Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής παράδοσης
και συστατικό της ιστορικής πορείας του τόπου κρατώντας ζωντανή την
εθνική μνήμη και συνείδηση. Εκφράζει συναισθήματα, ανθρώπινες
καταστάσεις και περιστατικά βγαλμένα από τη ζωή, που συγκινούν και
αγγίζουν τον απλό λαό. Παράλληλα, στάθηκε πηγή έμπνευσης για πολλούς
καλλιτέχνες, ενώ η αξία του έχει αναγνωριστεί από Έλληνες και ξένους
μελετητές. Παραδοσιακά τα δημοτικά τραγούδια τα λέμε στην Ανάσταση. Την Κυριακή του Πάσχα μετά την εκκλησία μαζεύονταν όλοι στην πλατεία του χωριού ή σε ένα ξέφωτο όπου ξεκινούσε ένα μεγάλο γλέντι ένα μεγάλο πανυγύρι. Γνωστότερος χωρός ως γνωστόν το "Τσάμικο"Γνωστά Παραδοσιακά
«Παπαλάμπραινα», «Βοσκοπούλα», «Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά», «Παιδιά της Σαμαρίνας», «Κατακαημένη Αράχωβα» «Ένας Αητός καθότανε» «Λιανοχορταρούδια» «Το παπάκι πάει στην ποταμιά», «Μου παράγγειλε τ΄ αηδόνι» κ.α
Οι μεγάλοι του δημοτικού τραγουδιού
Αγραφιώτης Βασίλης, Κωνσταντινόπουλος Ανδρέας, Καψάλης Γιάννης, Κιτσάκης Αλέκος, Καρναβάς Τάκης, Τζίμας Κώστας, Κατσίγιαννης Γιάννης, Βελησσάρης Γιώργος, Μεντζελόπουλος Κώστας, Κυρίτσης Αντώνης, Σιάτρας Σάββας. Χριστοδουλόπουλος Μάκης. Σκαφίδας Κώστας. Τσαούσης Ανδρέας. Βλαχοδήμος Νίκος, Λάλεζας Παναγιώτης http://dimotikatragoydia.blogspot.com/p/blog-page_4449.html
Μου παρήγγειλε τ΄ αηδόνι
https://www.youtube.com/watch?v=CIRp8J4AKjM
Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά
https://www.youtube.com/watch?v=ZZAg9CDQa9g&spfreload=10
ΕΣΤΙΑ " 10-1-1896
"Απέθανε προ τινος εις το χωρίον Παλαιοκάτουνον, εν ηλικία 60 ετών, η περίφημος Μαρία η Πενταγιώτισσα! Η γυνή ήτις ενέπνευσεν το γνωστόν δημοτικόν άσμα και τον Καρκαβίτσαν να γράψη θαυμάσια την ιστορίαν της, τον δε Παλαμάν να την εξυμνήση διά στίχων μέσα εις τους οποίους φρικιά ο έρως προς το αγέρωχον κάλλος, δεν εγνωρίζομεν ότι έζη ακόμη. Η Μαρία, εγεννήθη εις το χωρίον Πενταγιοί του Δήμου Κροκυλείου της Δωρίδος και ήτο θυγάτηρ Δασκαλοπούλου τινός έχοντος και έτερα δύο τέκνα, την Ελένην και τον Θανάσην. Μετά τον θάνατον του πατρός και της μητρός, η Μαρία εκ των πολλών μνηστήρων εξέλεξε κάποιον Τουρκάκην, τον οποίον και εισήγε λάθρα εις την οικίαν της, παραβαίνουσα ούτω τα χρηστά και αγνά ήθη του επαρχιακού λαού. Υπό του Τουρκάκη αυτού εφονεύθη ο αδελφός της Θανάσης κατά προτροπήν της Μαρίας, θελησάσης να εκδικηθή διότι την έδειρεν ένεκα των προς τον Τουρκάκην αθεμίτων σχέσεών της. Εδικάσθησαν αμφότεροι και εφυλακίσθησαν. Μετά την αποφυλάκισην, η Μαρία κατέφυγε εις Παλαιοκάτουνον , όπου ενυμφεύθη χήρον τινά Αρμάγον καλούμενον, μεθ' ου έζησε μέχρι του θανάτου της. Και εν τω εσχάτω γήρατι αυτής, η Μαρία διετήρησε ανεξάλειπτα τα ίχνη της καλλονής της, τα οποία δεν ηδυνήθησαν να εξαλείψουν ούτε αι τύψεις της συνειδήσεως, ούτε αι λύπαι, ούτε η περιφρόνησις την οποίαν εδέικνυον προς αυτήν οι συμπατριώτες της διά το ελευθέριον παρελθόν της ".
