Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)

Λευκάδα 14 Μαρ 1884 - Αθήνα 19 Ιουν 1951

Αν και ξεκίνησε να σπουδάζει Νομικά πολύ γρήγορα τα παράτησε. Τα ενδιαφέροντά του Άγγελου Σικελιανού ήταν καθαρά λογοτεχνικά και από νωρίς μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο αλλά και την Αγία Γραφή και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ' Αννούντσιο. Πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο. Σημαντικό σταθμό στη ζωή του ήταν η γνωριμία του το 1905 με την Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ -η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορογραφία- την οποία παντρεύτηκε το 1907 στο Μπαρ Χάρμπορ του Μέιν των ΗΠΑ. Το ζεύγος εγκαταστάθηκε το επόμενο έτος στην Αθήνα. Εκείνη την περίοδο ο Σικελιανός ήρθε σε επαφή με αρκετούς πνευματικούς ανθρώπους και τελικά το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Αλαφροΐσκιωτος, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο-σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. Ταυτόχρονα, το ίδιο έτος γεννήθηκε και ο γιος του Γλαύκος. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, ο Σικελιανός θα επιστρατευτεί και θα συμμετάσχει ως απλός στρατιώτης στο μέτωπο της Ηπείρου. Ακολούθησε μια περίοδος έντονης αναζήτησης, που καταλήγει στην έκδοση των τεσσάρων τόμων της ποιητικής συλλογής Πρόλογος στη Ζωή, Η Συνείδηση της Γης μου (1915), Η Συνείδηση της Φυλής μου (1915), Η Συνείδηση της Γυναίκας (1916) και Η Συνείδηση της Πίστης (1917). Ο Πρόλογος στη Ζωή ολοκληρώθηκε αργότερα με τη Συνείδηση της Προσωπικής Δημιουργίας. Ακολουθούν ακόμα τα χαρακτηριστικά ποιήματα Το Πάσχα των Ελλήνων και Μήτηρ Θεού, της περιόδου 1917 - 1920, καθώς και διάφορες συνεργασίες του με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.

«Δελφική Ιδέα»
Η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα απασχόλησε βαθιά τον Σικελιανό και συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών. Για τον σκοπό αυτό ο Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και την οικονομική αρωγή της γυναίκας του, δίνει πλήθος διαλέξεων, μελέτες και άρθρα. Παράλληλα, οργανώνει τις «Δελφικές Εορτές» στους Δελφούς με τις παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1927) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο θέατρο. Η «Δελφική Ιδέα» εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και τη «Δελφική Ένωση», μία παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών και το «Δελφικό Πανεπιστήμιο», στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων. Από το φιλόδοξο αυτό σχέδιο το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους, αφού η Eva Palmer εγκαταστάθηκε από τότε στην Αμερική και επέστρεψε μόνο μετά τον θάνατο του ποιητή. Το 1939 του απονεμήθηκε το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο του 1938 για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 1940, παντρεύτηκε την Άννα Καραμάνη. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Σικελιανός μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων διανοουμένων προς τους διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία αφενός μεν καυτηριάζονταν η ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας, αφετέρου δε διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Σικελιανός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία εκδήλωση το ποίημα και το λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του Παλαμά στις 28 Φεβρουαρίου του 1943. Tο 1946 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Υπήρξε 5 φορές υποψήφιος για το Νομπέλ Λογοτεχνίας.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

https://www.youtube.com/watch?v=WDwiUwmwWvY

Πνευματικό Εμβατήριο 
https://www.youtube.com/watch?v=gS4PbuzRbfY
Ποίηση: Ἄγγελος Σικελιανός
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη ἐκτέλεση: Μαρία Φαραντούρη & Ἀντώνης Καλογιάννης (ντουέτο)

Παρούσα εκτέλεση: Ιωάννα Φόρτη και Χορωδία 

 

«Ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα, 

ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο!

Ο Άγγελος Σικελιανός υπέφερε από χρόνια ημιπληγία. Πέθανε στην Αθήνα στις 19 Ιουνίου 1951 έπειτα από πολυήμερη νοσηλεία εξαιτίας λήψης φαρμάκου που του προκάλεσε σημαντικές διαταραχές και τάφηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Η Πάλμερ επέστρεψε στην Ελλάδα την άνοιξη του 1952 («ουσιαστικά για να πεθάνει εκεί» κατά τον Τζων Άντον). Δύο εβδομάδες μετά την άφιξή της υπέστη ένα μοιραίο εγκεφαλικό επεισόδιο ενώ παρακολουθούσε μία θεατρική παράσταση στους Δελφούς. Σύμφωνα με την επιθυμία της τάφηκε στους Δελφούς

Όχι δεν είναι χίμαιρα

https://www.youtube.com/watch?v=GXJH4oR_dFY

Απόσπασμα από το ΑΤΤΙΚΟ του Άγγελου Σικελιανού

Μελοποίηση: Κώστας Γανωτής

Απόδοση: Γιώργος Νταλάρας

Τα καλλιτεχνικά εγχειρήματα και η στήριξη της δελφικής ιδέας ήρθαν σε μία περίοδο μεταξύ παγκόσμιων πολέμων. Το ζεύγος Πάλμερ-Σικελιανού δεν ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που επεχείρησαν μία αναβίωση του πνεύματος των Δελφών στην Ελλάδα και δεν θα ήταν και οι τελευταίοι. Η δελφική ιδέα επιβιώνει στη σύγχρονη εποχή με θεσμούς όπως το Διεθνές Δελφικό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Πολλά από τα ίδια ιδεώδη και αρχές ενσωματώνονται σε σύγχρονες προσπαθειες μουσικής, χορού και αθλητικών αγώνων.