Η ελληνική argo μέσα από το ρεμπέτικο και το τραγούδι του μεσοπολέμου

Πόσο καλά μιλάς την "αργκώ"? | JOOM

Η αργκό αποτελείται από λέξεις και φράσεις της κοινής ομιλούμενης γλώσσας που έχουν όμως εντελώς διαφορετική σημασία, ή από λέξεις που διατηρούν την ίδια έννοια, είναι όμως παραφθαρμένες ή αυτοσχέδιες π.χ τα καλιαρντά*, κορακίστικα (κατσουβέλλικα), ποδανά, κομμέ κ.τ.λ. Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής, του Γιώργου Μπαμπινιώτη ο όρος αργκό προέρχεται από το γαλλικό «argot»<παλαιότ. «argoter» (ελλ. επαιτώ, ζητιανεύω). Η σημασία «ιδίωμα των περιθωριακών και αγυρτών» ερμηνεύεται από τη παρασύνδεση της λέξης με το παλαιότερο γαλλικό «hargoter» (λογομαχώ). Πρόκειται επί της ουσίας για μια καθαρά συνθηματική γλώσσα που χρησιμοποιούσαν παλαιότερα οι άνθρωποι του υποκόσμου για να μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους χωρίς να μπορούν γίνονται αντιληπτοί από άλλους και ειδικά από τις αστυνομικές αρχές. Ο όρος επεκτάθηκε, και σήμερα σημαίνει κάθε γλώσσα «κλειστή», συμβατική, που χρησιμοποιείται από διάφορες κοινωνικές ομάδες ανθρώπων. Ύστερα μάλιστα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθιερώθηκε και ως διεθνής όρος. 

"Είναι καθαρά αυτοσχέδιος τρόπος συνεννόησης, χωρίς πολιτισμικές ή εθνικές ρίζες. Απλώς χρησιμοποιεί (εκτός των Ελληνικών) πολλές ιταλικές, γαλλικές, αγγλικές και τουρκικές αυτοσχέδιες λέξεις αλλά καθαρά σε επίπεδο χλευαστικής καρικατούρας. Έχει αποκλειστικά χαμηλή αστική προέλευση και είναι αντίστοιχη με την τωρινή 'urban jive' των συμμοριών νεαρών gangsters από διάφορες μειονότητες μαύρων, ασιατών, latinos κλπ. Μια ακόμη πιο επιτυχιμένη αντιστοιχία είναι με την λαϊκή αργκώ 'cockney' των φτωχών αστών του Ανατολικού Λονδίνου.... 
Η αργκο και όλα αυτά τα συνθηματικά προκύπτουν από την ίδια την ανάγκη των 'τυπάδων της πιάτσας' και του υποκόσμου να μιλήσουν αλλά να μην γίνουν κατανοητοί απ΄ τον πολύ κόσμο και ιδιαίτερα από τις αρχές. Έτσι και στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου π.χ, το φαινόμενο εμφανίστηκε από την πιό χαμηλή αστική τάξη των τότε νεόφερτων προσφύγων της Μικράς Ασίας στα προσφυγικά κέντρα της Αθήνας (Ν.Σμύρνης, Ν.Ιωνίας) και στα λιμάνια όπως του Πειραιά, Βόλου και Θεσσαλονικής (εξ ου και τα ξενικο-αλαμπουρνέζικα απ΄ τους ξενιτεμένους ναύτες). Παρ' όλο που τώρα, όλα έχουν ξεχαστεί, οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των προσφύγων και των ντόπιων Ελλαδιτών ήταν τεράστιες. Ο καλύτερος δείκτης ανάγνωσης είναι τα ιστορικοπολιτικά δεδομένα της περιόδου (Μικρασιατική Καταστροφή, διωγμός και προσφυγιά) αλλά και τα περισπούδαστα του είδους της περιόδου, δηλαδή, τα ρεμπέτικα τραγούδια που άρχισαν να αναπτύσονται ευρύτατα μέχρι το 1936 όταν και απαγορεύτηκαν θεωρούμενα ως τουρκοειδή από το Μεταξικό καθεστώς, καθώς και τα μουσικά τους όργανα όπως ο ταμπουράς (πρόδρομος του μπουζουκιού). Οι παραβάτες μπαίναν στην στένη, όπου οι αυτοδίδακτοι κρατούμενοι βάζαν τάστα στον ταμπουρά για να μπορούν να παίξουν (μπουζούκι-τζουράς) ή ακόμα τον κατασκεύαζαν σε μικρογραφία πάλι με τάστα για να περνάει από κελί σε κελί ανάμεσα απ΄ τα σίδερα ή γενικώς να κρύβεται (μπαγλαμάς). Γλώσσα επιβίωσης? Oh YES. "  rasputin 05-10-2010 10:31

