Βασίλης Ρώτας, κορυφαίος μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός.
Γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1889 στο Χιλιομόδι Κορινθίας και τελείωσε το γυμνάσιο της Κορίνθου και ακολούθως το Α΄ Βαρβάκειο Γυμνάσιο Αθηνών. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εκεί γνωρίστηκε με τον Κώστα Βάναλη και τον Μάρκο Αυγέρη, εργάστηκε στην εφ. Ακρόπολις ενώ φοίτησε επίσης στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών (1906-10). Το 1910 φοίτησε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κέρκυρας και πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) σαν ανθυπολοχαγός. Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, υπηρετούσε ως αξιωματικός στο Δ΄ Σώμα Στρατού, στην Καβάλα, το οποίο μεταφέρθηκε στη Πολωνίας, σε μια ιδιότυπη αιχμαλωσία, μέχρι το 1919. Πήρε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία και για δύο χρόνια (1921-1922) υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία του Βερολίνου. Το 1921 παντρεύτηκε την παιδική του φίλη Κατερίνη Γιαννακοπούλου, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά. Αποστρατεύτηκε το 1930 με την κατηγορία του αναρχικού και από τότε αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία, τη μετάφραση και το θέατρο. Ίδρυσε το "Λαϊκό Θέατρο Αθηνών" (1930-1937) και η αγάπη του για το θέατρο συνεχίστηκε και κορυφώθηκε την περίοδο το ΄40 και ύστερα με το "Θεατρικό Σπουδαστήρι". Στη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στις τάξεις του ΕΑΜ και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίστασης αλλά εξαιτίας του κυνηγητού από τους Γερμανούς κατέφυγε στα βουνά και από εκεί το σπουδαστήρι του έκανε περιοδίες σε ολόκληρο το θεσσαλικό κάμπο. Από το τέλος της δεκαετίας του 1940 συντρόφισσά του ήταν η συγγραφέας Βούλα Δαμιανάκου, με την οποία έζησε από το 1954 στη Νέα Μάκρη Αττικής.
Στο ποιητιικό του έργο περιλαμβάνονται "Το τραγούδι των σκοτωμένων -Κρυφός καημός", "Το τραγούδι του καμπούρη και άλλα τραγούδια", "Ανοιξιάτικο αγέρι", "Τρελή πορεία", "Κιθάρα και γαρούφαλλο", "Μνημόσυνο" κ.α. Εκτός από την ποίηση και το θέατρο ασχολήθηκε και με την μετάφραση και ειδικά για τις μεταφράσεις του, για τα έργα του Σαίξπηρ, αυτές θεωρούνται σωστές αναδημιουργίες του πρωτότυπου. Μετέφρασε επίσης Σίλλερ, Μπήαν, Καλντερόν, Χάουπτμαν ενώ ιστορική έμεινε και η μετάφρασή του της κωμωδίας "Όρνιθες" του Αριστοφάνη για την παράσταση του 1961 από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν.
Πέθανε το 1977 στην Αθήνα σε ηλικία 88 ετών.
