Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς προέκυψε ο γάμος ή ποία η χρησημότητα του: η πιο σημαντική είναι αυτή που υποστηρίζει πως ο γάμος εφευρέθηκε για την προστασία
των γυναικών και την νομιμοποίηση των τέκνων αυτών των ενώσεων. Ο κάθε λαός και η κάθε θρησκεία όμως έχει ερμηνεύσει και επεξηγήσει κατα το δοκούν. Ο γάμος μπορεί να είναι είτε θρησκευτική πράξη ή τελετή ή υπόθεση καθαρά πολιτική ή ‘’αστικού δικαίου’’. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα ο γάμος αποτελεί κοινωνικό συμβόλαιο και κοινωνικό γεγονός. Ούτως ή άλλως στο τέλος θα υπάρξει ένα μεγάλο γλέντι, άφθονο φαγητό και μουσική. Στον ελληνικό χώρο ιδιαίτερα, πολλά παραδοσιακά και πατροπαράδοτα έθιμα διατηρούται μέχρι τις μέρες μας π.χ ο θεσμός της προίκας, αλλά και μερικά άλλα ξενόφερτα που έχουν παρεισφρύσει εντονότερα τα τελευταία χρόνια όπως π.χ.το bachelor party/hen party. Μερικά από τα τυπικά και "καθιερωμένα" έθιμα είναι το στόλισμα του γαμπρού και της νύμφης, το στόλισμα του κρεβατιού και το ζώσιμο της νύμφης. Πολύ νεώτερης έμπνευσης είναι το πέταγμα της ανθοδέσμης και το γράψιμο των ονόματων στο παπούτσι της νύμφης. Η κάθε περιοχή έχει βεβαίως και τα δικά της παραδοσιακά εδέσματα αλλά όμως διατηρεί και διασώζει τα δικά της τοπικά παραδοσιακά
έθιμα π.χ ο Κρητικός γάμος με τις
μπαλωθιές, ο Μακεδονικός γάμος με τις παραδοσιακές φορεσιές, ο Πολίτικος γάμος, ο Ποντιακός γάμος, και ο Κυπριακός γάμος με τους πολλούς κουμπάρους και το χωρώ των ριαλιών.
Ας επικεντρωθούμε όμως σε αυτό που πραγματικά μας ενδιαφέρει περισσότερο δηλ. στα τραγούδια του γάμου από κάποιο ζωντανή ορχήστρα είτε επιλέγονται από κάποιο DJ. Μεγάλες γνωστές επιτυχίες Χορευτικά - Νησιώτικα - Δημοτικά -
Λαϊκοδημοτικά - Μπάλους - Συρτά - Καλαματιανά - Τσάμικα - Ηπειρώτικα.
PlayList Γάμου: Σήμερα γάμος γίνεται, Πατινάδα Νάξου, Σ΄αυτό το σπίτι που ήρθαμε, Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός, Στόλισμα γαμπρού και νύφης, Ο χορός του ανδρογύνου, Πιάστε λεβέντες το χορό, Σκοπός της νύμφης, Σήμερα λάμπει ο ουρανός, Ώρα καλή τζ ώρα ευλοημένη, Γαμήλιο εμβατήριο
Το τραγούδι του γάμου - Σήμερα λάμπει ο ουρανός https://www.youtube.com/watch?v=NvmOpLdD-_0 Παραδοσιακό Κρητικό Τραγούδι του γάμου Εκτέλεση: Βασίλης Σκουλάς
"Τα τραγουδια του γάμου δεν ειναι λυπητερά είναι μελεγχολικά. Ο έρωτας
στη ΚΡΗΤΗ είναι μελαγχολικός. Τραγουδάει τη νέα ζωη που ανοίγεται
μπροστά στο ζευγάρι και κατοπτρίζει την αγωνία τους για το μελλον και τη
λύπη τους για το φευγιό τους από το πρώτο σπίτι τους το κοινό σπίτι
τους με τους γονείς τους και τα αδέλφια τους. Τραγουδιούνται οι ευχές
για τη μελλοντική τους ευτυχία υλική και υγείας με την ευλογία της
Παναγίας και των προστατων αγίων." George Xezonakis
Ώρα καλή τζι ώρα γρουσή
https://www.youtube.com/watch?v=fMhB0r7D3yc
Παραδοσιακό Κυπριακό τραγούδι του γάμου
Από τό cd: Ο παραδοσιακός γάμος τών Ελλήνων, του Ομίλου Ερευνών Πηλίου, Αγρά Βόλου
Εκτέλεση: Δήμητρα Αντωνοπούλου και η χορωδία του Ομίλου.
Δάσκαλος τής χορωδίας ο Γιάννης Μπακαλέξης.
