Χαράλαμπος Μούσκος (1932-1955) "Ο πρώτος νεκρός της ΕΟΚΑ σε μάχη"

Ο Χαράλαμπος Μούσκος γεννήθηκε στο χωριό Παναγιά, της επαρχίας Πάφου, στις 19 Μαΐου 1932 και ήταν εξάδελφος του  Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ'. Ο Χαράλαμπος Μούσκος τελείωσε το δημοτικό σχολείο Παναγιάς και το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου. Μετά από ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα, διορίστηκε διευθυντής του τυπογραφείου της Αρχιεπισκοπής, στο οποίο τυπώνονταν και τα πρώτα φυλλάδια και έντυπα του αγώνα. Παράλληλα δρούσε ως στέλεχος των οργανώσεων ΠΕΟΝ και ΟΧΕΝ, οι οποίες είχαν την ενθάρρυνση του Αρχιεπισκόπου. Με την έναρξη της ένοπλης δράσης της ΕΟΚΑ, ο Μούσκος ήταν ένας από τους πέντε πρώτους ομαδάρχες των ομάδων δολιοφθορέων Λευκωσίας και ερχόταν σε άμεση επαφή με τον αρχηγό Διγενή. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ με την έναρξη του αγώνα τον Απρίλη του 1955. Η ομάδα του, με αρχηγό τον ίδιο, έλαβε ενεργό μέρος τη νύκτα της 1ης Απριλίου 1955 σε επίθεση στην Αρχιγραμματεία. Τρεις μήνες μετά συνελήφθη με άλλους, μετά από προδοσία, αφού βρέθηκαν στο σπίτι που νοίκιαζε όπλα και πυρομαχικά. Κατά τη δίκη του αθωώθηκε, γιατί το σπίτι ήταν ξεκλείδωτο και υπήρχε η δικαιολογία ότι μπορούσε να μπει μέσα όποιος ήθελε. Γνωρίζοντας όμως ο ήρωας ότι, με βάση το νόμο της 15ης Ιουλίου 1955 «περί προσωποκρατήσεως», μπορούσε να συλληφθεί και να κρατηθεί χωρίς να του προσαφθεί συγκεκριμένη κατηγορία, έφυγε τρέχοντας από το δικαστήριο, καταδιωκόμενος από αστυνομικούς. Κρύφτηκε στην Αρχιεπισκοπή και, μετά από λίγες μέρες, κατέφυγε, καταζητούμενος πια, στα βουνά κοντά στο λιμέρι του Αρχηγού της ΕΟΚΑ Γεωργίου Γρίβα Διγενή. 

