Γεώργιος Μιστριώτης (1840-1916) κλασσικός φιλόλογος και υπέρμαχος της καθαρεύουσας.
37. Γεώργιος Μπαμπινιώτης (1939-) διακεκριμένος φιλόλογος, γλωσσολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και λεξικογράφος, καθώς επίσης, παρουσιαστής και πρώην πολιτικός.
38. Μιχάλης Οικονόμου (1896-1984), φιλόλογος και εκπαιδευτικός. 
39. Κωστής Παλαμάς (1859-1943) ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας.
40. Αλέξανδρος Πάλλης (1851-1935), λογοτέχνης, μεταφραστής, πρωταγωνιστής στον αγώνα για την επικράτηση της δημοτικής
41. Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815-1891), ιστορικός που χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους ιστορικούς ως ο «πατέρας» της ελληνικής ιστοριογραφίας. Είναι ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως σήμερα, αφού καθιέρωσε στην διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την τριμερή διαίρεση της ελληνικής ιστορίας (αρχαία, μεσαιωνική και νέα) και επιδίωξε να αναιρέσει τις κυρίαρχες εκείνη την εποχή απόψεις ότι η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν περίοδος παρακμής και εκφυλισμού που δεν αναγνωριζόταν ως τμήμα της ελληνικής ιστορίας.
42. Ηλίας Πετρόπουλος (1928-2003), ερευνητής, μελετητής του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, δημοσιογράφος, σκιτσογράφος, φωτογράφος και συλλέκτης.
43. Λίνος Πολίτης (1906-1982) φιλόλογος νεοελληνιστής, καθηγητής. πανεπιστημίου και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
44. Ιάκωβος Πολυλάς (1825-1896) Επτανήσιος συγγραφέας και κριτικός, διάσημος μαθητής και εκδότης του έργου του Σολωμού. .
45. Βασίλης Ρώτας (1889-1977) συγγραφέας, κριτικός και μεταφραστής
46. Γιώργος Σαββίδης (1929-1995), μελετητής και καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας
47. Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) διακεκριμένος Έλληνας φιλόλογος. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το εξαιρετικής ποιότητας έργο του, στο οποίο δεσπόζουν οι εκδόσεις και οι εισαγωγές στην Ποιητική του Αριστοτέλη και το Συμπόσιο του Πλάτωνα, αλλά και για την αυτοκτονία του σε νεαρή ηλικία
48. Γεώργιος Σωτηριάδης (1852-1942), φιλόλογος, αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός
49. Ηλίας Τανταλίδης (1818-1876), ποιητής, φιλόλογος και καθηγητής του 19ου αιώνα.
50. Αχιλλέας Τζάρτζανος (1873-1946), φιλόλογος και γλωσσολόγος. 
51. Παύλος Τζερμίας (1925-2016), ιστορικός, ελληνιστής, συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής διεθνούς φήμης
52. Μανόλης Τριανταφυλλίδης (1883-1959) γλωσσολόγος και ένας εκ των ιδρυτών του Εκπαιδευτικού Ομίλου, οργάνου του εκπαιδευτικού δημοτικισμού με μεγάλη συμβολή στα εκπαιδευτικά προγράμματα των κυβερνήσεων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το 1939, κατά τη διάρκεια του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, του ανατέθηκε η έκδοση γραμματικής για τη δημοτική γλώσσα, η «Νεοελληνική Γραμματική». 
53. Χρίστος Τσολάκης (1935-2012) από τους κορυφαίους φιλόλογους και παιδαγωγούς. 
54. Γεώργιος Χατζιδάκις (1848-1941) υπήρξε ο θεμελιωτής της επιστήμης της γλωσσολογίας στην Ελλάδα και πρώτος καθηγητής της Γλωσσολογίας και της Ινδικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από το 1890 έως το 1923. Ανήκε στα ιδρυτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών το 1926, και ένα χρόνο αργότερα διετέλεσε πρόεδρός της
55. Ιωάννης Χατζηφώτης (1944-2006) ερευνητής φιλόλογος, συγγραφέας, ιστοριοδίφης, κριτικός της λογοτεχνίας, επιμελητής εγκυκλοπαιδειών, ποιητής και δημοσιογράφος. 
56. Αναστάσιος-Φοίβος Χριστίδης (1946-2004) γλωσσολόγος. 
57. Γιάννης Ψυχάρης (1854-1929), γλωσσολόγος και λογοτέχνης, καθηγητής της ελληνικής γλώσσας στο Παρίσι, γνωστός για τον ρόλο του στο κίνημα του δημοτικισμού και τον αγώνα του για την καθιέρωση της δημοτικής σε επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους. Σημαντικότατο έργο του το πεζογράφημα Το ταξίδι μου, γραμμένο με ιδιαίτερη προσοχή με τους μέχρι τότε αδημοσίευτους κανόνες της δημοτικής γλώσσας, το οποίο έλαβε ευρύτατη δημοσιότητα, αλλά και αρνητική κριτική από τους υποστηρικτές της καθαρεύουσας.

Οι 10 επιφανείς Κύπριοι Φιλόλογοι / Ιστορικοί 

1) Κωνσταντίνος Σπυριδάκις (1903-1976) εκπαιδευτικός, λόγιος και συγγραφέας. Διετέλεσε Γυμνασιάρχης του Παγκύπριου Γυμνασίου και πρώτος Υπουργός Παιδείας της Κύπρου.

2) Γεώργιος Χατζηκωστής (1936-), φιλόλογος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

3) Σάββας Παύλου (1951-2016), φιλόλογος, πεζογράφος, ποιητής, κριτικός της λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος, αρθρογράφος, ανθολόγος, ερευνητής.

4) Κώστας Κύρρης (1927-2009), ιστορικός

5) Ανδρέας Χριστοφίδης (1937-1998) πολιτικός, εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Διετέλεσε Υπουργός Παιδείας και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της Κύπρου.

6) Κωστής Κολώτας (1934-2010), φιλολογος και συγγραφέας. 

7) Αντρος Παυλίδης (1946-) Ιστορικός και συγγραφέας

8) Πέτρος Παπαπολυβίου (1960-), Αν. Καθηγητής Ιστορίας τον ΠΚ και συγγραφέας 

9) Δημήτρης Ταλιαδώρος (1963-), Φιλόλογος, Λυκειάρχης και συγγραφέας

10) Κλαίρη Αγγελίδου (1932-2021), φιλόλογος, λογοτέχνης Υπουργός Παιδείας της Κύπρου.