Κίτρινα Ποδήλατα -Ο ύμνος του ΕΑΜ
https://www.youtube.com/watch?v=RSS4Mih6p98
Στίχοι: Βασίλης Ρώτας
Άλλες εκτελέσεις: Μαρία Δημητριάδη
Γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1889 στο Χιλιομόδι Κορινθίας και τελείωσε το γυμνάσιο της Κορίνθου και ακολούθως το Α΄ Βαρβάκειο Γυμνάσιο Αθηνών. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εκεί γνωρίστηκε με τον Κώστα Βάναλη και τον Μάρκο Αυγέρη, εργάστηκε στην εφ. Ακρόπολις ενώ φοίτησε επίσης στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών (1906-10). Το 1910 φοίτησε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κέρκυρας και πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) σαν ανθυπολοχαγός. Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, υπηρετούσε ως αξιωματικός στο Δ΄ Σώμα Στρατού, στην Καβάλα, το οποίο μεταφέρθηκε στη Πολωνίας, σε μια ιδιότυπη αιχμαλωσία, μέχρι το 1919. Πήρε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία και για δύο χρόνια (1921-1922) υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία του Βερολίνου. Το 1921 παντρεύτηκε την παιδική του φίλη Κατερίνη Γιαννακοπούλου, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά. Αποστρατεύτηκε το 1930 με την κατηγορία του αναρχικού και από τότε αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία, τη μετάφραση και το θέατρο. Ίδρυσε το "Λαϊκό Θέατρο Αθηνών" (1930-1937) και η αγάπη του για το θέατρο συνεχίστηκε και κορυφώθηκε την περίοδο το ΄40 και ύστερα με το "Θεατρικό Σπουδαστήρι". Στη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στις τάξεις του ΕΑΜ και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίστασης αλλά εξαιτίας του κυνηγητού από τους Γερμανούς κατέφυγε στα βουνά και από εκεί το σπουδαστήρι του έκανε περιοδίες σε ολόκληρο το θεσσαλικό κάμπο. Από το τέλος της δεκαετίας του 1940 συντρόφισσά του ήταν η συγγραφέας Βούλα Δαμιανάκου, με την οποία έζησε από το 1954 στη Νέα Μάκρη Αττικής.
Στο ποιητιικό του έργο περιλαμβάνονται "Το τραγούδι των σκοτωμένων -Κρυφός καημός", "Το τραγούδι του καμπούρη και άλλα τραγούδια", "Ανοιξιάτικο αγέρι", "Τρελή πορεία", "Κιθάρα και γαρούφαλλο", "Μνημόσυνο" κ.α. Εκτός από την ποίηση και το θέατρο ασχολήθηκε και με την μετάφραση και ειδικά για τις μεταφράσεις του, για τα έργα του Σαίξπηρ, αυτές θεωρούνται σωστές αναδημιουργίες του πρωτότυπου. Μετέφρασε επίσης Σίλλερ, Μπήαν, Καλντερόν, Χάουπτμαν ενώ ιστορική έμεινε και η μετάφρασή του της κωμωδίας "Όρνιθες" του Αριστοφάνη για την παράσταση του 1961 από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν.
Πέθανε το 1977 στην Αθήνα σε ηλικία 88 ετών.
Κίτρινα Ποδήλατα -Ο ύμνος του ΕΑΜ
https://www.youtube.com/watch?v=RSS4Mih6p98
Στίχοι: Βασίλης Ρώτας
Άλλες εκτελέσεις: Μαρία Δημητριάδη
Katyusha
https://www.youtube.com/watch?v=7J__ZdvsZaE
Στίχοι: Mikhail Isakovsky Μουσική: Matvey Blanter
Χριστινάκι
https://www.youtube.com/watch?v=ilMq7ftI-1w
Στίχοι: Βασίλης Ρώτας
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Πρώτη εκτέλεση: Καίτη Χωματά
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Πρώτη εκτέλεση: Καίτη Χωματά
Εργογραφία
ΑπάντησηΔιαγραφήΠοίηση
Το τραγούδι των σκοτωμένων – Κρυφός καημός. Gorlitz, Verlangsanstalt Gorlitzer Nachrichten und Anzeiger, 1917.
Το τραγούδι του καμπούρη και άλλα τραγούδια. 1920.
Ανοιξιάτικο αγέρι. Gorlitz, Verlangsanstalt Gorlitzer Nachrivhten und Anzeiger, 1923.
Παιδιάτικα τραγούδια. 1943.
Τρελή πορεία. Αθήνα, 1945.
Τραγούδια της κατοχής πατριωτικά ηρωικά. Αθήνα, έκδοση του ποιητή, 1952.
Κιθάρα και γαρούφαλλο• ερωτικά και άλλα ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1953.
Μνημόσυνο. Αθήνα, 1961. (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
…παρά προστάτας νάχωμεν. Αθήνα, 1974.
Βραδινό τραγούδι. Αθήνα, 1974.
Βραδυνό τραγούδιΒ΄. Αθήνα, 1980.
