"Kάθε φορά που έγραφα αυτή την λέξη έσπαζε το μολύβι σαν μικρό κλαράκι, κάθε φορά που μου ερχόταν στο μυαλό μια ακατανόητη περηφάνεια, με έκανε να σατίζω, ένας αδικαιολόγητος εγωϊσμός ένοιωθα να μου κρατά το βλέμμα μου πάντα στραμμένο προς τον ήλιο. Μα τώρα που μεγάλωσα κατανοώ, τώρα που το χώμα ποτίστηκε με αίμα και δάκρυ, ξέρω και δικαιολογώ κι ας το μολύβι να σπάει. Αγία Τηλλυρία σου έχω κάνει εικόνισμα και το φυλάω στην ψυχή μου, να το προσκυνούν με ευλάβεια της καρδιάς μου οι ιαχές. Στα άγια χώματα σου, λεβεντογέννα μου, πόδι βαρβάρου δεν τα έχει λεηλατήσει, γιατί η λεβεντιά, άβατα κάνει τα χώματα σου."
https://www.youtube.com/watch?v=P28O7MbhFMQ
http://366meres.blogspot.com/2013/01/blog-post_7.html
https://www.youtube.com/watch?v=jkYjZaPD4bI
Στίχοι: Σπύρος Παπαγεωργίου Μουσική: Γιώργος Κοτσώνης Εκτέλεση: Κώστας Καμένος
"Το ποίημα είναι ένα ηρωικό άσμα για την Τηλλυρία και τις ηρωικές μάχες που διεξήχθησαν εκεί. Το πρώτο ποίημα αρχίζει με μια εκ βαθέων αποστροφή του ποιητή προς την Τηλλυρία. Διερωτάται πώς θα μπορέσει να την ζωγραφίσει, εφόσον είναι γεμάτη θάνατο, μαυρίλα και φωτιά. Στο δεύτερο απόσπασμα ο ποιητής περιγράφει την ατμόσφαιρα που επικρατεί στην Τηλλυρία κατά τη διάρκεια των μαχών, τον Αύγουστο του 1964. Τα σπίτια έχουν καταστραφεί και έτσι περνά μέσα από τα ερείπια ο άνεμος και ο ήλιος. Οι τοίχοι έμειναν χωρίς στέγες. Ακόμα και τα έντρα χτυπήθηκαν από τις βόμβες του εχθρού. `Αλλα κάηκαν και γυμνώθηκαν και άλλα ξεριζώθηκαν εντελώς." myodyssey.spidernet.net
Αγία Τηλλυρία #3 Βρέξε Θεέ μου βρέξε
https://www.youtube.com/watch?v=oJle6oswnIk
Στίχοι: Σπύρος Παπαγεωργίου Μουσική: Γιώργος Κοτσώνης
Εκτέλεση: Κώστας Καμένος - Άννα Βίσση
Αγία Τηλλυρία #2 -Ριμάξαν τα πλινθόκτιστα τα σπίτια μας
https://www.youtube.com/watch?v=jkYjZaPD4bI
Στίχοι: Σπύρος Παπαγεωργίου Μουσική: Γιώργος Κοτσώνης
Εκτέλεση: Κώστας Καμένος - Σίνια Χρυστάλη
H Τηλυρία είναι ορεινή χερσόνησος της Κύπρου στο βορειοδυτικό μέρος του νησιού ανάμεσα στον Kόλπο Χρυσοχούς και τον Kόλπο του Μόρφου. Έχει μήκος 6 χιλιόμετρα και πλάτος 30, μοιράζεται ανάμεσα στις επαρχίες Πάφου και Λευκωσίας. Από το 1974 μέρος της βρίσκεται υπό κατοχή από τον Τουρκικό στρατό. Στην περιοχή της Τυλληρίας βρίσκεται και το χωριό των Κοκκίνων η μόνη κατεχόμενη περιοχή που είναι περίκλειστη από εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ μορφολογία του εδάφους είναι απότομα ορεινή με υψόμετρο μέχρι και 800 μέτρα σε μικρή απόσταση από τα παράλια. Τα χωριά της Τηλλυρίας είναι ο Κάτω Πύργος, το μεγαλύτερο, Πάνω Πύργος, Παχύαμμος, Πηγαίνια, Κόκκινα, Αμμαδιές, Ξερόβουνος, Λουτρός, Λιμνίτης, Γαληνή, Ποταμός του Κάμπου , Άγιο Γιωργούδι, Άγιος Θεόδωρος, Άγιος Ιωάννης , Αλεύκα, Βαρίσεια, Μανσούρα, Μοσφίλι, Σελλάδιν τ΄Άππη, και Χαλερί.
