 |
| Το καράβι της Κερύνειας |
Περίπου 54 στίχοι από το αρχικό κείμενο επιβιώνουν σήμερα και βασιζόμαστε σχεδόν εξ ολοκρήρου από μια περίλιψη του έπους αυτού μαζί με όλων των άλλων επών του επικού κύκλου από τη Χρηστομάθεια ενός άγνωστου Πρόκλου. Η Χριστομάθεια είναι μια συλλογή πληροφοριών για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, αποσπάσματα της οποίας περιέχονται στην Βιβλιοθήκη του Φωτίου και στον κώδικα Venetus A της Ιλιάδας και μερικά ελάχιστα τμήματα σώζονται και πάλι από τον Φώτιο στο Μυριόβιβλο του.
κατὰ ταῦτα δὲ τὰ ἔπεα καὶ τόδε τὸ χωρίον οὐκ ἥκιστα ἀλλὰ μάλιστα δηλοῖ ὅτι οὐκ Ὁμήρου τὰ Κύπρια ἔπεά ἐστι ἀλλ᾽ ἄλλου τινός· ἐν μὲν γὰρ τοῖσι Κυπρίοισι εἴρηται ὡς τριταῖος ἐκ Σπάρτης Ἀλέξανδρος ἀπίκετο ἐς τὸ Ἴλιον ἄγων Ἑλένην, εὐαέϊ τε πνεύματι χρησάμενος καὶ θαλάσσῃ λείῃ· ἐν δὲ Ἰλιάδι λέγει ὡς ἐπλάζετο ἄγων αὐτήν. Ὅμηρος μέν νυν καὶ τὰ Κύπρια ἔπεα χαιρέτω. Ηροδότου Ιστορίαι [2.117.1]
Τα "Κύπρια Έπη" ήταν ευρέως γνωστό στην κλασική περίοδο, αν και στη συνέχεια χάθηκε. Και όπως είπαμε αποτελεί μέρος του τρωικού κύκλου σε δακτυλικό εξάμετρο στίχο. Η ιστορία του Κύπριου έπους χρονολογικά κατατάσσεται πρώτο στον επικό κύκλο και έπεται η Ιλιάδα του Ομήρου. Το ποίημα αποτελείται από 11 βιβλία. Ο συγγραφέας πρέπει να ήξερε την Ιλιάδα σαν κείμενο γιατί τα Κύπρια Έπη προετοιμάζουν τον αναγνώστη για τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Ιλιάδα. Τα περισσότερα γεγονότα των Κύπριων, τα ομηρικά έπη τα ήξεραν, με εξαίρεση τον θάνατο του Παλαμήδη. Το έπος πιστεύεται ότι το έγραψε ο Στασίνος ή ο Ηγησίας με επικρατέστερο τον Στασίνο, το οποίο δικαιολογεί το όνομα ''Κύπρια'' γιατί και οι δύο επικοί ποιητές κατάγονταν από την Κύπρο. Σύμφωνα με την παράδοση ο Στασίνος ήταν γαμπρός του Ομήρου και επειδή δεν είχε χρήματα, του έδωσε για προίκα το έπος Κύπρια Έπη.
Σερίφων και Θεόλαος, υιοί δε του Ομήρου,
θυγάτηρ Αρσιφόνη δε ην εγημε Στασίνος,
Στασίνος ο τα Κύπρια συγγράμματα ποιήσας,
άπερ οι πλείους λέγουσιν Ομήρου πεφυκέναι,
εις προίκα δε συν χρήμασι δοθήναι τω Στασίνω
Κύπρια Έπη
https://www.youtube.com/watch?v=7C41zi-Kor0
Οι μελοποιημένοι από τον Γιώργο Καλογήρου στίχοι του αρχαίου ποιητή
Στασίνου (7ος αι. π.Χ) που περιγράφουν το ταξίδι του Πάρη, αφού απήγαγε
την Ελένη, προς την πόλη της Τροίας. Ερμηνεία: Παναγιώτης Θωμά. Από τον
δίσκο Καλά το λεν για το φεγγάρι (ILP Productions, 2009).