Τραγούδια της Αντίστασης. Αθήνα, 1981.
Θέατρο
Να ζει το Μεσολόγγι. Αθήνα, έκδοση των Μουσικών Χρονικών, 1927.
Ιησούς δωδεκαετής εν τω ναώ• Δράμα. Μουσική Ψάχου. Αθήνα, Δημητράκος, [1929].
Σε γνωρίζω από την κόψη• Δραματική σκηνή. Αθήνα, 1928.
Σπιτίσιο φαΐ. Αθήνα, 1929.
Τα κορίτσια επαναστατούν. Αθήνα, 1930.
Ο Καρδούλας. Αθήνα, 1930.
Μαξιλαριές. Αθήνα, 1931.
Ο χορός των παιχνιδιών. Αθήνα, 1931.
Οι Μαξιλαριές. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
Ο χορός των παιχνιδιών. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
Ρήγας ο Βελεστινλής. Αθήνα, Γκοβόστης, 1936.[2]
Το πιάνο• Κωμωδία για κούκλες. Αθήνα, 1943.
Γραμματιζούμενοι• Κωμωδία. Αθήνα, έκδοση του συγγραφέα, 1943.
Ελληνικά νιάτα• Τραγωδία. Αθήνα, Γκοβόστης, 1946.
Ο ήρωας. Αθήνα, 1947.
Το παραμύθι της ανέμης• Κωμωδία. Αθήνα, έκδοση του συγγραφέα, 1953.
Καραγκιόζικα. Αθήνα, 1955.
Κολοκοτρώνης• ή Η νίλα του Δράμαλη• Ηρωικό δράμα σε τρεις πράξεις. Αθήνα, ανάτυπο από την Επιθεώρηση Τέχνης, 1955.
Αυγούλα • Τραγουδάκια – Στιχοπαίγνια – Μύθοι. Με μουσική Νικηφόρου Β. Ρώτα. Εικόνες Κατερίνας Νικ.Ρώτα. 1974.
Θέατρο για παιδιά. Αθήνα, 1975.
Καραγκιόζικα Β΄. Αθήνα, 1978.
Πεζογραφία
Παλιές ιστορίες• Διηγήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955
Η περιουσία και άλλα διηγήματα. Αθήνα, περ. "Λαϊκός λόγος", 1966
Δέκα παραμύθια. Αθήνα, 1981.
Μελέτες
Οδηγός για σχολικές παραστάσεις. 1931.
Εισαγωγή στο θέατρο του σχολείου. Αθήνα, Δημητράκος, 1933.
Τεχνολογικά Α΄. Αθήνα, 1951.
Τεχνολογικά Β΄. Αθήνα, 1952.
Δραγάτες πνευματικής ελευθερίας. Αθήνα, 1961.
Δημοκράτες παραδημοκρατικοί. Αθήνα, 1965 (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
Βίος και πολιτεία (σημειώματα ημερολογίου). Αθήνα, 1980.
Θέατρο και Αντίσταση. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1981.
Ο αγώνας στα ελληνικά βουνά. Αθήνα, 1982.
Κριτικοί στοχασμοί πάνω στην Οδύσσεια του Καζαντζάκη. Αθήνα, 1983.
Θέατρο και γλώσσα 1-2. 1986.
Μεταφράσεις
Τολστόι Λέων, Άννα Καρένινα• Πρόλογος Ε.Φ. – Μετάφρασις Βασ. Ρώτα Α΄. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1924.
Σαίξπηρ, Άπαντα. Αθήνα, 1927-1974 (και σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
Σίλλερ, Μαρία Στιούαρτ• Δράμα σε πέντε πράξεις• Μετάφραση Β.Ρώτα. Αθήνα, έκδοση των Μουσικών Χρονικών, 1932.
Φρειδερίκος Σίλλερ, Δον Κάρλος• Δραματικόν ποίημα εις 5 πράξεις• Μετάφρασις Β.Ρώτα. Αθήνα, 1933.
Χάουπτμαν, Η Χάνελε πάει στον παράδεισο. Αθήνα, 1943.