Στις 15 Δεκεμβρίου 1955 σημειώθηκε μια δραματική σύγκρουση της ομάδας του Μάρκου Δράκου με τον εχθρό. Στην τοποθεσία Μερσινάκι στο δρόμο Ξερού-Πόλης Χρυσοχόους, κοντά στους Αρχαίους Σόλους, ο Μάρκος Δράκος μαζί με τους Χαράλαμπο Μούσκο, Ανδρέα Ζάκο, Χαρίλαο Μιχαήλ, Νίκο Ιωάννου, Ανδρέα Πολυβίου και 3 άλλους αγωνιστές ετοίμαζαν ενέδρα εναντίον στρατιωτικής αυτοκινητοπομπής. Κατά το μεσημέρι ναρκοθέτησαν ένα γεφύρι και πήραν θέσεις στο διπλανό ύψωμα περιμένοντας την ειδοποίηση από τον σηματοδότη. Ξαφνικά όμως σε κάποια άλλη στιγμή αντιλήφθηκαν ένα στρατιωτικό τζιπ να πλησιάζει και τότε άρχισαν να πυροβολούν. Το μικρό όχημα είχε διαφύγει της προσοχής του σηματοδότη με αποτέλεσμα να μην πυροδοτηθεί η νάρκη. Μετά τους πυροβολισμούς του Μάρκου Δράκου, Χαράλαμπου Μούσκου και Νίκου Ιωάννου και τις χειροβομβίδες του Ζάκου και ενός άλλου αγωνιστή, το όχημα έπεσε στο χανδάκι και ο στρατιωτικός του οδηγός σκοτώθηκε. Οι αγωνιστές, βλέποντας το τζιπ ακινητοποιημένο, νόμισαν ότι είχε σκοτωθεί και ο ο δεύτερος επιβάτης ο ταγματάρχης Brian Coombe. Έτσι προχώρησαν προς το αυτοκίνητο με πρόθεση να πάρουν τα όπλα των Άγγλων, αλλά ο Coombe, άρχισε να πυροβολεί. Ακολούθησε παρατεταμένη ανταλλαγή πυρών. Ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά τους ο Εγγλέζος ταγματάρχης και τους καλεί ν’ αφήσουν τα όπλα. Αυτοί αρνούνται και ο Εγγλέζος τους πυροβολεί. Οι σφαίρες του σκοτώνουν τον 27χρονο Χαράλαμπο Μούσκο και τραυματίζουν τους Μάρκο Δράκο, Ανδρέα Ζάκο και Χαρίλαο Μιχαήλ. Το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου μέρα της κηδείας του Χαράλαμπου Μούσκου, πλήθος λαού απ΄ όπου περνούσε το φέρετρο με τη σορό του Χαράλαμπου, γονάτιζαν και κάνοντας τον σταυρό τους ορκίζονταν “Ένωση Ή Θάνατο”. Παρά τις καταρρακτώδεις βροχές και τις αυστηρές προειδοποιήσεις της Αστυνομίας ο λαός τίμησε τον ήρωά του. Οι Βρετανοί δεν σεβάστηκαν ούτε τον νεκρό ούτε τα θρησκευτικά σύμβολα. Χρησιμοποίησαν βία, έριξαν δακρυγόνα και επιτέθηκαν με ρόπαλα κατά της νεκρικής πομπής. Συγκεκριμένα, μετά από την ακολουθία στην εκκλησία Φανερωμένης, και ενώ ο νεκρός, υπό δυνατή βροχή και στα χέρια συγγενών, φίλων και συναγωνιστών του μεταφερόταν στο κοιμητήριο, Άγγλοι στρατιώτες ανέκοψαν την πομπή στην Πλατεία Μεταξά και προσπάθησαν να τη διαλύσουν. Για το σκοπό αυτό έριξαν δεκάδες δακρυγόνα, ο κόσμος σκορπίστηκε, οι μεταφέροντες το νεκρό κινδύνεψαν και, τελικά, πήραν τη σορό του από το φέρετρο και τρέχοντας τον απομάκρυναν και τον μετέφεραν στο νεκροταφείο, όπου και τον έθαψαν, σκεπάζοντάς τον με την ελληνική σημαία. Οι “δυνάμεις ασφαλείας” βλέποντας την αποφασιστικότητα του λαού να θάψει με τιμές τον ήρωά του, λύσσαξαν. Και αφού δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι άλλο για να αποτρέψουν την παλλαϊκή συγκέντρωση, ξέσπασαν στον τάφο του ήρωα.

Πηγή: 

 

Αφιέρωμα στον Χαράλαμπο Μούσκο

https://www.youtube.com/watch?v=dxED4nPk578 

Δύο αγάπες
https://www.youtube.com/watch?v=o5oiVyv31y0 

Στίχοι: Κώστας Κοφινιώτης

Μουσική: Μιχάλης Σουγιούλ

Εκτέλεση: Σοφία Βέμπο (Βαλς του 1941)

 Στο διάτρητο από σφαίρες κορμί του ήρωα, βρέθηκε στο πορτοφόλι του, οι στίχοι αυτού εδώ του τραγουδιού "Δύο Αγάπες". Λίγο αργότερα ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης θα αλλάξει κάποιους από τους στίχους για να δημιουργήσει το υπέροχο τραγούδι "Την Ελλάδα Αγαπώ" που μελοποίησε ο Μάριος Τόκας και ερμήνευσε ο Κώστας Χατζηχριστοδούλου. 

Τραγούδι για τον Χαράλαμπο Μούσκο

https://www.youtube.com/watch?v=xE8ddXJx35s

Πεζό Κείμενο: Νίκος Παπακλεοβούλου Στίχοι: Βασιλική-Μαρία Δημητρά
Διαβάζει η Μαρία Δρακοπούλου Μουσική-Εκτέλεση: Γιάννης Δημητράς