Η ακολουθία του Γάμου αποτελείται από δύο μέρη, που παλιά τελούνταν χωριστά ενώ σήμερα τελούνται μαζί το ένα μετά το άλλο: του πρώτο είναι η ‘’Ακολουθία του Αρραβώνος’’ και ακολουθεί η ‘’Ακολουθία της Στέψης’’ που αποτελεί το κυρίως μυστήριο. Στην ακολουθία του Αρραβώνος η κύρια τελετή είναι η ευλογία και η ανταλλαγή των δακτυλίων. Το δεύτερο μέρος της ακολουθίας κορυφώνεται στην τελετή της στέψη : αυτό το εξωτερικό και ορατό σημείο δηλώνει την ειδική χάρη που το ζευγάρι λαμβάνει από το Άγιο Πνεύμα. Τα στέφανα είναι στέφανα χαράς και μαρτυρίου επειδή κάθε αληθινός γάμος προϋποθέτει την αυτοθυσία και των δύο. Στο τέλος της ακολουθίας οι νεόνυμφοι πίνουν κρασί από το ίδιο ποτήρι, πράγμα που ανακαλεί στη μνήμη μας το θαύμα στο γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας. Αυτό το κοινό ποτήρι συμβολίζει το γεγονός πως από δω και στο εξής θα μοιράζονται μια κοινή ζωή.
Ελληνική νομοθεσία Καθοριστική τομή στο δίκαιο του γάμου συνιστά ο Ν.1250/1982 με τον οποίο, παρά τις αρχικές προθέσεις της Πολιτείας να καθιερώσει ως μόνο υποχρεωτικό για όλους γάμο, τον πολιτικό, με την αυτονόητη δυνατότητα να τελούν οι πιστοί και ιερολόγηση του γάμου τους. Τελικώς το ενιαίο δίκαιο του γάμου διασπάστηκε και καθιερώθηκε ως ισόκυρο με τον θρησκευτικό ο πολιτικός γάμος. Έτσι ο πολιτειακός νομοθέτης παρέπεμψε για τον θρησκευτικό γάμο στο εσωτερικό δίκαιο των επιμέρους κατά το Σύνταγμα-‘’γνωστών θρησκειών’’. Για να τελεσθεί γάμος είτε με πολιτικό είτε με θρησκευτικό τύπο, απαιτείται να εκδοθεί προηγουμένως άδεια γάμου, η οποία χορηγείται πάντοτε από το αρμόδιο πολιτειακό όργανο και συγκεκριμένα από τον δήμαρχο η πρόεδρο κοινότητας της τελευταίας κατοικίας καθενός από τους μελλονύμφους. Η διάταξη αυτή δεν προβλέπει κύρωση σε περίπτωση μη τηρήσεώς της και συνεπώς τέλεση γάμου χωρίς άδεια δεν συνεπάγεται ακυρότητα.
Οι προετοιμασίες άρχιζαν πολλές μέρες πριν. Στο σπίτι της νύφης μαζεύονται οι κοπελιές την Παρασκευή και καταστένουν (δηλαδή ετοιμάζουν όπως λέγεται στην Κρητική διάλεκτο) τα προικιά ή προυκιά της και λένε μαντινάδες για κάθε είδος χωριστά.
Τα προυκιά μεταφερόταν με πομπή στο σπίτι του ανδρόγυνου, με συνοδεία της λύρας και του λαούτου και τραγουδιών. Οι καλεσμένοι του γαμπρού παίρνουν ο καθένας ένα προυκί. Όλοι μαζί φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού και οι ανύπαντρες κοπέλες στρώνουν το νυφικό κρεβάτι, αφού ρίχνουν πάνω ρύζι και χρήματα. Βάζουν ακόμη να ξαπλώσει πάνω ένα αγόρι για ν'αποκτήσει το ανδρόγυνο αγόρια. Κατά το στόλισμα λέγονται μαντινάδες. Το βράδυ μαζεύονται οι συγγενείς της νύφης για να την αποχαιρετήσουν λέγοντας:
Το απόγευμα της Κυριακής οι νέοι στόλιζαν το γαμπρό και τα κορίτσια τη νύφη και όταν όλα ήταν έτοιμα, ξεκινούσαν για τη στεφάνωση. Πρώτος πηγαίνει ο γαμπρός που τον συνοδεύουν δυο νεαροί, ενώ στην πομπή μπροστά πηγαίνουν ο λυράρης και ο λαουτιέρης.