Τον Αύγουστο του 1964 έγινε επιδρομή και βομβαρδισμός από την Τουρκική αεροπορία. Τα Κόκκινα ήταν τουρκοκυπριακός θύλακας και οι Τουρκοκύπριοι τα χρησιμοποιούσαν για λαθραίες εισαγωγές όπλων και στρατιωτών στην Κύπρο από την Τουρκία. Αρχές Αυγούστου δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον θύλακα με διαταγή του στρατηγού Γρίβα. Η ενέργεια αυτή ήταν αμφιλεγόμενη, διότι ταυτόχρονα διεξάγονταν διαπραγματεύσεις για το σχέδιο Άτσεσον. Η Τουρκία αντέδρασε βίαια βομβαρδίζοντας τις ελληνοκυπριακές θέσεις και τα χωριά με βόμβες Ναπάλμ. Από τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκαν 55 Ελληνοκύπριοι, μεταξύ των οποίων 28 πολίτες.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε πολεμική ετοιμότητα, αλλά δεν επεμβαίνει στρατιωτικά, υπακούοντας σε έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση του πυρός και ειρήνευση στην περιοχή,
https://www.youtube.com/watch?v=9RpqIQ8yvKo
Σαν σήμερα 8 Αυγούστου του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ την περιοχή Τηλλυρίας στη Κύπρο
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι Τουρκοκύπριοι μπορεί να γιορτάζουν σήμερα την δήθεν αντίσταση τους, αλλά οι ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη μνήμη μιας από τις τραγικότερες στιγμές της ιστορίας του νησιού, που αποτέλεσε και τον προάγγελο των όσων σχεδίαζε και υλοποίησε η Τουρκία δέκα χρόνια αργότερα.
Τον Αύγουστο του 1964 τουρκικά αεροπλάνα άρχισαν να βομβαρδίζουν ανηλεώς κατοικημένες περιοχές στην Τηλλυρία χωρίς να διστάσουν να πλήξουν με βόμβες ναπάλμ ακόμα και το νοσοκομείο του Παχύαμμου.
Στόχος των Τούρκων ήταν να ωθήσουν τους τουρκοκύπριους σε ένοπλη σύρραξη με τους ελληνοκύπριους. Η αρχή έγινε με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 1963, όπου οι τουρκοκύπριοι κάτω από τις οδηγίες της Τουρκίας αποσύρθηκαν από τις δομές του νεοσύστατου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, με αφορμή τη πρόταση του Μακαρίου για αλλαγή 13 σημείων του δοτού Συντάγματος της Ζυρίχης.
Με τους βομβαρδισμούς του Αυγούστου του 1964 δημιουργήθηκαν τουρκικοί θύλακες στα χωριά Κόκκινα και Μανσούρα, κάτι που επέτρεπε την μεταφορά στρατιωτικού υλικού και προσωπικού διά θαλάσσης. Ήταν το πρώτο μήνυμα για την εισβολή του 1974.
Ο κίνδυνος για επέκταση του θύλακα ήταν επικείμενος, οι προκλήσεις συνεχείς, και τέθηκε επιτακτικά θέμα ασφάλειας των ελληνοκυπρίων κατοίκων της περιοχής Τηλλυρίας.