Το λεξιλόγιο του μάγκα
https://www.youtube.com/watch?v=sJqpyb1pBoI
Στίχοι-Μουσική-Εκτέλεση: Πέτρος Κυριακός, 1932
Ανάλυση-Ερμηνεία:http://www.slang.gr/lemma/show/to_leksiko_tou_magka_16165

Το "Εν ντε λα μαγκέ ντε Βοτανίκ" 
https://www.youtube.com/watch?v=D9zDbF0JZc8
Το τραγούδι "Ο Βοτανικός" γράφτηκε το 1932-33, και ανήκει στον Σπύρο Περιστέρη (διασκευή παραδοσιακής μικρασιάτικης μελωδίας) και οι πρωτότυποι στίχοι ανήκουν στον Χαράλαμπο Βασιλειάδη, Τσάντα. Ο Ζαγοραίος τότε ήταν 4 ετών συνεπώς είναι ο στιχουργός της "αργκό" εκδοχής του τραγουδιού. Όσο για την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού με τους "original" στίχους, ανήκει στον Ζαχαρία Κασιμάτη (1933).

Μετάφραση:
Ένας μάγκας στο Βοτανικό,
Πι και Φι ξηγιέται στο λεπτό.
Στα μπουζούκια και στα καμπαρέ,
και στα παιχνίδια μας

Τη φουμάρει, μαστουριάζει,
με τη γκόμενά του στον τεκέ,
 κι η Αγγέλω του πατά
φωτιές στον αργιλέ

Είναι μάγκας είναι μερακλής,
στο Βοτανικό είν ο πιο νταής,
 τον ετρέμουν όλες οι μαγκιές,
μα δεν του καίγεται καρφί που λες

Στίχοι:
Έ ντε λα μαγκέν ντε Βοτανίκ,
άλα πι και φικέ ξηγιέτ’  α λε λεπτίκ.
Στα ντε μπουζουκέν ντε καμπαρέ,
άλα ντε δικό μας ο καρέν.

Άντε λα φουμέντο και μαστουριόρε
με τε γκομενέτε ο τεκέ
και η Αγγέλω πατημέντο,
φλόκο ντ’ αργιλέ.

Έστε μάγκας, έστε μπελαλίκ,
λα ντε Βοτανικό ο πιο νταήκ
κι έντρεμεν ντρε κάργα ντε μαγκέ
γιατί φτιαξάρε στο μινούτο ντε δουλειέν.

Γιατί γλυκό μου sweetheart

https://www.youtube.com/watch?v=c3Ho1sW5gjo

Στίχοι-Μουσική-Εκτέλεση: Αργύρη; Γιαμπουράνης

Πρώτη Εκτέλεση: Νέα Υόρκη 1949. Flogera Records

Τέλος ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια του ελληνοαμερικάνικου "γλωσσικού ιδιώματος" με τον Αργύρη Γιαμπουράνη. Το τραγούδι επανέφερε με επιτυχία το 1995 το ελληνοαμερικάνικο μουσικό σχήμα Cafe Aman Amerika του Γρηγόρη Μανινάκη.

*Ειδικά για "τα καλιαρντά" ο Ηλίας Πετρόπουλος είχε συντάξει ολόκληρο λεξικό διασώζοντας πολλές και σχηματισμούς.