Μετά μπαίνει ο γαμπρός μέσα στο σπίτι, χαιρετά και φιλά τους γονείς της, παίρνει την ευχή τους, προσφέρει λουλούδια και φιλεί τη νύφη. Την ίδια στιγμή ακούονται οι πυροβολισμοί ή μπαλωθιές της χαράς. Ξεκινούν για την εκκλησία και πριν μπουν μέσα ο λυράρης τραγουδεί:
Άνοιξε πόρτα τσ' εκκλησάς, πόρτα του παραδείσου να κατεβούν οι άγγελοι τη νύφη να βλοήσουν. :::
Μετά την τελετή του γάμου χορεύουν έξω στον περίβολο της εκκλησίας το χορό της νύφης και όταν τελειώσει ο χορός ο τελευταίος παίρνει το γουρλίδικο μαντίλι της. Στη συνέχεια ξεκινούν όλοι για το σπίτι του γαμπρού, απ'όπου περνούν τους πετούν ρύζι και άνθη.
Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη σου τη φέρνει. :::
Όταν φτάσουν στην πόρτα, η νύφη παίρνει μέλι από την πεθερά της και κάνει ένα σταυρό πάνω από την πόρτα, για να είναι η ζωή τους γλυκιά. Ύστερα πετά ένα ρόδι με δύναμη μέσα στο σπίτι, για να σκορπίσει όπως το ρόδι η ευτυχία στο σπίτι. Μπαίνει μέσα πρώτα η νύφη και μετά ο γαμπρός και συγχρόνως λέγονται μαντινάδες. Μετά απ'όλα αυτά ακολουθεί το γαμήλιο τραπέζι με το πιλάφι (γαμοπίλαφο) ή τα μακαρόνια με τον αθότυρο και το βραστό και το γλέντι κρατεί μέχρι και μία εβδομάδα. Το δίσεκτο χρόνο και το Μάιο δεν κάνουν γάμους. Την ίδια μέρα, στην ίδια εκκλησία δε πρέπει να γίνονται δύο γάμοι, όπως και στο ίδιο σπίτι δυο γάμοι τον ίδιο χρόνο. Έτσι πιστεύουν και το έχουν κακό παρατήρημα στην Κρήτη.
Στους Έλληνες του Πόντου πιο διαδεδομένος ήταν ο όρος χαρά, που υπογράμμιζε το χαρμόσυνο τούτο γεγονός. Η ιεροτελεστία του ποντιακού γάμου, η ιερότητα του συζυγικού δεσμού, η λαϊκή αντίληψη και πίστη στο ηθικό και κοινωνικό του περιεχόμενο εναρμονίζονται πλήρως με το ουσιαστικό περιεχόμενο του ορισμού του γάμου, που έδωσε ο Ερ. Μοδεστίνος: « Γάμος εστίν ανδρός και γυναικός συνάφεια και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία.»
Οι Πόντιοι πάντρευαν τα παιδιά τους πολύ νωρίς, συνήθως, 20-23 χρόνων τα αγόρια και σε μικρότερη ηλικία τα κορίτσια. Αν το κορίτσι περνούσε το εικοστό έτος συνήθιζαν να τη λένε γεροντοκόρη. Πολλές φορές οι γονείς λογόδιναν την κόρη τους όταν αυτή έπαιζε με τα παιδάκια της γειτονιάς. Την τύχη της κοπέλας όριζε ο δυναμικός πατέρας, αφού η συγκατάνευσή της στο γάμο ήταν περιττή. Ούτε όμως και ο νέος μπορούσε να έχει τη δική του γνώμη για τη μελλοντική του σύζυγο. Ο λόγος του πατέρα ήταν νόμος απαράβατος. Η ψυχολογική βία δημιουργούσε ψυχολογική αντι-βία, η οποία μην μπορώντας αλλιώς να αντιδράσει, γινόταν διαλάλημα της μούσας και ταυτόχρονα μήνυμα προς τον ιερέα:
Η συγκατάθεση των γονιών για το γάμο της κόρης τους λεγόταν λογόπαρμαν. Η πρώτη συμφωνία για την ημέρα του γάμου γινόταν στα "τελειώματα", στο "ψαλάφεμαν". Αλλά όταν πλησίαζε ο καιρός του γάμου πήγαιναν 7-8 μέρες πριν από τη στέψη, το βράδυ συνήθως, οι στενοί συγγενείς του νέου, στο σπίτι της κόρης και έπαιρναν το λόγο, δηλαδή την τελευταία διαβεβαίωση. Έλεγαν: "Εμείς λέγομε σα οχτώ απάν να εφτάμε το γάμον. Ντο λέτε κι εσείς;". Όταν συμφωνούσαν για την ημερομηνία, γινόταν το κέρασμα της νύφης, ομελέτα ή τζαμούρ με μπόλικο βούτυρο. Τότε μάλιστα κλείδωναν κι ένα λουκέτο και το έβαζαν στην τσέπη του γαμπρού. Θα το ξεκλείδωνε όταν πήγαινε να σμίξει με τη νύφη, στη νυφική παστάδα το βράδυ της Δευτέρας.