https://www.youtube.com/watch?v=nGwDz-8YAuQ
Εκτέλεση: Τάκης Καρναβάς
Η Μαρία Πενταγιώτισσα, ή Μαρίτσα Πενταγιώτισσα ήταν μια Ελληνίδα θρυλική για την ομορφιά της αφενός, και για τα ερωτικά της σκάνδαλα αφετέρου, που έδρασε την εποχή της βασιλείας του Όθωνα στην ορεινή Φωκίδα. Το πραγματικό της επώνυμο ήταν Δασκαλοπούλου, και από την ίδια που πιθανότερα να εγκατέλειψε τους οικείους της. Το όνομα Πενταγιώτισσα το όφειλε στον τόπο καταγωγής της, από το χωριό Πενταγιοί. Η ιστορία της αποτέλεσε πηγή έμπνευσης θεατρικών έργων, κινηματογραφικών ταινιών αλλά και ποιημάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ Μαρία Πενταγιώτισσα φέρεται να γεννήθηκε το 1821. Από τα νεανικά της χρόνια διασώθηκαν μόνο διάφορες παραδόσεις και θρύλοι. Ο πατέρας της λέγεται πως ήταν γραμματοδιδάσκαλος, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της σε δημοτικό τραγούδι "μωρή δασκαλοπούλα". Υπήρξε ιδιαίτερα όμορφη και δυναμική γυναίκα για τα δεδομένα της εποχής της. Αυτό όμως που εξόργισε την συντηρητική κοινωνία του χωριού της ήταν η ερωτομανής διαγωγή της που έφθασε σε τέτοιο βαθμό, ωστε οι πολυάριθμοι εραστές της να περιέλθουν σε μεταξύ τους διαμάχες και συγκρούσεις, ακόμα και με τραυματισμούς, από ζηλοτυπία. Εξ ου και το δημοτικό άσμα της εποχής:
"Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρισσό κριάρια
και στης Μαρίτσας την ποδιά σφάζονται παληκάρια
Μαρίτσα Πενταγιώτισσα, μωρή δασκαλοπούλα, εσύ τα ΄καμες ούλα!".
Τελικά από τις συνεχείς παράνομες σχέσεις της ακολούθησε και ένα δράμα. Όταν αποκαλύφθηκε ο μυστικός έρωτάς της με έναν νέο του χωριού, τον Δημήτρη Τουρκάκη, την έφερε σε σύγκρουση με τον αδερφό της που της άσκησε μεγάλη πίεση να σταματήσει τις σχέσεις αυτές που είχαν ξεσηκώσει όχι μόνο το χωριό αλλά και τα γύρω χωριά. Το αποτέλεσμα ήταν να δολοφονηθεί ο αδερφός της από τον Δημήτρη Τουρκάκη, θεωρούμενη η ίδια ηθική αυτουργός. Τότε απόσπασμα της χωροφυλακής την συνέλαβε σε γύρω βουνά που είχε καταφύγει και την οδήγησαν στο Κακουργιοδικείο του Μεσολογγίου όπου δικάστηκε μαζί με τον δράστη. Τελικά όμως αθωώθηκε από καθαρή μεροληψία των ενόρκων "θελχθέντων από την ωραιότητά της", ή κατά άλλο θρύλο από πίεση που άσκησε γιος ενός των ενόρκων που υπήρξε εραστής της Μαρίτσας, προ του φόβου αποκάλυψης, ή κατ΄ άλλο θρύλο από πίεση που άσκησαν δύο χωροφύλακες ομοίως.
Τέλος μετά και από τη θανατική καταδίκη του μοναδικού προστάτη της πλέον, και του χαμού του αδελφού της, παντρεύτηκε τον χήρο Γεώργιο Αρμάο στο διπλανό χωριό Παλαιοκάτουνο (Κροκύλειο), του ανέθρεψε και μόρφωσε τα 4 παιδιά του που είχε από τον προηγούμενο γάμο του, τους έδωσε σωστές αρχές και πέθανε το 1885, σε ηλικία 64 ετών.
Οι ταινίες με θέμα την ζωή της Μαρίας της Πενταγιώτισσας ήταν:
Μαρία Πενταγιώτισσα (1928): Ταινία του Αχιλλέα Μαδρά[1]
Μαρία Πενταγιώτισσα (1957): Ταινία του Κώστα Αδρίτσου με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουλάκη[2]
Κόρη της Πενταγιώτισσας: (1967): Ταινία του Ιωάννη Τέμπου[3]
Οι θεατρικές παραστάσεις εμπνευσμένες από την ιστορία της Μαρίας της Πενταγιώτισσας.
Μαρία Πενταγιώτισσα, του Μποστ