2 Σεπτεμβρίου 1958
Το νέο χάνι της Γραβιάς
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 και μετά από προδοσία, οι τέσσερεις αγωνιστές της ΕΟΚΑ, ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΑΡΑΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΥΟΣ, ΦΩΤΗΣ ΠΙΤΤΑΣ και ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΚΟΥ μάχονταν επί εξαώρου με 200 Άγγλους στρατιώτες στον Αχυρώνα του Παναγιώτη Καλλή στο Λιοπέτρι. Εκείνοι αρνούμενοι να παραδωθούν και περικυκλωμένοι από παντού αποφασίζουν την ηρωϊκήν έξοδο μέσα από τον φλεγόμενο αχυρώνα και πέφτουν νεκροί μέσα από καταιγισμόν πυρών. Ο Αρχηγός Διγενής σε επιστολή του τότε στον Έλληνα Πρέσβη, Α. Φρυδά στην Λευκωσία στις 10 Σεπτεμβρίου αναφέρει τα ακόλουθα:
"Εις το Λιοπέτρι αι απώλιαι των Άγγλων πρέπει να είναι πολύ σοβαραί. Έλλην αστυνομικός είδε 7 νεκρούς και αρκετούς τραυματίας. Ο Ταξίαρχος έκλαιεν απροκάλυπτα μόλις αντίκρυσε την σκηνήν, ο δε αστυνόμος Βαρωσίων αφιχθείς εκεί, επυροβόλησε με το πιστόλι του τα πτώματα των νεκρών από την λύσαν του."
Τραγούδι για τους τέσσερεις του Λιοπετριού
https://www.youtube.com/watch?v=-EVyZ2EJRNw
Στίχοι-Μουσική: Αντρέα Αντρέου, Ερμηνεύει ο Γιάννης Δημητράς
Από το cd ΚΥΠΡΟΣ ΑΕΙΖΩΗ, Συμπαραγωγή Σύλλογος Ελλήνων Κυπρίων Επιστημόνων και GFS Music
Το πολεμικό τους τροπάριο και η θρυλική Μάχη του Αχυρώνα
https://www.youtube.com/watch?v=OjBSDfKGTVM
Ιστορική έρευνα - σενάριο: Γιάννης ΣπανόςΕκφωνητής: Κώστας Χαραλαμπίδης
Παραγωγή: ΣΙΜΑΕ
"Σαράντα χρόνια ακούγεται το πολεμικό τους τροπάρι. Η πανάρχαια βροντερή κραυγή τους ΜΟΛΟΝ ΛΑΒΕ αντηλαλεί χρόνια στις ψυχές. Με υπόκρουση από τους κροταλισμούς των πολυβόλων συνοδεύει την πανίσχυρη μνήμη τους, την μνήμην των τεσσάρων ηρώων της ΕΟΚΑ που αρνήθηκαν να παραδωθούν και αποθεώθηκαν πολεμώντας με ανυπέρβλητη γενναιότητα στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, την λευτεριά της πατρίδας, την τιμή του ανθρώπου, το φιλότιμο ενός περήφανου λαού. Ανδρέας Κάρυος, Φώτης Πίττας απέδρασαν από τα κρατητήρια Πύλας στις 12 Μαρτίου 1958. Ηλίας Παπακυριακού από τις ομάδες παράτολμων αποστολών του Βαρωσιού. Χρίστος Σαμάρας (ή Ξάνθος) υπεύθυνος Λιοπετρίου. Όλοι καταζητούμενοι από τους Άγγλους. Τέσσερεις αετοί, τέσσερεις σκυταλοδρόμοι του θανάτου, ινδάλματα βίου, υψωμένα στο πάνθεο των Ηρώων θα συμβολίζουν τον αιώνειο ανδρισμό και τον αγνό, τον ωραίο πατριωτισμό και θα προβάλουν αθάνατα πρότυπα που θα επικοινωνούν με την ψυχή της νεολαίας για να της μεταδίδουν το μέγα μήνυμα πως η λευτεριά και η ανθρωπιά είναι αποτελέσματα της λεβεντιάς και η παλλικαροσύνη χρέος και τεκμήριο της νιότης που κατορθώνει να περάσει καταξιωμένη από τον πρόσκαιρο τούτο κόσμο."
Οι Αγωνιστές της ΕΟΚΑ με τον θάνατο τους συνεκλόνισαν την παγκόσμια
κοινότητα.
Στο σημείο της μάχης στήθηκε μνημείο των τεσσάρων αγωνιστών.