Στον Πόντο δεν υπήρχε ο αναχρονιστικός θεσμός της προίκας. Η νύφη έκανε δώρα μόνο στο γαμπρό, στα καινούρια γονικά και στους κοντινούς συγγενείς. Παρόλα αυτά συνηθιζόταν να μεταφέρουν τα πράγματα (προίκα) της νύφης πάνω σε κάρο, συνοδευόμενο από λυράρη που έπαιζε τραγούδια του γάμου, προσκαλώντας τον κόσμο (λάλεμα) στη "χαρά".
Προξένια Τα προξένια γίνονταν είτε με προξενητή, είτε μ’ ένα συγγενικό πρόσωπο, που μιλούσε στους γονείς της νύφης. Για να δεκτούν οι γονείς της κοπέλας, λάμβαναν υπόψιν αν ο νέος ήταν από καλή οικογένεια, αν είχε περιουσία και αν ήταν εργατικός. Αν ήταν από άλλο χωριό, πήγαιναν οι ίδιοι στο χωριό του και ρωτούσαν τους χωριανούς και τους γείτονες. Τις περισσότερες φορές δε λάμβαναν υπόψιν τη γνώμη της κοπέλας.
Λόγιασμα Στο λόγιασμα καλούσαν πολύ στενούς συγγενείς, όπως τη νονά και το νονό της νύφης και του γαμπρού, τους θείους και τις θείες, τον παππού και τη γιαγιά, τα αδέλφια και από τις δυο πλευρές και τον ιερέα, που θα έκαμνε το προικοσύμφωνο, το οποίο είχε νομική ισχύ. Στο προικοσύμφωνο έγραφαν τι θα έδιναν ως προίκα στα παιδιά τους. Μετά τη διαδικασία του λογιάσματος, ακολουθούσε φαγοπότι και τραγούδι.
Αρραβώνας Στους αρραβώνες δεν καλούσαν όλους τους χωριανούς. Στον αρραβώνα αντάλλασσαν μαντίλια και δακτυλίδια. Το σπίτι το οποίο θα έμεναν οι νεόνυμφοι ήταν ευθύνη του πατέρα της νύμφης. Για το κτίσιμο του σπιτιού, χρειαζόταν πολλή χειρωνακτική εργασία. Όλοι οι συγγενείς και φίλοι βοηθούσαν στο κτίσιμο του σπιτιού.
Οι προετοιμασίες για το γάμο Η πρόσκληση για το γάμο εγίνετο ένα μήνα πριν, από τη νύφη και την κουμέρα.
Το Σάββατο εγίνετο το ράψιμο του κρεβατιού. Η γιορταστική ατμόσφαιρα περιλάμβανε ορχήστρα από βιολί, λαγούτο, με χορούς, τραγούδια, τσαττίσματα και φαγοπότι. Το κρεβάτι του αντρογύνου γεμίζετο με παρθένο μαλλί από πρόβατα και το έραβαν κοπέλες. Την ώρα που έραβαν το κρεβάτι, έπαιζαν χαμηλά τα μουσικά όργανα και οι συγγενείς και οι φίλοι τραγουδούσαν δίστιχα ή τετράστιχα, κατάλληλα για την περίπτωση. Επίσης οι συγγενείς του ανδρόγυνου, πλούμιζαν το κρεβάτι. Στη συνέχεια οι κουμπάροι χόρευαν το χορό του κρεβατιού. Λίγο πριν ξεκινήσει ο χορός του κρεβατιού, ήταν έθιμο πάνω στο κρεβάτι να κυλούν μικρά παιδιά. Αν κυλούσαν αγόρι, πίστευαν ότι το αντρόγυνο θα έκανε πρώτα αγόρι. Αν κυλούσαν κορίτσι, θα έκαναν κορίτσι. Το Σάββατο έπλεναν στις βρύσες του χωριού το σιτάρι, που θα χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή του ρεσιού (παραδοσιακό φαγητό γάμου), με τη συνοδεία του βιολάρη και του λαουτάρη και τραγουδούσαν «Ελάτε όλες του χωριού να πλύνουμε το ρέσι...» Μετά το πλύσιμο του σιταριού γινόταν το άλεσμα με χειρομήλια. Ακολούθως το έπλεναν ξανά και την Κυριακή το πρωί άρχιζε το ψήσιμό του.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Στόλισμα της νύφης
Την Κυριακή του γάμου απόγευμα, λίγο πριν να πάρουν τον γαμπρό και την νύφη στην εκκλησία για το μυστήριο, εγίνετο το στόλισμα της νύφης στο πατρικό της σπίτι. Φορούσε το νυφικό της, την στόλιζα, έφτιαχναν τα μαλλιά της, την έζωνε και την κάπνιζε ο πατέρας και η μητέρα της και της έδιναν τις ευχές τους.
