Ανακρέων (περ.572-485 π.Χ)

Ο Ανακρέων ήταν ένας από τους εννιά λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας. Γεννήθηκε πιθανώς το 572 π.Χ.στην Τεώ της Ιωνίας, όπου και έζησε αμέριμνα τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Μετά, όμως, η πατρίδα του καταλήφθηκε από τους Πέρσες και οι κάτοικοι της αναγκάσθηκαν να την εγκαταλείψουν. Έτσι και ο Ανακρέοντας, φεύγοντας από εκεί, πήγε αρχικά στα Άβδηρα της Θράκης και στη συνέχεια στη Σάμο, όπου φιλοξενήθηκε από τον τύραννό Πολυκράτη. Σύμφωνα με την παράδοση στην αυλή του τυράννου της Σάμου Πολυκράτη βρισκόταν και ο ποιητής Ίβυκος, τον οποίο ο Ανακρέων το έστρεψε προς την λυρική ποίηση. Μετά την δολοφονία όμως του Πολυκράτη το 522 π.Χ. Εν τέλει ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μετά από πρόσκληση του Ιππάρχου, γιού του Πεισιστράτου. Τα έργα του Ανακρέοντα περιλαμβάνουν ποιήματα: ερωτικά, συμποτικά, ύμνους προς τους Θεούς, ιάμβους, ελεγεία κ.λπ. Από αυτά έχουν διασωθεί μόνο περί τα 100 ακρωτηριασμένα αποσπάσματά τους, στα οποία ο ποιητής, με έντεχνη απλότητα στην Ιωνική Διάλεκτο κι έξοχη χάρη, εξυμνεί το κάλλος και τη γυναικεία γοητεία, του οίνου και των κάθε λογής διασκεδάσεων και απολαύσεων. Όσων αφορά για τη μορφή των ποιημάτων του, ο Ανακρέων χρησιμοποίησε κυρίως ιάμβους, χοριάμβους, γλυκώνειους και φερεκράτειους. Η παράδοση μας λέει ότι ο ποιητής πέθανε από πνιγμό, που του προκάλεσε μία ρώγα σταφυλιού. Οι Αθηναίοι καθώς αναφέρει σχετικά ο Παυσανίας, του έστησαν ανδριάντα στην Ακρόπολη, η δε πατρίδα του, η Τέως, έβαλε την προσωπογραφία του επάνω σε νομίσματά της. Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι Αριστοφάνης ο Βυζάντιος και Αρίσταρχος εξέδωσαν τα ποιήματα του σε 5 βιβλία. Η θέση του στον Κανόνα των εννέα μεγάλων λυρικών ποιητών ήταν δίπλα στον Αλκαίο και τη Σαπφώ. Στο corpus της Παλατινής Ανθολογίας σώζονται 21 επιγράμματά του ενώ άλλα 60 ποιήματα που βρίσκονται και αυτά στο τέλος του χειρογράφου της Παλατινής Ανθολογίας, και έχουν θέμα το κρασί, την ομορφιά, τον έρωτα, και τον Θεό Διόνυσο έχουν γραφεί από τον 1ο μέχρι τον 6ο αιώνα και ονομάζονται Ανακρεόντεια. Ανακρεοντισμός είναι όλες οι ποιητικές συνθέσεις σε καταληκτικό ιαμβικό δίμετρο ή ανακλώμενο ιωνικό δίμετρο στίχο που μιμούνται τα ερωτικά και συμποτικά ποιήματα του Ανακρέοντα Ο Ανακρέων, αν και υπερασπιστής του μέτρου, θεω­ρήθηκε από τους μεταγενέστερούς του λανθασμένα γλεντζές και μέθυσος.

Φοραδίτσα Θρακοπούλα

https://www.youtube.com/watch?v=SiNqYuEe0mo

Ποίηση: Ανακρέων / Μεταγγραφή: Άκος Δασκαλόπουλος

Μουσική: Μιχάλης Τερζής

Εκτέλεση: Νίκος Λόλης

Νυχτωδία "Αρχαία λυρικά" 1982

 

Φοραδίτσα Θρακοπούλα τι λοξοκοιτάζοντάς με

Σκληρά φεύγεις και νομίζεις πως είμαι άπραγος καθόλου;
Μάθε, πως μπορώ με τέχνη να σου βάλω χαλινάρι
Και τα γκέμια σου κρατώντας προς το τέρμα να σε φέρνω[…]
(απόσπ. 72 Page, μτφρ. Hλ Βουτιερίδης)

Η εικόνα-μεταφορά της γυναίκας ως ανυπότακτου ζώου εντοπίζεται τόσο στον Ανακρέοντα όσο και στον Σημωνίδη. Ο άνδρας όμως, ως επιδέξιος ερα­στής θα την χαλιναγωγήσει και θα τη μυήσει ερωτικά. Η γυναίκα παρουσιάζεται ως θήρα­μα του ανδρικού πόθου και την ίδια στιγμή ο άνδρας γίνεται ο κυνηγός που έχει ένα και μοναδικό στόχο, το θήραμά του και την ικανοποίηση της ερωτικής του διάθεσης. Η δίωξις ή αρπαγή είναι ένα συνηθισμένο θέμα της αρχαιοελληνικής απεικονιστικής τέχνης ιδιαίτερα για τους ζωγράφους του 5ου π.Χ. Τούτη την αντίληψη του ανυπότακτου ζώου διατηρεί η ελληνική κοινωνία και στην κλασική εποχή, λίγο πριν την περί­­οδο της παρακμής της πόλης-κράτους.