Η Εθνική Φρουρά και μαζί της πολλοί εθελοντές, προσπάθησαν να εξουδετερώσουν τον ισχυρό θύλακα Μανσούρας-Κοκκίνων.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες να αποσοβήσει τον κίνδυνο αυτό, η Τουρκία επενέβη στρατιωτικά, μέσω της πολεμικής της αεροπορίας, και βομβάρδισε ανελέητα ολόκληρη την περιοχή, από τον Ξερό μέχρι τον Πύργο.
Παρά τη σθεναρή αντίσταση των κατοίκων και των στρατιωτών, περισσότεροι από 50 Ελληνοκύπριοι, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονταν και αρκετοί άμαχοι, βρήκαν τραγικό θάνατο, κτυπημένοι από τις βόμβες ναπάλμ και τα τούρκικα πολυβόλα, ενώ εκατοντάδες ήταν οι τραυματίες.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ διέταξε κατάπαυση του πυρός που έγινε κατορθωτή στις 10 Αυγούστου.
Πανηγύρια Τούρκων για τους βομβαρδισμούς του 1964
Εν τω μεταξύ, εκδηλώσεις "μνήμης για τους ήρωες" του θύλακα των Κοκκίνων πραγματοποιούν σήμερα οι τουρκοκύπριοι στον βορειοδυτικό θύλακα που διατηρούν στο νησί.
Η Κυπριακή Κυβέρνηση έδωσε άδεια για μαζική διέλευση τουρκοκυπρίων με λεωφορεία, αποσύροντας την απαίτηση για κατάθεση ονομαστικού καταλόγου και ελέγχου όσων θα διέλθουν από το οδόφραγμα.
Πολλοί τουρκοκύπριοι θα μεταβούν στο θύλακα διά θαλάσσης.
Το υπουργείο εξωτερικών της Κύπρου, επεσήμανε ότι αναμένει από τη τουρκοκυπριακή πλευρά να αποφύγει τη δημιουργία προσκομμάτων την 1η και 2α Σεπτεμβρίου όταν θα μεταβούν στην κατεχόμενη Μόρφου ελληνοκύπριοι για την εορτή του Αγίου Μάμαντος.
Σαν σήμερα 8 Αυγούστου του 1964 η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ την περιοχή Τηλλυρίας στη Κύπρο προς υποστήριξη της ανταρσίας των τουρκοκυπρίων που είχε ξεκινήσει τον Δεκέμβριο του 1963 και είχε οδηγήσει στη μυστική μεταφορά μιας ελληνικής μεραρχίας στη Κύπρο, την οποία απέσυρε αργότερα η χούντα.
http://www.protothema.gr/greece/article/300951/kupros-49-hronia-meta-to-tourkiko-eglima-stin-tilluria/
Το 1963 ξεκίνησε μία περίοδος ιδιαίτερης έντασης στην Κύπρο μέχρι και το 1967. Προς ενίσχυση της άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας για αντιμετώπιση της εντεινόμενης τουρκικής απειλής, το 1964 η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου απέστειλε στην Κύπρο μία μεραρχία στρατού και Ελληνες αξιωματικούς για στελέχωση της Κυπριακής Εθνοφρουράς, η οποία ιδρύθηκε το ίδιο έτος, με αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα. Στις 7 Αυγούστου ξέσπασαν στην περιοχή της Τηλλυρίας αιματηρές συγκρούσεις, όταν η Εθνοφρουρά προσπάθησε να εξουδετερώσει τον θύλακα Μανσούρας–Κοκκίνων, που είχαν συγκροτήσει οι Τούρκοι με απώτερο στόχο τη δημιουργία προγεφυρώματος για μια ενδεχόμενη απόβαση στην Κύπρο. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, που κράτησαν τέσσερις μέρες μέχρι την 10 Αυγούστου, αεροσκάφη της Τουρκίας επιτέθηκαν με βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνικής Φρουράς, αλλά και κατοικημένων περιοχών, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας δεκάδες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτις μάχες αυτές έλαβαν μέρος και δύο ακταιωροί, που είχαν αποσταλεί παράλληλα με τη μεραρχία. Τα πλοία λέγονταν «Φαέθων» και «Αρίων», και ήταν δωρεά από τον Αναστάση Λεβέντη στην Κυπριακή Δημοκρατία. Στο «ΦΑΕΘΩΝ» υπηρετούσαν τρεία μόνιμα στελέχη από τους 23 που ηταν το πλήρωμα. Ο κυβερνήτης Ανθυποπλίαρχος Δ. Μητσάκος, απόφοιτος της Σχολής Δοκίμων, δύο υπαξιωματικοί ενώ οι υπόλοιποι ήταν ναύτες που έκαναν τη θητεία τους. Μόλις έφτασαν στο νησί, τα δύο πλοία ανήρτησαν την κυπριακή σημαία και αποτέλεσαν τη μοναδική ναυτική δύναμη της Κύπρου.