Την νύφη στόλιζαν πάντα οι υποψήφιες κουμπάρες (κουμέρες). Όταν την στόλιζαν της τραγουδούσαν οι συγγενείς και οι φίλες της, υπό την συνοδεία των μουσικών οργάνων (βιολιού και λαγούτου) Ξύρισμα του γαμπρού
Το ξύρισμα του γαμπρού, γινόταν στο πατρικό του σπίτι και περιλάμβανε εκτός από το ξύρισμα, το ντύσιμο του γαμπρού στα γαμπρικά του ρούχα και τον καλλωπισμό του. Τον ξύριζε ο παρπέρης υπό την συνοδεία βιολιού και τον χτένιζαν οι υποψήφιοι κουμπάροι. Ο πρώτος κουμπάρος, του φορούσε το πουκάμισο και τον σάκο και τραγουδούσε κι αυτός μαζί με τους συγγενείς και φίλους, τα κατάλληλα δίστιχα ή τετράστιχα
Μετά την τέλεση του γάμου, στο δρόμο για το νέο τους σπίτι, οι γειτόνισσες έβγαιναν στο δρόμο με τη μερρέχα και το καπνιστήρι, για να ραντίσουν με ροδόσταγμα και να καπνίσουν το αντρόγυνο. Αργότερα οι νεόνυμφοι, δεχόντουσαν τα συγχαρητήρια από τους συγγενείς και φίλους στο νέο τους σπίτι και ακολουθούσε φαγοπότι. Στη συνέχεια οι νεόνυμφοι χόρευαν και οι συγγενείς πλούμιζαν το ζευγάρι καρφιτσώνοντας πάνω στα ρούχα τους, χαρτονομίσματα.
Δευτέρα του γάμου Τη Δευτέρα του γάμου, οι κουμπάροι γύριζαν με τη συνοδεία βιολιού στα σπίτια του χωριού και μάζευαν κότες, τις οποίες μαγείρευαν για να συνεχιστεί το γλέντι.
Η ακολουθία του γάμου
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ακολουθία του Γάμου αποτελείται από δύο μέρη, που παλιά τελούνταν χωριστά ενώ σήμερα τελούνται μαζί το ένα μετά το άλλο: του πρώτο είναι η ‘’Ακολουθία του Αρραβώνος’’ και ακολουθεί η ‘’Ακολουθία της Στέψης’’ που αποτελεί το κυρίως μυστήριο. Στην ακολουθία του Αρραβώνος η κύρια τελετή είναι η ευλογία και η ανταλλαγή των δακτυλίων. Το δεύτερο μέρος της ακολουθίας κορυφώνεται στην τελετή της στέψη : αυτό το εξωτερικό και ορατό σημείο δηλώνει την ειδική χάρη που το ζευγάρι λαμβάνει από το Άγιο Πνεύμα. Τα στέφανα είναι στέφανα χαράς και μαρτυρίου επειδή κάθε αληθινός γάμος προϋποθέτει την αυτοθυσία και των δύο. Στο τέλος της ακολουθίας οι νεόνυμφοι πίνουν κρασί από το ίδιο ποτήρι, πράγμα που ανακαλεί στη μνήμη μας το θαύμα στο γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας. Αυτό το κοινό ποτήρι συμβολίζει το γεγονός πως από δω και στο εξής θα μοιράζονται μια κοινή ζωή.
Ελληνική νομοθεσία
Καθοριστική τομή στο δίκαιο του γάμου συνιστά ο Ν.1250/1982 με τον οποίο, παρά τις αρχικές προθέσεις της Πολιτείας να καθιερώσει ως μόνο υποχρεωτικό για όλους γάμο, τον πολιτικό, με την αυτονόητη δυνατότητα να τελούν οι πιστοί και ιερολόγηση του γάμου τους. Τελικώς το ενιαίο δίκαιο του γάμου διασπάστηκε και καθιερώθηκε ως ισόκυρο με τον θρησκευτικό ο πολιτικός γάμος. Έτσι ο πολιτειακός νομοθέτης παρέπεμψε για τον θρησκευτικό γάμο στο εσωτερικό δίκαιο των επιμέρους κατά το Σύνταγμα-‘’γνωστών θρησκειών’’. Για να τελεσθεί γάμος είτε με πολιτικό είτε με θρησκευτικό τύπο, απαιτείται να εκδοθεί προηγουμένως άδεια γάμου, η οποία χορηγείται πάντοτε από το αρμόδιο πολιτειακό όργανο και συγκεκριμένα από τον δήμαρχο η πρόεδρο κοινότητας της τελευταίας κατοικίας καθενός από τους μελλονύμφους. Η διάταξη αυτή δεν προβλέπει κύρωση σε περίπτωση μη τηρήσεώς της και συνεπώς τέλεση γάμου χωρίς άδεια δεν συνεπάγεται ακυρότητα.
