Ρωμανός ο Μελωδός (περ. 490-556)

Ο Ρωμανός ο Μελωδός είναι αναμφίβολα ένας εκ των καλυτέρων υμνογράφων της Εκκλησίας μας. Γεννήθηκε στην Έμεσα της Συρίας και άκμασε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα. Στη Βηρυτό έκανε τις σπουδές του και στα χρόνια τής βασιλείας του αυτοκράτορα Αναστασίου του Α' ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και υπηρέτησε στο ναό της Αγίας Σοφίας. Απέτυχε όμως σαν ψάλτης στον εσπερινό των Χριστουγέννων και έτσι κατέφυγε στη μονή της Θεοτόκου των Κύρου. Εκεί, σύμφωνα με το Μηνολόγιο του Βασιλείου η Θεοτόκος του δώρισε το χάρισμα της σύνθεσης ύμνων. Τότε έγραψε το κοντάκιο των Χριστουγέννων «Η Παρθένος σήμερον».

Σύμφωνα με το συναξαριστή ο Ρωμανός έγραψε χίλιες περίπου συνθέσεις από τις όποιες διασώθηκε μόνο το έν δέκατο. Πολυποίκιλα τα θέματά του. Ύμνησε όλους σχεδόν τους Αγίους και τις εορτές της Εκκλησίας. Ανεξάντλητος στις συλλήψεις και στον πλούτο ιδεών. Τα πρόσωπα των Αγίων αλλά και της Παναγίας και Του Χριστού παρουσιάζονται απόλυτα ζωντανά χωρίς τίποτα το νεκρικό ή απόκοσμο. Η ποίηση του Ρωμανού εκφράζει την ίδια την εποχή του, τους πόθους και τις ελπίδες εκείνων των ανθρώπων, γι΄ αυτό και το έργο του δεν εξετάζεται μόνο από θρησκευτικής άποψης ή λογοτεχνικής αλλά και ιστορικής και λαογραφικής. Η γλώσσα του απλή, χωρίς στόμφους και όπου παρουσιάζεται ρητορική μακρολογία αυτή γίνεται χωρίς να κουράζει. Γενικά οι φράσεις του περιέχουν μια πλαστικότητα, μεστή νοημάτων κατά μια άψογη τεχνική όπως παραδέχονται ειδικοί.

Ο Ρωμανός χρησιμοποίησε το ποιητικό εκείνο είδος πού λέγεται εκκλησιαστικός Ύμνος και του χάρισε την τελειότερη μορφή. Το είδος αυτό της ποίησης κυριαρχεί και σήμερα στην εκκλησιαστική ποίηση. Ο Ύμνος αποτελείται από το Κοντάκιον, τους Οίκους και το Εφύμνιον και στηρίζεται πάνω στο νόμο της ισοσυλλαβίας και ομοτονίας. Μαζί με το ποιητικό κείμενο συνέθετε ο ίδιος και τη μουσική ή έδενε το νέο ποίημα πάνω σε παλιότερη μουσική σύνθεση. Θεματικά τα έργα του αναφέρονται περισσότερο σε γεγονότα της ζωής του Χριστού και σε ιερά πρόσωπα της Γραφής, όπως και σε βίους άγιων.

Για τη μεγάλη του προσφορά στη χριστιανική υμνογραφία απέκτησε το προσωνύμιο Μελωδός ονομάστηκε ακόμη "Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης» και η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του την 1η Οκτωβρίου και μερικά μόνο από τα πιο ωραία δημιουργήματα του είναι  "Η Παρθένος σήμερον", "Ιδού Ο Νυμφίος" "Τον νυμφώνα Σου βλέπω", "Ότε οι ένδοξοι μαθηταί" κ.α.


Τον νυμφώνα σου βλέπω
https://www.youtube.com/watch?v=rU2ZR5oiGdk

Τον νυμφώνα σου βλέπω, Σωτήρ μου,  κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω,
ίνα εισέλθω εν αυτώ λάμπρυνόν μου  την στολήν της ψυχής,
φωτοδότα, και σώσον με.

Η Παρθένος Σήμερον
https://www.youtube.com/watch?v=Qpfa-7qiqSg
Κοντάκιον Χριστουγέννων του Ρωμανού του Μελωδού

 Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει.
Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι. Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι.
Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον,  ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.