Στις 7 Αυγούστου η Εθνική Φρουρά ενεπλάκη σε εχθροπραξίες στην περιοχή Μανσούρας – Κοκκίνων επειδή οι Τ/Κ είχαν τοποθετήσει φυλάκιο στο ύψωμα «Λωρόβουνος» και είχαν αποκόψει την ελεύθερη επικοινωνία δημιουργώντας ένα προγεφύρωμα ενώ στη συνέχεια άρχισαν να το επεκτείνουν προσπαθώντας να δημιουργήσουν ένα καντόνιο σαν χώρο αποβίβασης ή και τόπο απόβασης Τούρκων στρατιωτικών. Παρά τη σύσταση των Σουηδικών δυνάμεων του ΟΗΕ οι Τ/Κ αρνήθηκαν να μετακινηθούν από το ύψωμα. Κλήθηκε τότε ο Διοικητής της Εθνικής Φρουράς να στείλει στρατεύματα στην περιοχή, προκειμένου να αποτρέψουν περαιτέρω Τουρκοκυπριακή προώθηση.
Με την έναρξη των εχθροπραξιών, στις 7 Αυγούστου, ημέρα Παρασκευή, τα περιπολικά ΦΑΕΘΩΝ και ΑΡΙΩΝ διετάχθησαν και έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις δι’ από θαλάσσης βομβαρδισμού των οχυρωμένων θέσεων των Τ/Κ.
Η μάχη
Την επομένη, Σάββατο 8 Αυγούστου το ΠΠ ΑΡΙΩΝ συνεχίζει τον βομβαρδισμό στον κόλπο της Χρυσοχούς (Δυτικά των Κοκκίνων), ενώ το ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ παραμένει, λόγω βλάβης μίας κύριας μηχανής, ανατολικότερα, στην περιοχή Καραβοστάσι του κόλπου της Μόρφου. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας εκδηλώνεται σε όλη την περιοχή της Τηλλυρίας μεγάλης εκτάσεως Τουρκική αεροπορική προσβολή.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ σαλπάρει και κινούμενο με ταχύτητα 7-8 κόμβων, ελίσσεται κοντά και ενδιάμεσα Αμερικάνικων εμπορικών πλοίων που βρίσκονταν στην περιοχή για να φορτώσουν μεταλλεύματα αμυνόμενο των Τουρκικών F100 με τον προβληματικό οπλισμό του.
Απόσπασμα απο συνέντευξη που έδωσε ο τότε κυβερνήτης και τραυματίας στην μάχη Δ. Μητσάκος στον δημοσιογράφο Στέφανο Χελιδόνη.