Κρητικός Γάμος
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι προετοιμασίες άρχιζαν πολλές μέρες πριν. Στο σπίτι της νύφης μαζεύονται οι κοπελιές την Παρασκευή και καταστένουν (δηλαδή ετοιμάζουν όπως λέγεται στην Κρητική διάλεκτο) τα προικιά ή προυκιά της και λένε μαντινάδες για κάθε είδος χωριστά.
Τα προυκιά μεταφερόταν με πομπή στο σπίτι του ανδρόγυνου, με συνοδεία της λύρας και του λαούτου και τραγουδιών. Οι καλεσμένοι του γαμπρού παίρνουν ο καθένας ένα προυκί. Όλοι μαζί φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού και οι ανύπαντρες κοπέλες στρώνουν το νυφικό κρεβάτι, αφού ρίχνουν πάνω ρύζι και χρήματα. Βάζουν ακόμη να ξαπλώσει πάνω ένα αγόρι για ν'αποκτήσει το ανδρόγυνο αγόρια. Κατά το στόλισμα λέγονται μαντινάδες. Το βράδυ μαζεύονται οι συγγενείς της νύφης για να την αποχαιρετήσουν λέγοντας:
Το απόγευμα της Κυριακής οι νέοι στόλιζαν το γαμπρό και τα κορίτσια τη νύφη και όταν όλα ήταν έτοιμα, ξεκινούσαν για τη στεφάνωση. Πρώτος πηγαίνει ο γαμπρός που τον συνοδεύουν δυο νεαροί, ενώ στην πομπή μπροστά πηγαίνουν ο λυράρης και ο λαουτιέρης.
Μετά μπαίνει ο γαμπρός μέσα στο σπίτι, χαιρετά και φιλά τους γονείς της, παίρνει την ευχή τους, προσφέρει λουλούδια και φιλεί τη νύφη. Την ίδια στιγμή ακούονται οι πυροβολισμοί ή μπαλωθιές της χαράς. Ξεκινούν για την εκκλησία και πριν μπουν μέσα ο λυράρης τραγουδεί:
Άνοιξε πόρτα τσ' εκκλησάς, πόρτα του παραδείσου
να κατεβούν οι άγγελοι τη νύφη να βλοήσουν. :::
Μετά την τελετή του γάμου χορεύουν έξω στον περίβολο της εκκλησίας το χορό της νύφης και όταν τελειώσει ο χορός ο τελευταίος παίρνει το γουρλίδικο μαντίλι της. Στη συνέχεια ξεκινούν όλοι για το σπίτι του γαμπρού, απ'όπου περνούν τους πετούν ρύζι και άνθη.
Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης
να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη σου τη φέρνει. :::
Όταν φτάσουν στην πόρτα, η νύφη παίρνει μέλι από την πεθερά της και κάνει ένα σταυρό πάνω από την πόρτα, για να είναι η ζωή τους γλυκιά. Ύστερα πετά ένα ρόδι με δύναμη μέσα στο σπίτι, για να σκορπίσει όπως το ρόδι η ευτυχία στο σπίτι. Μπαίνει μέσα πρώτα η νύφη και μετά ο γαμπρός και συγχρόνως λέγονται μαντινάδες. Μετά απ'όλα αυτά ακολουθεί το γαμήλιο τραπέζι με το πιλάφι (γαμοπίλαφο) ή τα μακαρόνια με τον αθότυρο και το βραστό και το γλέντι κρατεί μέχρι και μία εβδομάδα. Το δίσεκτο χρόνο και το Μάιο δεν κάνουν γάμους. Την ίδια μέρα, στην ίδια εκκλησία δε πρέπει να γίνονται δύο γάμοι, όπως και στο ίδιο σπίτι δυο γάμοι τον ίδιο χρόνο. Έτσι πιστεύουν και το έχουν κακό παρατήρημα στην Κρήτη.
Στους Έλληνες του Πόντου πιο διαδεδομένος ήταν ο όρος χαρά, που υπογράμμιζε το χαρμόσυνο τούτο γεγονός. Η ιεροτελεστία του ποντιακού γάμου, η ιερότητα του συζυγικού δεσμού, η λαϊκή αντίληψη και πίστη στο ηθικό και κοινωνικό του περιεχόμενο εναρμονίζονται πλήρως με το ουσιαστικό περιεχόμενο του ορισμού του γάμου, που έδωσε ο Ερ. Μοδεστίνος: « Γάμος εστίν ανδρός και γυναικός συνάφεια και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία.»