Χάουπτμαν, Ρόζε Μπερντ. Αθήνα, 1953.
Ξένα λυρικά. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
Φρανσουά Μιλλέρ, Θωμάς Έντισον• Μετάφραση Βασίλη Ρώτα. Αθήνα, Δίφρος, 1956.
Αριστοφάνης, Όρνιθες (Πετούμενα)• Μετάφραση, εισαγωγή & σχόλια Βασίλη Ρώτα. Αθήνα, Εταιρεία Λογοτεχνικών Εκδόσεων, 1960.
Μπ. Μπιάν, Ένας όμηρος. Αθήνα, 1963 (σε συνεργασία με τη Βούλα Δαμιανάκου).
Αριστοφάνης, Ειρήνη. Αθήνα, 1964.
Τίρσο ντε Μολίνα, Δον Τζιλ με το πράσινο παντελόνι. Αθήνα, 1965.
Καλντερόν, Ο Δήμαρχος της Καλαμέα.
Ησίοδος, Έργα και Ημέραι. (στον τόμο Η ελληνική ποίηση ανθολογημένη).
Χριστινάκι του Βασίλη Ρώτα (Ολόκληρο)
ΑπάντησηΔιαγραφήΔώδεκα αγόρια του σκολειού
κι η Χριστινιώ μια τάξη
μη βρέξει και μη στάξει.
Τ' αγόρια τ' ορκιστήκανε
στην παλικαροσύνη
να κλέψουν τη Χριστήνη.
Βαρκούλα αρματώνουνε
με σταυρωτό πανάκι
Χριστίνα - Χριστινάκι.
Ποιος είδε πετροπέρδικα
να παίζει με γεράκια
στο πλάι στα θυμαράκια;
Ποιος είδε την ξανθόμαλλη
γελούσα και πανώρια
να παίζει με τ' αγόρια;
Έμπα, καλή, στη βάρκα μας
να πάμε και να 'ρθούμε
τραγούδι που θα ειπούμε!
Τ' αστέρια τρεμουλιάζουνε
στου Ζέφυρου το χάδι
το όμορφο τούτο βράδυ.
Σπαρμένο χρυσολούλουδα
το πέλαγο λιβάδι
το όμορφο τούτο βράδυ.
Άλλοι ταιριάζουν τα πανιά
κι άλλοι κουπί τραβούνε,
Χριστίνα, ο νους σου πού 'ναι;
Το Χριστινάκι τραγουδεί
της βάρκας κυβερνήτης,
γλυκιά που είν' η φωνή της!
Και λέει τραγούδι του έρωτα
και για τον πόθο λέει,
για το φιλί που καίει.
Κι η βάρκα εποθοφτέρωσε
κι ορθοπηδάει το κύμα
τραβώντας όλο πρίμα.
Γέλια, τραγούδια σώπασαν,
τ' αγόρια συμπαλεύουν,
μοχτούν, φιλί γυρεύουν.
Χουγιάζει ο αέρας για φιλί,
βγάζουν καημούς και πάθη
της θάλασσας τα βάθη.
Κανείς δεν είναι στο κουπί,
κανείς και στο τιμόνι
λαχτάρα που τούς ζώνει.
Για το φιλί της Χριστινιώς
χυμάν με χίλια χέρια
νερά, βουνά κι αστέρια.
Κι η βάρκα η ποθοπλάνταχτη
πάει στων νερών τα βάθη
με του έρωτα τα πάθη.
Κι εκεί σαλεύουν τα παιδιά,
ψάχνουν να βρουν ακόμα
της Χριστινιώς το στόμα.
Δεν κλαίω τα δώδεκα παιδιά,
τους νιους, τους μαθητάδες
τις δώδεκα μανάδες,
μόν' κλαίω τα μάτια τα γλαρά,
το λυγερό κορμάκι,
τ' αγρίμι το ελαφάκι,
που ήτανε δώδεκα χρονών,
Παρθένα Παναγιά μου
κι έλαμπε η γειτονιά μου.