Η ελληνική μουσική παράδοση της Κάτω Ιταλίας

Κατωϊταλική ή Γραικάνικη διάλεκτος ονομάζεται η διάλεκτος της Ελληνικής που περιλαμβάνει ιταλικά στοιχεία και ομιλείται από τους Έλληνες της Κάτω Ιταλίας. Οι ομιλητές της την ονομάζουν Γκρίκο (Grico ή Grecanic). Η Κατωιταλική είναι σε κάποιον βαθμό κατανοητή από τους ομιλητές της Ελληνικής γλώσσας.

Η παρουσία ελληνικών φύλων στη νότια Ιταλία χρονολογείται χιλιάδες χρόνια πριν, όταν και εγκαταστάθηκαν μετά από διαδοχικά κύματα μεταναστεύσεων, ξεκινώντας από τον αρχαιοελληνικό αποικισμό της νότιας Ιταλίας και Σικελίας τον 8ο αιώνα π.Χ., έως και τις Βυζαντινές μετακινήσεις προς την Ιταλία ιδιαίτερα μετά την περίοδο των Οθωμανικών κατακτήσεων. Κατά τον Μεσαίωνα οι τοπικές ελληνικές κοινότητες απομονώθηκαν και διασκορπίστηκαν. Αν και οι περισσότεροι Έλληνες της κάτω Ιταλίας έχουν πλέον ιταλοποιηθεί πλήρως με την πάροδο των αιώνων,η κοινότητα των Γκρίκο κατόρθωσε να διατηρήσει τον χαρακτήρα της ελληνικής της ταυτότητας, καθώς και τις παραδόσεις, γλώσσα και ξεχωριστή κουλτούρα (15% των επωνύμων στην επαρχία της Ρέτζιο Καλάμπρια έχουν Ελληνική προέλευση), αν και η καθημερινή έκθεση στα ιταλικά ΜΜΕ και ανταλλαγές με άλλα σημεία της Ιταλίας έχουν βαθμιαία διαβρώσει την κουλτούρα και τη γλώσσα τους. Υπάρχει όμως ακόμη σημαντική λαογραφική και προφορική παράδοση στην Κάτω Ιταλία, ενώ ορισμένα τραγούδια και ποιήματα στην Κατωιταλική είναι δημοφιλή στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Γνωστά μουσικά σχήματα από το Σαλέντο είναι οι Ghetonia και οι Aramirè ενώ επίσης, αξιόλογοι Έλληνες καλλιτέχνες όπως η Φαραντούρη, ο Σαββόπουλος, ο Νταλάρας η Μαρρινέλλα, η Αλεξίου, η Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή έχουν εκτελέσει κομμάτια στα Γραικάνικα, το ίδιο και το συγκρότημα Encardia από την Αθήνα το οποίο συνθέτει και ερμηνεύει τραγούδια στα Γραικάνικα.

"Ειδικά κατά τη διάρκεια της παντοδυναμίας του Μπενίτο Μουσολίνι, οι Ελληνόφωνοι της Κάτω Ιταλίας αναγκάστηκαν να μιλούν μόνο την ιταλική γλώσσα. Αλλιώς σε διαφορετική περίπτωση, απειλούνταν με αποκεφαλισμό! Τα Γκρικάνικα, δηλαδή η διάλεκτος των Ελλήνων στην Απουλία και στην Καλαβρία, σταδιακά σταμάτησαν να μιλιούνται, αλλά συνέχισαν να τραγουδιούνται. Μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, οι Ελληνόφωνοι των χωριών της Κάτω Ιταλίας έδιναν καθημερινά μάχη επιβίωσης. Οι περισσότεροι έφευγαν για τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ελβετία, ως εργάτες στη «μινιέρα», δηλαδή στο ορυχείο. Άφηναν πίσω τις οικογένειες, τους φίλους, τις γειτονιές, τη ζωή τους. Γυρνούσαν πίσω, αν όλα είχαν πάει καλά, μια φορά τον χρόνο, για λίγες ημέρες. Ολόκληρα χωριά ερημώσαν, από άνδρες που ξενιτεύτηκαν, για να ζήσουν τις οικογένειές τους. Κάποιοι δεν κατάφεραν να γυρίσουν. Πέθαναν εκεί. Το τραγούδι, μιλάει για τη μετανάστευση και το κλάμα της γυναίκας, που αποχωρίζεται τον άντρα της. Γράφτηκε από τον Franco Corliano στο χωριό Calimera του Σαλέντο και περιγράφει τις δύσκολες στιγμές της οικογένειας, που μένει πίσω, αλλά και τον ιδρώτα του εμιγκρέ στα μεταλλεία και τα κάρβουνα «για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του»." www.mixanitouxronou.gr

A documentary about Grecia Salentina. Kalos Irtate

https://www.youtube.com/watch?v=VUSlzl7oz6E

Άντρα μου πάει (Andramu pai)

https://www.youtube.com/watch?v=y5FoAzUKD-E

Popular Griko song
Στίχοι-Μουσική: Franco Corliano

Άλλες Εκτελέσεις: Φαραντούρη, Αλεξίου

Aλλα γκρούπς Griko μουσικής από το Σαλέντο: Agrikò, Argalìo, Arakne Mediterranea, Astèria, Atanathon, Avleddha, Briganti di Terra d'  Otranto, Canzoniere Grecanico Salentino, Officina Zoè και από την Καλαβρία: Astaki, Nistanimera, Stella del Sud, Ta scipòvlita.

Una faccia una razza.... Salentino with Greek blood!!! Judy M

Καληνύφτα (Kalinífta)
https://www.youtube.com/watch?v=01yzJSO_Mhk
Του ποιητή Βίτο Ντομένικο Παλούμπο, (Vito Domenico Palumbo, Calimera (Le), 1854-1918), ίσως η μέγιστη καλλιτεχνική μορφή του ελληνόφωνου Σαλέντου.
Ghetonia

"ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.... ΖΗΤΟΥΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ, ΠΟΛΥ ΠΡΟ ΚΡΙΣΗΣ,  ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΤΕΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥΣ. ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ ΝΑ ΣΤΕΙΛΑΜΕ ΠΟΤΕ......................." eleni pap 

Άλλα γνωστά τραγούδια των Ελλήνων την Κ. Ιταλίας
Το Κλάμα της γυναίκας του εμιγκράντου, Τραγούδι δουλειάς, Ταραντέλα πίτσικα, Ταχτάρισμα