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι Πόντιοι πάντρευαν τα παιδιά τους πολύ νωρίς, συνήθως, 20-23 χρόνων τα αγόρια και σε μικρότερη ηλικία τα κορίτσια. Αν το κορίτσι περνούσε το εικοστό έτος συνήθιζαν να τη λένε γεροντοκόρη. Πολλές φορές οι γονείς λογόδιναν την κόρη τους όταν αυτή έπαιζε με τα παιδάκια της γειτονιάς. Την τύχη της κοπέλας όριζε ο δυναμικός πατέρας, αφού η συγκατάνευσή της στο γάμο ήταν περιττή. Ούτε όμως και ο νέος μπορούσε να έχει τη δική του γνώμη για τη μελλοντική του σύζυγο. Ο λόγος του πατέρα ήταν νόμος απαράβατος. Η ψυχολογική βία δημιουργούσε ψυχολογική αντι-βία, η οποία μην μπορώντας αλλιώς να αντιδράσει, γινόταν διαλάλημα της μούσας και ταυτόχρονα μήνυμα προς τον ιερέα:
Η συγκατάθεση των γονιών για το γάμο της κόρης τους λεγόταν λογόπαρμαν. Η πρώτη συμφωνία για την ημέρα του γάμου γινόταν στα "τελειώματα", στο "ψαλάφεμαν". Αλλά όταν πλησίαζε ο καιρός του γάμου πήγαιναν 7-8 μέρες πριν από τη στέψη, το βράδυ συνήθως, οι στενοί συγγενείς του νέου, στο σπίτι της κόρης και έπαιρναν το λόγο, δηλαδή την τελευταία διαβεβαίωση. Έλεγαν: "Εμείς λέγομε σα οχτώ απάν να εφτάμε το γάμον. Ντο λέτε κι εσείς;". Όταν συμφωνούσαν για την ημερομηνία, γινόταν το κέρασμα της νύφης, ομελέτα ή τζαμούρ με μπόλικο βούτυρο. Τότε μάλιστα κλείδωναν κι ένα λουκέτο και το έβαζαν στην τσέπη του γαμπρού. Θα το ξεκλείδωνε όταν πήγαινε να σμίξει με τη νύφη, στη νυφική παστάδα το βράδυ της Δευτέρας.
Στον Πόντο δεν υπήρχε ο αναχρονιστικός θεσμός της προίκας. Η νύφη έκανε δώρα μόνο στο γαμπρό, στα καινούρια γονικά και στους κοντινούς συγγενείς. Παρόλα αυτά συνηθιζόταν να μεταφέρουν τα πράγματα (προίκα) της νύφης πάνω σε κάρο, συνοδευόμενο από λυράρη που έπαιζε τραγούδια του γάμου, προσκαλώντας τον κόσμο (λάλεμα) στη "χαρά".
Κυπριακός Παραδοσιακός Γάμος
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροξένια
Τα προξένια γίνονταν είτε με προξενητή, είτε μ’ ένα συγγενικό πρόσωπο, που μιλούσε στους γονείς της νύφης. Για να δεκτούν οι γονείς της κοπέλας, λάμβαναν υπόψιν αν ο νέος ήταν από καλή οικογένεια, αν είχε περιουσία και αν ήταν εργατικός. Αν ήταν από άλλο χωριό, πήγαιναν οι ίδιοι στο χωριό του και ρωτούσαν τους χωριανούς και τους γείτονες. Τις περισσότερες φορές δε λάμβαναν υπόψιν τη γνώμη της κοπέλας.
Λόγιασμα
Στο λόγιασμα καλούσαν πολύ στενούς συγγενείς, όπως τη νονά και το νονό της νύφης και του γαμπρού, τους θείους και τις θείες, τον παππού και τη γιαγιά, τα αδέλφια και από τις δυο πλευρές και τον ιερέα, που θα έκαμνε το προικοσύμφωνο, το οποίο είχε νομική ισχύ. Στο προικοσύμφωνο έγραφαν τι θα έδιναν ως προίκα στα παιδιά τους. Μετά τη διαδικασία του λογιάσματος, ακολουθούσε φαγοπότι και τραγούδι.
Αρραβώνας
Στους αρραβώνες δεν καλούσαν όλους τους χωριανούς. Στον αρραβώνα αντάλλασσαν μαντίλια και δακτυλίδια. Το σπίτι το οποίο θα έμεναν οι νεόνυμφοι ήταν ευθύνη του πατέρα της νύμφης. Για το κτίσιμο του σπιτιού, χρειαζόταν πολλή χειρωνακτική εργασία. Όλοι οι συγγενείς και φίλοι βοηθούσαν στο κτίσιμο του σπιτιού.