ΑπάντησηΔιαγραφή«Ηρθαν τα αεροπλάνα και άρχισαν τις επιθέσεις. Η μάχη κράτησε αρκετή ώρα, διότι έκανα ελιγμούς ανάμεσα από κάτι αμερικανικά φορτηγά που ήταν εκεί για να φορτώσουν μετάλλευμα. Φαντάστηκα ότι οι Τούρκοι δεν θα χτυπούσαν γιατί θα έβλεπαν τις αμερικανικές σημαίες, αλλά οι επιθέσεις ήταν αγριότατες. Ρίξαμε ένα αεροπλάνο και χτυπήσαμε ένα άλλο, που, νομίζω, προσγειώθηκε στην Τουρκία. Με μία μηχανή δεν μπορείς να χειριστείς το πλοίο καλά, γιατί δεν στρίβει εύκολα. Χάνει τις ελικτικές του δυνατότητες και την ταχύτητά του, η οποία δεν ήταν υψηλή, αλλά άλλο αν πηγαίνεις με οκτώ μίλια, και άλλο με δεκαεπτά. Οχι ότι θα γινόταν τίποτα σοβαρό, αλλά θα ήταν πιο εύκολες οι κινήσεις μου για να αποφύγω περισσότερες ζημιές. Αρχισαν να σκοτώνονται άνθρωποι. Στην προσπάθειά μου να σώσω το υπόλοιπο πλήρωμα, σκέφτηκα ότι το καλύτερο θα ήταν να το κάτσω πάνω στην άμμο. Εκεί υπήρχε μια προβλήτα, όπου πουλούσαν το μετάλλευμα στα καράβια που περίμεναν να φορτώσουν. Την ώρα που έδινα τη διαταγή να στρίψουμε, το καράβι δεν έστριβε. Κοίταξα στην τιμονιέρα και είδα ότι ο πηδαλιούχος είχε σκοτωθεί. Πήρα το πηδάλιο και μετά ήρθε δίπλα μου ο ύπαρχος, ο νοσοκόμος και κάποιοι άλλοι. Ενα αεροπλάνο, που ερχόταν πολύ κοντά με το νερό και δεν το είδε κανείς, έριξε μία ριπή στη γέφυρα και σκοτώθηκαν ο ύπαρχος, ο νοσοκόμος και ένας Κύπριος που ήταν μαζί μας, τραυματίστηκε κάποιος άλλος και πέρασαν οι σφαίρες μέσα από το χέρι μου. Οπότε, στην έξαψη και με ένα χέρι, το έριξα στην παραλία και διέταξα εγκατάλειψη πλοίου. Οι άνθρωποι πήδηξαν στο νερό για να κολυμπήσουν κάτω από την προβλήτα, αλλά τα αεροπλάνα συνέχισαν τις επιθέσεις και στους ναυαγούς στη θάλασσα. Τελικά βγήκαμε έξω. Είπα στο πλήρωμα να βρουν αυτοκίνητο να μας πάνε σε νοσοκομείο. Πήγαμε. Οι Τούρκοι έκαψαν το καράβι με βόμβες ναπάλμ, όπως και πολλούς ανθρώπους στις παραλίες εκεί στο καραβοστάσι «Ξερός». Από τους 23 μέσα στο πλοίο, σκοτώθηκαν οι δύο υπαξιωματικοί, τέσσερις ναύτες και ο Κύπριος. Είμαι ο μόνος επιζών αξιωματικός, που είμαι ανάπηρος, με κομμένο το δεξί χέρι.»
Έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι εις Όρμον Ξηρού Κύπρου, την 8η Αυγούστου 1964, επί του περιπολικού Φαέθων, διά την εκπλήρωση των προαιώνιων εθνικών πόθων.
Αυτά τα λόγια αναγράφονται στους τάφους των έξι Ελλαδιτών αδελφών μας, που έπεσαν, εν ώρα καθήκοντος, υπερασπιζόμενοι την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο τάφος του Κύπριου ήρωα βρίσκετε στην Μόρφου. Αιωνία τους η μνήμη.
Πηγές:
1. Συνέντευξη του πλοίαρχου Δ. Μητσάκου στον Στεφανο Χελιδονη για την «Καθημερινή»
2.”Ιδρυση του Κυπριακού Ναυτικού (1964-1966)” Εκδόσεις Πελασγός
3. Sigmalive
4. Κύπρος Αναδρομές και Γεγονότα (http://chalarisargiris.blogspot.com)