Οι μεγάλοι θεατρικοί δάσκαλοι

Θωμάς Οικονόμου (1864-1927): Ηθοποιός και ένας από τους πρώτους σκηνοθέτες τους νεοελληνικού θεάτρου Η συνεισφορά του στο ελληνικό θέατρο, τόσο σκηνοθετικά και υποκριτικά όσο και κυρίως από τη θέση του δασκάλου, θεωρείται καθοριστική. Στο Βασιλικό Θεάτρο του οποίου υπήρξε διευθυντής δίδαξε κυρίως Σαίξπηρ και Γερμανούς δραματουργούς, όπως ο Γκαίτε, Σίλλερ, Grillparzer, Κλάιστ και άλλους. Αγνόησε σχεδόν εντελώς τους Γάλλους συγγραφείς. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τη δημοτική γλώσσα στην ερμηνεία των τραγωδιών

Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (1867-1911) θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και ποιητής, καθώς και ο ιδρυτής της Νέας Σκηνής, η οποία και θα επηρεάσει βαθιά την εξέλιξη του νεοελληνικού θεάτρου εισάγοντας για πρώτη φορά την έννοια του σκηνοθέτη (παράλληλα με τον Θωμά Οικονόμου του Βασιλικού Θεάτρου). Ο Χρηστομάνος για τα επόμενα χρόνια θα αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι, στο θέατρό του. Θα δώσει τις ώρες του, την υγεία του, την περιουσία του για το θέατρο. Θα γίνει ο σκηνοθέτης, ο σκηνογράφος, ο υποβολέας, ο ηθοποιός, ο θεατρώνης και θα καταφέρει τελικά, με την ακούραστη ιδιοσυγκρασία του, να δώσει θαυμάσιες παραστάσεις σε έργα του σύγχρονου δραματολογίου του καιρού του και θα εξοβελίσει τελειωτικά την καθαρεύουσα, τον ακατάσχετο λυρισμό, το φτιαχτό και υπερβολικό στον τρόπο παιξίματος των ηθοποιών για να δώσει τη θέση τους, στον ρεαλισμό, που ήταν το ζητούμενο του καιρού του. Η Νέα Σκηνή θα αποτελέσει εφαλτήριο για μία νέα γενιά ηθοποιών (Μήτσος Μυράτ, Τηλέμαχος Λεπενιώτης, Άγγελος Χρυσομάλης, Θεώνη Δρακοπούλου -ακόμα και ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός με την αδελφή του Ελένη Πασαγιάννη) με πρωταγωνίστρια τη μεγάλη Κυβέλη, που θα αποτελέσει τη νέα μούσα του Χρηστομάνου. 

Φώτος Πολίτης (1890-1934): Από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές του νεοελληνικού θεάτρου, που καθοδήγησε όχι μόνο τους ηθοποιούς, ως σκηνοθέτης, και τους σπουδαστές δραματικών σχολών, ως θεατρικός δάσκαλος, αλλά και τους θεατρικούς συγγραφείς, ως θεωρητικός του θεάτρου, και το αμύητο κοινό στα αριστουργήματα της αρχαίας τραγωδίας και του κλασικού θεάτρου και στα αξιόλογα έργα του νεοελληνικού θεάτρου. Υπήρξε, όμως, και επιφανής κριτικός της λογοτεχνίας, της θεατρικής τέχνης και της πνευματικής ζωής με συνολικά 1.103 άρθρα, επιφυλλίδες και κριτικές από το 1914 έως το 1934.

Το έργο του Φ. Πολίτη ήταν όντως πολύ μεγάλο, παρά τον πρόωρο θάνατό του. Επέβαλε ένα θεατρικό επίπεδο πολύ ανώτερο εκείνου που βρήκε όταν άρχισε να σκηνοθετεί. Πολέμησε την προχειρότητα που επικρατούσε, το ελεεινό δραματολόγιο βασισμένο στο γαλλικό βουλεβάρτο, τον βεντετισμό των πρωταγωνιστών. Υποστήριξε την επικράτηση της δημοτικής, την πιστή απόδοση του κειμένου, την ευρωπαϊκή πρωτοπορία, της οποίας είχε βαθιά γνώση, την επικράτηση του σκηνοθέτη, ως του απόλυτου αρχηγού του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι, που ερμηνεύει τον συγγραφέα και με την μπαγκέτα του διευθύνει τους ηθοποιούς, σκηνογράφους, ενδυματολόγους, μουσικούς, χορογράφους, για να επιφέρει το ποθητό αποτέλεσμα. 

Κάρολος Κουν (1908-1987): Θεατρικός σκηνοθέτης και δημιουργός του "Θεάτρου Τέχνης". Ως σκηνοθέτη τον Κουν απασχολούσε το σύγχρονο νεοελληνικό έργο, η νεοελληνική θεατρική παράσταση, το αρχαίο δράμα και το κλασικό θέατρο σε σύγχρονη απόδοση. Ίδρυσε τη Δραματική Σχολή του θεάτρου του, στην οποία μαθήτευσαν πολλοί από τους σημαντικότερους ηθοποιούς και σκηνοθέτες της μεταπολεμικής γενιάς. Έγραψε τις μελέτες «Η αρχαία τραγωδία-κωμωδία» και «Ο σκηνοθέτης και το αρχαίο δράμα». Προς τιμήν του θεσμοθετήθηκαν τα Βραβεία Κάρολος Κουν.