Οι προετοιμασίες για το γάμο
Η πρόσκληση για το γάμο εγίνετο ένα μήνα πριν, από τη νύφη και την κουμέρα.
Το Σάββατο εγίνετο το ράψιμο του κρεβατιού. Η γιορταστική ατμόσφαιρα περιλάμβανε ορχήστρα από βιολί, λαγούτο, με χορούς, τραγούδια, τσαττίσματα και φαγοπότι. Το κρεβάτι του αντρογύνου γεμίζετο με παρθένο μαλλί από πρόβατα και το έραβαν κοπέλες. Την ώρα που έραβαν το κρεβάτι, έπαιζαν χαμηλά τα μουσικά όργανα και οι συγγενείς και οι φίλοι τραγουδούσαν δίστιχα ή τετράστιχα, κατάλληλα για την περίπτωση. Επίσης οι συγγενείς του ανδρόγυνου, πλούμιζαν το κρεβάτι. Στη συνέχεια οι κουμπάροι χόρευαν το χορό του κρεβατιού. Λίγο πριν ξεκινήσει ο χορός του κρεβατιού, ήταν έθιμο πάνω στο κρεβάτι να κυλούν μικρά παιδιά. Αν κυλούσαν αγόρι, πίστευαν ότι το αντρόγυνο θα έκανε πρώτα αγόρι. Αν κυλούσαν κορίτσι, θα έκαναν κορίτσι.
Το Σάββατο έπλεναν στις βρύσες του χωριού το σιτάρι, που θα χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή του ρεσιού (παραδοσιακό φαγητό γάμου), με τη συνοδεία του βιολάρη και του λαουτάρη και τραγουδούσαν «Ελάτε όλες του χωριού να πλύνουμε το ρέσι...» Μετά το πλύσιμο του σιταριού γινόταν το άλεσμα με χειρομήλια. Ακολούθως το έπλεναν ξανά και την Κυριακή το πρωί άρχιζε το ψήσιμό του.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Στόλισμα της νύφης
Την Κυριακή του γάμου απόγευμα, λίγο πριν να πάρουν τον γαμπρό και την νύφη στην εκκλησία για το μυστήριο, εγίνετο το στόλισμα της νύφης στο πατρικό της σπίτι. Φορούσε το νυφικό της, την στόλιζα, έφτιαχναν τα μαλλιά της, την έζωνε και την κάπνιζε ο πατέρας και η μητέρα της και της έδιναν τις ευχές τους.
Την νύφη στόλιζαν πάντα οι υποψήφιες κουμπάρες (κουμέρες). Όταν την στόλιζαν της τραγουδούσαν οι συγγενείς και οι φίλες της, υπό την συνοδεία των μουσικών οργάνων (βιολιού και λαγούτου)
Ξύρισμα του γαμπρού
Το ξύρισμα του γαμπρού, γινόταν στο πατρικό του σπίτι και περιλάμβανε εκτός από το ξύρισμα, το ντύσιμο του γαμπρού στα γαμπρικά του ρούχα και τον καλλωπισμό του. Τον ξύριζε ο παρπέρης υπό την συνοδεία βιολιού και τον χτένιζαν οι υποψήφιοι κουμπάροι. Ο πρώτος κουμπάρος, του φορούσε το πουκάμισο και τον σάκο και τραγουδούσε κι αυτός μαζί με τους συγγενείς και φίλους, τα κατάλληλα δίστιχα ή τετράστιχα
Μετά την τέλεση του γάμου, στο δρόμο για το νέο τους σπίτι, οι γειτόνισσες έβγαιναν στο δρόμο με τη μερρέχα και το καπνιστήρι, για να ραντίσουν με ροδόσταγμα και να καπνίσουν το αντρόγυνο. Αργότερα οι νεόνυμφοι, δεχόντουσαν τα συγχαρητήρια από τους συγγενείς και φίλους στο νέο τους σπίτι και ακολουθούσε φαγοπότι. Στη συνέχεια οι νεόνυμφοι χόρευαν και οι συγγενείς πλούμιζαν το ζευγάρι καρφιτσώνοντας πάνω στα ρούχα τους, χαρτονομίσματα.
Δευτέρα του γάμου
Τη Δευτέρα του γάμου, οι κουμπάροι γύριζαν με τη συνοδεία βιολιού στα σπίτια του χωριού και μάζευαν κότες, τις οποίες μαγείρευαν για να συνεχιστεί το γλέντι.