Τρωικός κύκλοςΑπό τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε τον όρο τρωικός κύκλος αναφερόμαστε σε μία ομάδα επών που εξιστορούν τα γεγονότα του τρωικού πολέμου. Από τα έργα του κύκλου σώζεται ολόκληρη μόνο η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, ενώ για τα άλλα υπάρχουν πληροφορίες μόνο από μεταγενέστερες περιλήψεις.
Τα γεγονότα που προηγούνται της Ιλιάδας περιέχονται στα Κύπρια Έπη, που αποτελούνταν από έντεκα βιβλία. Είχαν αποδοθεί λανθασμένα στον Όμηρο, ενώ άλλα ονόματα συγγραφέων που παραδίδονται είναι Στασίνος, Ηγησίας ή Ηγησίνος. Τα Κύπρια έπη ξεκινούσαν από την προϊστορία του πολέμου, δηλαδή την επιθυμία του Δία να προκαλέσει ένα μεγάλο πόλεμο για να περιορίσει τον υπερπληθυσμό της γης. Ακολουθούσε η ιστορία του γάμου των γονέων του Αχιλλέα, η κρίση του Πάρη, η αρπαγή της ωραίας Ελένης, η συγκέντρωση των Ελλήνων στην Αυλίδα και τα πρώτα δέκα χρόνια της εκστρατείας.
Τα γεγονότα μετά το τέλος της Ιλιάδας ήταν θέμα της Αιθιοπίδας, έπους με πέντε βιβλία που αποδίδεται στον Αρκτίνο τον Μιλήσιο. Εκεί εξιστορούνται τα τελευταία κατορθώματα του Αχιλλέα (μεταξύ των οποίων και η μονομαχία με την αμαζόνα Πενθεσίλεια, ο θάνατος και η ταφή του. Ό,τι ακολούθησε τον θάνατο του Αχιλλέα μέχρι και την κατασκευή του Δούρειου Ίππου ήταν θέμα της Μικράς Ιλιάδος, του Λέσχη από τη Μυτιλήνη. Η άλωση της Τροίας περιέχεται στο έπος Ιλίου πέρσις, που είχε δύο βιβλία και αποδίδεται επίσης στον Αρκτίνο.
Την επιστροφή των ηρώων των Αχαιών στις πατρίδες τους εξιστορούσαν οι Νόστοι, του Αγίου από την Τροιζήνα. Ειδικότερα η επιστροφή του Οδυσσέας είναι το θέμα της Οδύσσειας. Τα τελευταία γεγονότα της ζωής του Οδυσσέα, μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη, είναι θέμα του τελευταίου έπους του κύκλου, της Τηλεγόνιας, που αποδίδεται στον Ευγάμμωνα τον Κυρηναίο. Ένα τμήμα της είναι οι νέες περιπλανήσεις του Οδυσσέα για να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα και ένα άλλο θέμα της είναι η άφιξη στην Ιθάκη του Τηλέγονου, γιου του Οδυσσέα από την Κίρκη. Ο Τηλέγονος σκοτώνει τον Οδυσσέα χωρίς να τον αναγνωρίσει, με ένα δόρυ που η αιχμή του είναι ένα ψαροκόκαλο.
Κατάλογος επών του Τρωικού κύκλου
Παρακάτω αναφέρονται το έπος και ο συγγραφέας/ποιητής στο οποίο αποδίδονται, σε χρονολογική σειρά των περιγραφόμενων ιστοριών:
Κύπρια Έπη, Ομήρου ή Στασίνου ή Ηγησία ή Ηγησίνου
Ιλιάδα, Ομήρου
Αιθιοπίδα, Αρκτίνου του Μιλήσιου
Μικρά Ιλιάδα, Λέσχη από τη Μυτιλήνη
Ιλίου Πέρσις, Αρκτίνου του Μιλήσιου
Νόστοι, Αγίου από την Τροιζήνα
Οδύσσεια, Ομήρου
Τηλεγονία, Ευγάμωνα του Κυρηναίου