Γιοβάν Τσαούς (1893-1942)

O Γιοβάν Τσαούς ήταν Έλληνας λαϊκός συνθέτης ρεμπέτικων τραγουδιών, ο οποίος άφησε πίσω του περιορισμένο ηχογραφημένο έργο. Ο Ιωάννης (Γιοβάν) Εϊτζηρίδης γεννήθηκε στην Κασταμονή του Πόντου το 1893. Υπηρέτησε στον οθωμανικό στρατό ως «τσαούσης» (τουρκικά çavuş = λοχίας) από το οποίο και απέκτησε το προσωνύμιο του. Στην Τουρκία ήταν γνωστός μουσικός και λέγεται ότι έπαιξε ακόμα και στην αυλή του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β'. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και ο Τσαούς ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε αρχικά στον Πειραιά όπου διατηρούσε διώροφο σπίτι στο ισόγειο του οποίου λειτουργούσε ο ίδιος ραφείο και στη συνέχεια το μετέτρεψε σε ποτοπωλείο-ουζερί. Το 1937 μετακόμισε στην Κοκκινιά όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του. Πέθανε το 1942 από δηλητηρίαση (δηλητηριάστηκαν με τη σύζυγό του Αικατερίνη Χαρμουτζή.από ακατάλληλη τροφή, λόγω της πείνας στη γερμανική κατοχή).

Ο Γιοβάν Τσαούς ήταν εξαιρετικά ταλαντούχος μουσικός. Έπαιζε πιάνο, βιολί, τζουρά, σάζ, ούτι, μπουζούκι, μπαγλαμά και ταμπουρά και έγραφε καταπληκτικούς στίχους. Δεν ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη μουσική αλλά δίδασκε μπουζούκι. Μαθητές του ήταν πολλοί γνωστοί δεξιοτέχνες της εποχής, ανάμεσά του και ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Όπως πολλοί συνθέτες της εποχής (Βαγγέλης Παπάζογλου, Ανέστος Δελιάς, Γιώργος Μπάτης και άλλοι), σταμάτησε να ηχογραφεί το 1937 επειδή αρνείτο να δεχτεί να υποβάλλονται τα έργα του σε λογοκρισία την οποία επέβαλε το καθεστώς του Μεταξά.

Η συμβολή του Γιοβάν Τσαούς στη δημιουργία και εξέλιξη του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού είναι πολύ μεγάλη διότι άνοιξε νέους δρόμους, μετέδωσε τις γνώσεις του και επηρέασε τους υπόλοιπους μουσικούς, συνθέτες και δημιουργούς της εποχής του. Οι ηχογραφήσεις του Γιοβάν Τσαούς έγιναν την περίοδο 1935-37. Ο Τσαούς φέρεται να έχει ηχογραφήσει μόνο 12 δικά του τραγούδια με τις φωνές του Αντώνη Καλυβόπουλου και του Στελλάκη Περπινιάδη. Ανάμεσα σε αυτά γνωστότερο είναι ίσως το «Πέντε μάγκες στον Περαία». Τα υπόλοιπα τραγούδια του Γιοβάν Τσαούς φέρονται να είναι τα «Βλάμισσα», «Διαμάντω αλανιάρα», «Γιοβάν Τσαούς», «Γελασμένος», «Παραπονιούνται οι μάγκες» , «Κατάδικος», «Μάγκισσα», «Σε μια μικρούλα», «Η Ελένη η ζωντοχήρα», «Ο πρεζάκιας» και το δημοτικοφανές «Δροσάτη Πελοπόννησος». Λέγεται ότι τους στίχους κάποιων τραγουδιών του δεν τους έγραφε ο ίδιος αλλά η γυναίκα του, Αικατερίνη Χαρμουτζή.

Η Ελένη η ζωντοχήρα
https://www.youtube.com/watch?v=cQ9BMAk5oWw
Στίχοι-Μουσική: Γιοβάν Τσαούς
Εκτέλεση: Αντώνης Καλυβόπουλος.

Ο Πρεζάκια

https://www.youtube.com/watch?v=GQ9uv6K1xow
Στίχοι-Μουσική: Γιοβάν Τσαούς
Εκτέλεση: Αντώνης Καλυβόπουλος.
Ηχογραφήθηκε το 1936. Χασάπικο. Το ερμηνεύει ο Αντώνης Καλυβόπουλος. Ο Γιοβάν Τσαούς παίζει μπαγλαμά κι ο Γ. Κικίδης μπουζούκι. Δίσκος HMV AO 2295.