Ο Φώτης Πίττας (1935-1958 ) ήταν Κύπριος δάσκαλος και αγωνιστής της ΕΟΚΑ. Σκοτώθηκε μαζί με άλλα τρία μέλη της οργάνωσης, στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 μετά από μάχη με τις βρετανικές δυνάμεις στο Λιοπέτρι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Φώτης Πίττας γεννήθηκε την 28η Φεβρουαρίου του 1935 στο Φρέναρο της επαρχίας Αμμοχώστου και ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά του αγρότη Σταύρου Πίττα και της Μαρίας Νικόλα. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο Φρενάρου και έπειτα συνέχισε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου από όπου αποφοίτησε το 1953. Έπειτα θέλησε να δώσει εξετάσεις για εισαγωγή στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων δεν μπόρεσε όμως να καταθέσει εγκαίρως τα απαραίτητα έγγραφα με αποτέλεσμα να αποφασίσει να ακολουθήσει τον τομέα της εκπαίδευσης. Κατόπιν αυτού, φοίτησε στο Διδασκαλικό Κολέγιο Μόρφου. Από τον Σεπτέμβριο του 1954 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1955 έκανε πρακτική εκπαίδευση στο δημοτικό σχολείο Ξερού ενώ τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους διορίστηκε δάσκαλος στην Άχνα.
Δράση στην ΕΟΚΑ
Το 1955, όντας ακόμη φοιτητής, εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ έπειτα από ορκωμοσία στη Λευκωσία και έλαβε το κωδικό όνομα «Ακρίτας». Στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους έλαβε μέρος σε βομβιστική επίθεση εναντίον εγκαταστάσεων του Κολεγίου Μόρφου. Τον Ιανουάριο του 1956 συμμετείχε σε επιχείρηση της ΕΟΚΑ για απόσπαση κυνηγετικών όπλων από κατοίκους στην Άσσια ενώ τον Ιούνιο έλαβε μέρος σε ενέδρα κατά βρετανικών δυνάμεων στην Άχνα. Η δράση του είχε ως αποτέλεσμα να επικηρυχτεί στις 18 Οκτωβρίου από τις βρετανικές αρχές.
Κατά τα τέλη του 1956 ανέλαβε την αναδιοργάνωση του υποτομέα Λύσης όμως στις 10 Ιανουαρίου 1957 συνελήφθη στη Βατυλή. Ακολούθησε κράτηση αρχικά στις φυλακές Αμμοχώστου όπου βασανίστηκε. Έπειτα μεταφέρθηκε στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς και ακολούθως στα κρατητήρια της Πύλας. Στην Πύλα συμμετείχε ενεργά σε εξέγερση κρατούμενων τον Οκτώβριο του 1957 ενώ κατάφερε να αποδράσει στις 12 Μαρτίου 1958 μαζί με τους Α. Κάρυο, Χ. Τριφωνίδη και Φ. Δημητριάδη.
Μετά την απόδρασή του, ο Πίττας ανέλαβε στις 10 Απριλίου τη θέση του υπεύθυνου της περιοχής Λύσης και παράλληλα έλαβε το κωδικό όνομα «Γύθος». Μάλιστα, στις 2 Αυγούστου ηγήθηκε ενέδρας της ΕΟΚΑ κατά βρετανικών δυνάμεων στη Λύση.
Στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958, έπειτα από προδοσία οι Βρετανοί στρατιώτες κινήθηκαν προς τον αχυρώνα, δέχτηκαν όμως πυρά με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μάχη. Μετά από πολύωρη μάχη και ενώ οι άνδρες της ΕΟΚΑ αρνήθηκαν να παραδοθούν, οι στρατιώτες έβαλαν φωτιά στον αχυρώνα με αποτέλεσμα ο Πίττας και οι συμμαχητές του να σκοτωθούν στην προσπάθειά τους να πραγματοποιήσουν έξοδο. Κατά τη σύγκρουση, πέραν των μελών της ΕΟΚΑ, σκοτώθηκε ένας Βρετανός στρατιώτης και τραυματίστηκαν άλλοι πέντε.
Η κηδεία του Πίττα πραγματοποιήθηκε την επόμενη ημέρα στο κοιμητήριο του Φρέναρου.
Ο Αντρέας Κάρυος γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1926 στο χωριό Αυγόρου της επαρχίας Αμμοχώστου. Ήταν ένας από τους τέσσερις αγωνιστές που φονεύθηκαν κατά την μάχη στον Αχυρώνα Λιοπετρίου. Ήταν μέλος των ενώσεων Παναγροτική Ένωση Κύπρου (ΠΕΚ) και Παγκύπριος Εθνική Οργάνωση Νέων (ΠΕΟΝ). Έγινε μέλος της ΕΟΚΑ από πολύ νωρίς και επιδόθηκε στη στρατολόγηση ανδρών και ήταν ο διοργανωτής της ΕΟΚΑ στην Αυγόρου. Συνελήφθη αρκετές φορές και όταν ήταν κρατούμενος στα κρατητήρια Πύλας απέδρασε με το συγκρατούμενό του Φώτη Πίττα. Τον Αύγουστο του 1958 ο Αντρέας Κάρυος μαζί με τους Φώτη Πίττα, Ηλία Παπακυριακού και Χρήστο Σαμαρά βρίσκονταν στο Λιοπέτρι μετά από εντολή για να εκπαιδεύσουν τα μέλη της ΕΟΚΑ στην περιοχή. Στις 2 Σεπτεμβρίου το χωριό περικυκλώθηκε από Άγγλους στρατιώτες. Οι τέσσερις αγωνιστές προσπάθησαν να διαφύγουν αρχικώς με ένα αυτοκίνητο χωρίς να τα καταφέρουν. Κατέφυγαν έτσι σε παρακείμενο αχυρώνα του Παναγιώτη Καλλή για προστατευτούν.[1]
ΑπάντησηΔιαγραφήΘάνατος
Στις 2 Σεπτεμβρίου, μετά από σκληρή μάχη με τους Άγγλους στρατιώτες, οι τέσσερις αγωνιστές σκοτώνονται από τα πυρά των Άγγλων αφού πραγματοποιούν έξοδο από τον φλεγόμενο αχυρώνα. Στο σημείο της μάχης έχουν στηθεί οι ανδριάντες των αγωνιστών της ΕΟΚΑ.
Ο Χρήστος Ξάνθος Σαμάρας ήταν αγωνιστής και μέλος της ΕΟΚΑ. Γεννήθηκε στο χωριό Λιοπέτρι, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 12 Φεβρουαρίου 1925 και ήταν παντρεμένος με την Μαρία Σαμάρα και είχε τέσσερα παιδιά τους Παύλο, Μόδεστο, Ελένη και Χριστοφόρα. Ο Χρήστος Σαμάρας φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του και ήταν ένας από τους ιδρυτές της ΟΧΕΝ Λιοπετρίου. Τον Ιανουάριο του 1955 συνδέθηκε με το Γρηγόρη Αυξεντίου και ανέλαβε την ΕΟΚΑ Λιοπετρίου και στρατολογούσε μέλη για την ΕΟΚΑ. Με την έναρξη της ένοπλης δράσης ο Χρήστος Σαμάρας πήρε μέρος στην επίθεση που έγινε στη Δεκέλεια με την ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου και επικηρύχθηκε με το ποσό των 5.000 λιρών. Τον Αύγουστο του 1958 ο Ανδρέας Κάρυος μαζί με τους Φώτη Πίττα, Ηλία Παπακυριακού και Χρήστο Σαμάρα βρίσκονταν στο Λιοπέτρι μετά από εντολή για να εκπαιδεύσουν τα μέλη της ΕΟΚΑ στην περιοχή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘάνατος
Στις 2 Σεπτεμβρίου το χωριό περικυκλώθηκε από Άγγλους στρατιώτες. Οι τέσσερις αγωνιστές προσπάθησαν να διαφύγουν αρχικώς με ένα αυτοκίνητο χωρίς να τα καταφέρουν. Κατέφυγαν έτσι σε παρακείμενο αχυρώνα του Παναγιώτη Καλλή για προστατευτούν. Μετά από σκληρή μάχη με τους Άγγλους στρατιώτες, οι τέσσερις αγωνιστές σκοτώνονται από τα πυρά των Άγγλων αφού πραγματοποιούν έξοδο από τον φλεγόμενο αχυρώνα. Στο σημείο της μάχης έχουν στηθεί οι ανδριάντες των αγωνιστών της ΕΟΚΑ.
Ο Ηλίας Παπακυριακού ήταν αγωνιστής και μέλος της ΕΟΚΑ. Γεννήθηκε στο χωριό Λυθράγκωμη, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 25 Ιανουαρίου 1938 από πολύτεκνη οικογένεια. Ο Ηλίας Παπακυριακού τελείωσε το δημοτικό στο σχολείο Λυθράγκωμης, κατατάχθηκε στην ΕΟΚΑ από την μαθητική του ηλικία και έλαβε μέρος σε βομβιστικές επιθέσεις. Στις 31 Ιουλίου 1958 ο Ηλίας Παπακυριακού με ένα συναγωνιστή του, κατά την μετακίνησή τους από το χωριό Μουσουλίτα προς τον Μαραθόβουνο, ενέπεσαν σε αγγλική περίπολο και αντάλλαξαν πυροβολισμούς, από τους οποίους ο Παπακυριακού πληγώθηκε στο πόδι και σκοτώθηκαν δύο Άγγλοι στρατιώτες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘάνατος
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958, ο Ηλίας Παπακυριακού περικυκλώθηκε από Άγγλους στρατιώτες, μαζί με τους ήρωες Ανδρέα Κάρυο, Φώτη Πίττα και Χρήστο Σαμαρά, σε αχυρώνα του Λιοπετρίου, όπου πολέμησαν και έπεσαν ένδοξα, όταν επιχείρησαν έξοδο από τον Αχυρώνα. Μετά το θάνατό του απονεμήθηκε το απόλυτήριο του σχολείου του, αφού δεν είχε εκπληρώσει τις μαθητικές του υποχρεώσεις προς τιμήν του αγώνος, τιμώντας τον έτσι για την προσφορά του στον αγώνα κατά της Αγγλικής αποικιοκρατίας.