Δημήτρης Ροντήρης (1899-1981): Ξεκίνησε σαν ερασιτέχνης ηθοποιός στην ταινία «Η προίκα της Αννούλας». Έπειτα ξεκίνησε την παρακολούθηση σπουδών θεάτρου στη νεοϊδρυθείσα Δραματική Σχολή της Εταιρείας Ελληνικού Θεάτρου, όπου και μαθήτευσε πλησίον προσωπικοτήτων του ελληνικού θεάτρου, ο Αιμίλιος Βεάκης και ο Φώτος Πολίτης, και, στη συνέχεια, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Πραγματοποίησε επίσης σπουδές ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και θεάτρου στο Βερολίνο. Μετά το πέρας των σπουδών του, επέστρεψε εκ νέου στην Ελλάδα, όπου και ορίστηκε  ως βοηθός σκηνοθέτη στο Βασιλικό Θέατρο, στο πλευρό του πρώην καθηγητή του, Φώτου Πολίτη το 1933. Μετά τον θάνατο του Πολίτη, ο ίδιος προήχθη ως πρώτος σκηνοθέτης, θέση στην οποία και παρέμεινε έως το 1942, ενώ, μετέπειτα, διετέλεσε διευθυντής του θεάτρου, πιο συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια των περιόδων μεταξύ 1946 και 1950 και μεταξύ 1953 και 1955. Το 1951, προχώρησε στην ίδρυση της «Ελληνικής Σκηνής» και το 1957, προχώρησε στην ίδρυση του «Πειραϊκού Θεάτρου», το οποίο και αποτέλεσε πεδίο πειραματισμών και τροποποιήσεων ως προς το κομμάτι των ερμηνειών στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, 

Μάριος Πλωρίτης (1919-2006): Δημοσιογράφος-επιφυλλιδογράφος, κριτικός, μεταφραστής, λογοτέχνης και θεατρικός σκηνοθέτης. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες του Θεάτρου Τέχνης μαζί με τον Κάρολο Κουν. Συνολικά σκηνοθέτησε σε διάφορους αθηναϊκούς θιάσους περίπου 20 θεατρικά έργα, κυρίως την περίοδο 1952-1962. Από το 1971 διετέλεσε καθηγητής θεατρολογίας στο πανεπιστήμιο των Αθηνών. Το μεταφραστικό και κριτικό έργο του Πλωρίτη είναι επίσης σημαντικό. Τα εβδομαδιαία άρθρα-επιφυλλίδες του στο Βήμα της Κυριακής και σε διάφορα περιοδικά «άφησαν εποχή». 

Αλέξης Σολoμός (1918-2012): Θεατρικός σκηνοθέτης, μεταφραστής, και θεωρητικός του θεάτρου. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο τις περιόδους 1950-1964, 1968-1985 και το 1992, όπου σκηνοθέτησε άνω των εκατό παραστάσεων. Εξήντα πέντε περίπου παραστάσεις σκηνοθέτησε σε διάφορους αθηναϊκούς θιάσους, στο Κ.Θ.Β.Ε., στην Ε.Λ.Σ. Το 1964, μετά την απομάκρυνση του από το Εθνικό, ίδρυσε το δικό του θίασο, το "Προσκήνιο", με το οποίο ανέβασε 26 παραγωγές μέχρι το 1987. Επίσης εργάστηκε στο Μίσιγκαν των Η.Π.Α. (1965-1967) ως καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Ως σκηνοθέτης συμμετείχε ενεργά στο Φεστιβάλ Επιδαύρου ανεβάζοντας έργα των τριών μεγάλων Ελλήνων Τραγικών κυρίως κωμωδίες του Αριστοφάνη, από το 1957 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70. Θεωρείται από τους σκηνοθέτες που συνέβαλαν στην αναβίωση και την επικαιροποίηση των έργων του Αριστοφάνη. Πλούσιο υπήρξε και το μεταφραστικό έργο του, όπου σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποίησε τα ψευδώνυμα Α. Ροσόλυμος, Αλέξανδρος Φούρκας και Γιάννης Ζωίδης. Συχνά μετέφραζε ο ίδιος τα έργα που σκηνοθετούσε ή/και σχεδίαζε και τα κοστούμια.

Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-2024) συγγραφέας, κριτικός θεάτρου, μεταφραστής και στιχουργός. Εργάστηκε στην ιδιωτική και δημόσια εκπαίδευση για 35 ολόκληρα χρόνια. Μπήκε στον στίβο της θεατρικής κριτικής το 1971 από τις στήλες της εφημερίδας Το Βήμα και συνέχισε στην εφημερίδα Τα Νέα, όπου εργάστηκε ως κριτικός και επιφυλλιδογράφος μέχρι τον θάνατό του, ενώ εκτάκτως συνεργαζόταν και με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Είχε πλουσιότατο μεταφραστικό έργο ενώ συνέπραξε σε διάφορα σχολικά εγχειρίδια. 

Ελένη
https://youtu.be/Aq_VftuNQy0?si=dKA2rlbI8qFdCNTe
Κώστας Γεωργουσόπουλος 
Μελοποίηση: Γιάννης Ζουγανέλης 
Απόδοση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου